Có thể xuất hiện biến thể COVID-19 siêu đột biến, khiến 1/3 số người mắc tử vong
Nhóm Cố vấn Khoa học Khẩn cấp (SAGE) của Chính phủ Anh vừa cảnh báo về một loại biến thể mới của SARS-CoV-2 trong tương lai, có thể giết chết 1/3 số người mắc.
Theo tờ Dailymail, cảnh báo trên được SAGE đưa ra trong một tài liệu đăng ngày 30/7. Các nhà khoa học SAGE cho rằng biến thể tương lai có thể gây chết người như MERS – hội chứng hô hấp Trung Đông có tỷ lệ tử vong lên tới 35%.
Người dân đeo khẩu trang phòng dịch COVID-19 tại Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: AFP/TTXVN
SAGE cho rằng khả năng virus SARS-CoV-2 biến đổi cao nhất khi virus này hoành hành mạnh nhất, giống như ở Anh hiện nay.
Theo các nhà khoa học, để ngăn chặn virus đột biến, cần tiêm liều vaccine tăng cường vào mùa đông, giảm thiểu biến thể mới xâm nhập từ nước ngoài và cân nhắc tiêu hủy một số loài động vật có thể mang virus.
Cảnh báo về biến thể siêu đột biến được đưa ra khi các nhà khoa học xem xét các kịch bản tiềm tàng có thể xảy ra trong tương lai không xa.
Biến thể tương lai này có thể kháng vaccine nếu nó kết hợp các đặc điểm kháng vaccine của biến thể Beta (nguồn gốc Nam Phi) và đặc điểm lây nhanh của biến thể Alpha hay Delta.
Quá trình tái kết hợp này có thể làm xuất hiện một chủng virus mới hoành hành dữ dội hơn, gây chết người nhiều hơn.
Video đang HOT
SAGE cho rằng các vaccine có thể hiệu quả, trừ khi có đột biến bất thường khiến các mũi tiêm kém hiệu quả hẳn trong ngăn chặn ca bệnh nặng. Khả năng này ít xảy ra.
Dù vậy, giới khoa học cho rằng biến thể mới có thể nguy hiểm hơn ngay cả khi đã tiêm chủng, vì vaccine không giúp người tiêm có miễn dịch hoàn toàn.
Trong khi đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cảnh báo về nguy cơ xuất hiện các biến thể mới. WHO cho biết số ca mắc COVID-19 trên toàn cầu đã tăng 8% và số ca tử vong tăng 21% chỉ trong 1 tuần. Trong tuần qua, số ca mắc biến thể Delta đã tăng trung bình lên 540.000 ca/ngày và gần 70.000 ca tử vong/tuần trên toàn cầu. Sự gia tăng này xảy ra trong các điều kiện tương tự như tại đỉnh dịch vào năm ngoái – thời điểm xuất hiện 4 biến thể của virus SARS-CoV-2 có khả năng lây lan cao.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân tại Bali, Indonesia ngày 27/7/2021. Ảnh: THX/TTXVN
Giáo sư Nick Loman tại Đại học Birmingham (Anh) cho biết virus SARS-CoV-2 đã tiến hóa đáng kinh ngạc với khả năng xâm nhập vào tế bào người và thích ứng trên các vật chủ mới. Ông cho rằng không ai có thể tự tin dự đoán sẽ xảy ra chuyện gì trong tương lai.
Các nhà virus học cho biết virus SARS-CoV-2 có thể đã phát triển thành nhiều biến thể nguy hiểm hơn, song cho đến nay chưa được phát hiện do mức độ lây nhiễm trong cộng đồng chưa đủ lớn.
Một nghiên cứu của Viện Khoa học và Công nghệ Áo công bố ngày 30/7 cho thấy, ngoài việc lây lan tại các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp, các chủng kháng vaccine có nguy cơ xuất hiện cao hơn khi hơn 60% dân số của một cộng đồng được tiêm chủng và các biện pháp phòng dịch như đeo khẩu trang và giãn cách xã hội được dỡ bỏ. Nghiên cứu cho biết việc hình thành một biến thể kháng vaccine vào thời điểm đó có thể dẫn đến các vòng tiến hóa của biến chủng đó.
“Những biến thể đáng quan ngại” theo phân loại của WHO, được đặt tên theo các chữ cái Hy Lạp Alpha, Beta, Gamma và Delta, đều xuất hiện vào nửa cuối năm 2020, mặc dù phải mất một thời gian để chúng lây lan rộng hơn. Danh sách “những biến thể cần quan tâm” tiếp theo, được cho là có khả năng lây lan hoặc kháng vaccine cao hơn, gồm Eta, Iota, Kappa và Lambda.
Trong số các biến thể hiện nay, Delta có khả năng lây truyền cao gấp đôi so với Alpha được phát hiện lần đầu tiên ở Anh – biến thể có khả năng lây lan cao hơn 40% so với chủng virus lần đầu được phát hiện ở Trung Quốc. Trong khi đó, Beta, xuất hiện đầu tiên ở Nam Phi, dường như có khả năng tái nhiễm bệnh cao nhất.
Các nhà khoa học cho rằng hiện chưa rõ virus SARS-CoV-2 có thể phát triển tới mức độ nào khi thích nghi với cộng đồng đã miễn dịch nhờ tiêm chủng hoặc đã mắc bệnh, và cảnh báo một số chủng virus corona, vốn đang chỉ gây ra các triệu chứng giống cảm lạnh nhẹ, đã bắt đầu gây ra các bệnh nghiêm trọng hơn.
Nhà dịch tễ học Kerkhove của WHO cảnh báo khi virus lây lan càng nhiều thì sẽ càng biến đổi. Delta sẽ không phải là biến thể cuối cùng, và bảng chữ cái có thể không đủ để đặt tên cho các biến thể mới.
Càng lây nhiễm nhiều, nCoV càng sinh đột biến
Giới chuyên gia cho rằng sự kết hợp của tỷ lệ lây truyền cao và cộng đồng được miễn dịch một phần sẽ thúc đẩy nCoV biến đổi để thích nghi.
Đây được coi là thời điểm bấp bênh và rủi ro nhất trong đại dịch. Dịch càng lan rộng, virus càng có cơ hội phát triển. Nhà dịch tễ học phân tử Emma Hodcroft, Đại học Bern, giải thích khi toàn bộ dân số không không có kháng thể, virus chưa chịu áp lực phải tiến hóa.
"Nhưng đến khi một phần cộng đồng được tiêm phòng hoặc miễn dịch với virus đang lưu hành, đây là thời điểm nguy hiểm", bà nói.
Biến thể mới cũng làm giảm hiệu quả vaccine và phương pháp điều trị, dẫn đến tái nhiễm ở người đã khỏi bệnh. Theo các nhà khoa học, chìa khóa để tránh tình trạng này là giãn cách xã hội và thực hiện những biện pháp giảm lây nhiễm, bên cạnh đẩy mạnh tiêm phòng.
Richard Lessells, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Nền tảng Đổi mới Nghiên cứu KwaZulu-Natal, cho biết: "Tiến hành cả hai điều này càng chậm, nguy cơ xuất hiện thêm biến thể càng lớn".
Khi lây truyền từ người sang người, virus tạo nhiều bản sao của chính nó và xảy ra sai sót nhỏ. Các lỗi như vậy được đưa vào mã di truyền. Một số đột biến không ảnh hưởng đến hoạt động của virus. Số khác, như trong biến thể Anh, Nam Phi và Brazil, làm tăng khả năng lây truyền hoặc trốn tránh hệ miễn dịch. Như vậy, càng lây nhiễm nhiều, nCoV càng sinh nhiều đột biến, khả năng cao các biến thể nguy hiểm hơn sẽ ở lại và chiếm ưu thế.
Nhân viên nhà tang lễ chôn cất một bệnh nhân tử vong do mắc Covid-19 tại Pretoria, Nam Phi. Ảnh: WSJ
Vineet Menachery, chuyên gia virus Đại học Y Texas, cho biết: "Mỗi đợt virus nhân lên là một cơ hội để nó kết hợp với đột biến mới. Nếu có ít người nhiễm và vòng tái tạo, đột biến được đưa vào cũng ít hơn".
Nếu Covid-19 lây lan không kiểm soát trong cộng đồng chỉ có miễn dịch một phần, biến thể sẽ giữ lại các đột biến có lợi, giúp nó tránh được kháng thể hoặc tế bào T. Hiện tượng này gọi là áp lực chọn lọc, giúp giải thích sự xuất hiện của một số biến thể phát sinh ngay từ đầu và tại sao các nhà khoa học Nam Phi báo cáo số ca tái nhiễm cao bất thường.
Nghiên cứu của tiến sĩ Richard Lessells và các đồng nghiệp cho thấy biến thể B.1.351 ban đầu lây lan nhanh nhất ở tỉnh Eastern Cape của Nam Phi, nơi nhiều người đã mắc và khỏi Covid-19. Công trình chỉ ra kháng thể từ bệnh nhân nhiễm nCoV trước đó kém hiệu quả hơn với B.1.351.
Theo một số chuyên gia, biến thể này có hơn 20 đột biến, một số đã phát triển trong cơ thể bệnh nhân trước khi lây lan sang những người khác. Nhiều nhà khoa học tin rằng tình trạng tương tự xảy ra ở Anh khi biến thể B.1.1.7 xuất hiện vào tháng 12.
Nhân chứng miêu tả cảnh kinh hoàng trên "đường đua tử thần" ở Trung Quốc Vụ việc ít nhất 21 vận động viên tử vong ngay trên đường đua của giải chạy ở Cam Túc, Trung Quốc gây rúng động dư luận cuối tuần qua. Lực lượng cứu hộ tìm kiếm, cứu hộ các nạn nhân trong giải chạy ở Cam Túc (Ảnh: Getty). Giới chức địa phương ở thành phố Bạch Ngân, tỉnh Cam Túc, Trung Quốc...