Cơ sở nền tảng để hoạch định chính sách dân tộc

Mới đây, Ủy ban Dân tộc đã phối hợp với Tổng cục Thống kê tổ chức công bố kết quả Điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế – xã hội (KT-XH) của 53 dân tộc thiểu số (DTTS).

Kết quả của cuộc điều tra đã phần nào khắc họa được “bức tranh” KT-XH vùng DTTS, đây là cơ sở để Đảng và Nhà nước hoạch định chính sách dân tộc những năm tiếp theo.

Vùng đồng bào DTTS đã có nhiều sự thay đổi tích cực trong những năm qua. Ảnh: Cẩm Linh

Ghi nhận bước phát triển mới

Theo số liệu được công bố, trên phạm vi cả nước, có 5.468 xã vùng DTTS và miền núi, chiếm 49% tổng số xã của toàn quốc. Những nỗ lực đưa điện đến vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn của Đảng và Nhà nước trong hơn 4 năm qua đã được thể hiện rõ qua sự cải thiện về tỷ lệ thôn thuộc các vùng DTTS được tiếp cận điện lưới quốc gia. Năm 2019, 98,6% số thôn thuộc các xã vùng DTTS và miền núi đã được tiếp cận điện; trong đó, tỷ lệ thôn được sử dụng điện lưới quốc gia chiếm 97,2%, tăng 4,2% so với năm 2015.

Tỷ lệ hộ DTTS vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội năm 2019 là 19,7%. Vốn tín dụng chính sách xã hội đã góp phần giúp các hộ DTTS có nguồn lực phát triển kinh tế, nâng cao trình độ quản lý sản xuất kinh doanh, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và tạo động lực để thoát nghèo.

Khoảng cách trung bình từ trung tâm xã vùng DTTS và miền núi đến trung tâm huyện là 16,7km. Phần lớn các đường giao thông từ trung tâm xã DTTS đến trung tâm huyện đã được cứng hóa với tỷ lệ km được cứng hóa (trải nhựa hoặc bê tông) đạt 95,2%; gần 90% các thôn thuộc vùng DTTS đã có đường giao thông đến trung tâm xã được cứng hóa. Hầu hết các xã vùng DTTS và miền núi đã có trạm y tế, chiếm 99,5%, tương đương với kết quả điều tra năm 2015. Cả nước có gần 21.600 trường học và 26.500 điểm trường vùng DTTS tương ứng tăng hơn 3.800 trường và giảm 2.300 điểm trường so với năm 2015.

Mặt khác, cuộc điều tra ghi nhận, các chương trình xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam được thực hiện rất hiệu quả. Từ năm 2013 đến nay, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo theo chuẩn nghèo quốc gia trên phạm vi cả nước liên tục giảm. Mặc dù vậy, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo vẫn khá cao ở các hộ DTTS (35,5%), cao gấp 3,5 lần tỷ lệ chung của toàn quốc. Tỷ lệ hộ DTTS nghèo và cận nghèo ở khu vực biên giới là 48,4%, cao gấp 1,4 lần khu vực khác (34,4%); khu vực nông thôn là 39,4%, cao xấp xỉ 4 lần khu vực thành thị (11%).

Gần như toàn bộ các hộ DTTS đã có nhà ở (đạt 99,8%); trong đó 95% số hộ có nhà riêng, 5% hộ ở nhà thuê, mượn. Phần lớn các hộ DTTS đều sống trong các ngôi nhà kiên cố hoặc bán kiên cố, chiếm tỷ trọng 79,2%.

Giai đoạn 2015-2019, tỷ trọng lao động DTTS có việc làm theo khu vực kinh tế có sự dịch chuyển khá tích cực theo hướng giảm tỷ trọng lao động trong khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản và tăng tỷ trọng lao động trong khu vực công nghiệp, xây dựng và dịch vụ.

Cơ sở nền tảng để hoạch định chính sách dân tộc

Tại buổi công bố, đồng chí Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc khẳng định, điều tra, thu thập thông tin về KT-XH 53 DTTS là cuộc điều tra rất quan trọng, được điều hành bởi các nhà chuyên môn giàu kinh nghiệm. Kết quả điều tra cung cấp toàn diện thông tin về dân số và phân bố dân cư; thực trạng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế; thực trạng đói nghèo; tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản về giáo dục, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; y tế và vệ sinh môi trường nông thôn; về cán bộ, đảng viên; di cư tự do; tôn giáo, tín ngưỡng; an ninh nông thôn… của vùng DTTS và miền núi.

Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến, kết quả điều tra cho thấy, trong 5 năm qua, Đảng và Nhà nước (trực tiếp là Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ), các cấp, các ngành tiếp tục quan tâm đặc biệt, dành nguồn lực đầu tư phát triển KT-XH, đảm bảo an sinh ở vùng DTTS và miền núi đã đạt được nhiều kết quả rất quan trọng. Vùng DTTS và miền núi đã có bước phát triển mới, đời sống của đồng bào được nâng lên rõ rệt.

“Kết quả điều tra 53 DTTS là nguồn thông tin, số liệu quan trọng giúp Đảng, Quốc hội và Chính phủ điều hành, hoạch định chính sách phát triển KT-XH vùng DTTS, trong đó, đặc biệt là các chính sách liên quan trực tiếp đến người DTTS. Kết quả cuộc điều tra này là căn cứ có tính pháp lý để đánh giá kết quả thực hiện các chính sách dân tộc giai đoạn 2015-2020 và chiến lược phát triển KT-XH giai đoạn 2011-2020; chuẩn bị xây dựng chiến lược phát triển KT-XH đến năm 2030, kế hoạch 5 năm 2021-2025, chuẩn bị văn kiện phục vụ đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng” – Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh.