Có nên dùng thuốc chống dị ứng trước tiêm vaccine Covid-19?

Nếu bạn bị dị ứng sau tiêm liều vaccine đầu tiên, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc kháng histamine trước liều thứ hai; nhưng nếu không có chỉ định thì tuyệt đối không tự ý sử dụng.

Khi tiêm vaccine, hệ thống miễn dịch sẽ được kích hoạt để tạo phản ứng bảo vệ chống lại mầm bệnh – trong trường hợp này là nCoV. Khi hệ thống miễn dịch được kích hoạt, sẽ có sự giải phóng nhất thời các chất trung gian gây viêm, có thể dẫn đến các triệu chứng như: sốt, đau nhức, mẩn đỏ và sưng tấy tại chỗ tiêm hoặc các hạch bạch huyết lân cận. Các triệu chứng này thường hết trong vòng 24 đến 48 giờ.

Một số nhỏ có nguy cơ tiến triển thành những phản ứng nghiêm trọng nếu bệnh nhân bị dị ứng với polyethylene glycol hoặc polysorbate, là những thành phần có trong vaccine Covid-19. Những phản ứng này rất hiếm gặp, thường thông qua cơ chế trung gian immunoglobulin E (IgE), có thể dẫn đến phản vệ. Dưới tác dụng của IgE, các tế bào mast và bạch cầu ưa base được hoạt hóa giải phóng các chất trung gian như histamine, prostaglandine, cytokine… có thể làm co thắt khí quản (gây ra khó thở, thở khò khè), phát ban, tụt huyết áp và các triệu chứng tiêu hóa khác.

Dị ứng hoặc phản vệ các mức độ khác nhau có thể tự nhận biết được qua một trong các dấu hiệu sau: Ở miệng có cảm giác tê quanh môi hoặc lưỡi; Ở da có mày đay, ngứa, phát ban hoặc nổi mẩn đỏ, phù mạch; Ở họng có cảm giác ngứa, căng cứng, nghẹn họng, nói khó. Về tim mạch có dấu hiệu tức ngực, hồi hộp đánh trống ngực, huyết áp tăng cao hoặc tụt thấp. Đường tiêu hóa thì dấu hiệu nôn, đau quặn bụng hoặc tiêu chảy. Đường hô hấp có dấu hiệu khó thở, thở rít, khò khè, tím tái. Nặng hơn có thể rối loạn ý thức, hôn mê, ngất…

Thuốc kháng histamin (còn gọi là thuốc chống dị ứng) làm giảm mức độ nghiêm trọng của các loại phản ứng dị ứng bằng cách ngăn chặn các thụ thể histamine khắp cơ thể, ngăn ngừa các triệu chứng này.

Có nên dùng các thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine?

Hiện, các chuyên gia y tế đều đồng thuận lợi ích của việc hoàn thành hai mũi vaccine lớn hơn nhiều so với nguy cơ mắc Covid-19 nghiêm trọng do tiêm chủng không đầy đủ hoặc không tiêm vaccine.

Nếu gặp dị ứng sau liều vaccine đầu tiên, bác sĩ chuyên khoa có thể khuyến cáo nên điều trị trước bằng thuốc chống dị ứng (kháng histamin) để làm giảm phản ứng của cơ thể với histamine nhằm làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng dị ứng. Các nghiên cứu mới đã phát hiện ra rằng thuốc kháng histamine giúp giải quyết các phản ứng dị ứng mà một số người gặp phải sau khi tiêm vaccine Covid-19. Những người có phản ứng dị ứng với mũi một vaccine cũng cần được theo dõi chặt chẽ hơn khi tiềm mũi hai.

Tuy nhiên, người dân không nên dùng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm phòng vaccine Covid-19 để cố gắng ngăn ngừa các phản ứng dị ứng của vaccine. Việc tự ý sử dụng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine mà không có bất kỳ sự tư vấn, hướng dẫn nào từ chuyên gia y tế có thể dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn, bởi bất kỳ loại thuốc nào cũng là con dao hai lưỡi. Nên dùng thuốc dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.

Những lưu ý khi dùng thuốc kháng histamine chống dị ứng

Các loại thuốc chống dị ứng (kháng histamine) chỉ có thể làm giảm các triệu chứng dị ứng mà không có tác dụng điều trị bệnh tận gốc. Ngoài ra, với các trường hợp dị ứng nặng gây sốc phản vệ thì thuốc kháng histamine không có tác dụng mà phải dùng các biện pháp điều trị cấp cứu.

Một số tác dụng phụ khi dùng thuốc kháng histamine như buồn ngủ, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, ảnh hưởng tới hệ thần kinh và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Điểm lưu ý quan trọng là không được dùng chung thuốc kháng histamin với rượu. Thận trọng khi dùng các loại thuốc kháng histamine cho phụ nữ mang thai vì dễ gây tác dụng phụ và ảnh hưởng tới thai nhi. Do vậy trước khi sử dụng mẹ bầu cần tham khảo ý kiến bác sĩ và tuân thủ đúng.

Người bệnh không được tự ý sử dụng thuốc kháng histamin để phòng dị ứng trước khi tiêm vaccine Covid-19 một cách thường quy. Bất kỳ ai bị phản ứng sau liều đầu tiên cộng với những người có tiền sử phản ứng với vaccine nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn tiêm phòng đầy đủ. Mọi sử dụng cần tuân thủ theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng, cách dùng, thời gian sử dụng để tránh gặp phải tác dụng phụ nguy hiểm.

Bác sĩ Nguyễn Thành Huy – Kim Cúc
Bệnh viện Trung ương Quân đội 108