Chuyện kiểm toán ‘làm phép’ trong vụ Tân Hoàng Minh
Tân Hoàng Minh đã “đặt hàng” các công ty kiểm toán, đề nghị kiểm toán với ý kiến chấp nhận toàn phần, mục đích để doanh nghiệp phát hành trái phiếu trong thời gian nhanh nhất…
Theo quy định, báo cáo kiểm toán với ý kiến chấp nhận toàn phần, không có nợ quá hạn là một trong các điều kiện bắt buộc trong hồ sơ phát hành, chào bán trái phiếu.
Kết luận điều tra cho rằng, chính vì điều này, bị can Đỗ Hoàng Việt (Phó TGĐ phụ trách tài chính của Tân Hoàng Minh) đã chỉ đạo cấp dưới tìm kiếm, thỏa thuận với các công ty kiểm toán đồng ý đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần đối với các báo cáo tài chính của các công ty dự kiến phát hành trái phiếu, đảm bảo thời gian nhanh nhất.
Thực hiện chỉ đạo trên, cuối tháng 5, đầu tháng 6/2021, ông Phùng Thế Tính, PGĐ Trung tâm tài chính kế toán Công ty Tân Hoàng Minh (sau này là người đồng nhiệm, ông Hoàng Quyết Chiến) đã trao đổi, thống nhất với bà Bùi Thị Ngọc Lân (Giám đốc Công ty kiểm toán Nam Việt, chi nhánh phía Bắc) kiểm toán báo cáo tài chính năm 2020 của Công ty Ngôi sao Việt và Công ty Soleil.
Ông Tính và Chiến cũng thống nhất với ông Lê Văn Dò (Tổng Giám đốc Công ty CPA Hà Nội) để kiểm toán báo cáo tài chính năm 2020, 2021 của Công ty Cung điện mùa đông.
Phía Tân Hoàng Minh đặt vấn đề với bà Lân và ông Dò về việc đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần, phục vụ mục đích phát hành trái phiếu.
Theo kết luận điều tra, quá trình kiểm toán báo cáo tài chính, các cá nhân tại Công ty kiểm toán Nam Việt, chi nhánh phía Bắc và Công ty CPA Hà Nội đều trao đổi trực tiếp với phía Tân Hoàng Minh; biết rõ các Công ty Cung điện mùa đông, Ngôi sao Việt và Soleil đều thuộc Tân Hoàng Minh; biết rõ mục đích kiểm toán là để phát hành trái phiếu, được “đặt hàng” đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần trái quy định của Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, trong thời gian nhanh nhất để đủ điều kiện phát hành trái phiếu.
“Làm phép”
Tại Công ty kiểm toán Nam Việt, chi nhánh phía Bắc, thay vì làm việc với Ban Giám đốc, Ban Quản trị Công ty Ngôi sao Việt và Soleil theo đúng Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, bà Lân trực tiếp ký 2 hợp đồng kiểm toán (mỗi hợp đồng trị giá 121 triệu đồng) với nội dung kiểm toán báo cáo tài chính riêng và báo cáo tài chính hợp nhất năm 2020 của 2 công ty trên.
Video đang HOT
Theo lời khai của bà Bùi Thị Ngọc Lân tại CQĐT, quá trình thực hiện kiểm toán, bà Lân và nhóm kiểm toán không hề kiểm tra một số hạng mục quan trọng, chưa thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán, không đối chiếu tài liệu gốc nhưng vẫn ký phát hành báo cáo kiểm toán độc lập với ý kiến dạng chấp nhận toàn phần đối với báo cáo tài chính tại thời điểm 31/12/2020 của Công ty Ngôi sao Việt và Soleil trái với Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam.
Xác minh tại Cục thuế Hà Nội cho thấy: Tại báo cáo tài chính nộp thuế trước thời điểm kiểm toán của Công ty Ngôi sao Việt và Soleil lần lượt ghi nhận lỗ hơn 1.003 tỷ và hơn 135 tỷ đồng.
Câu chuyện tương dự diễn ra tại Công ty CPA Hà Nội và chi nhánh Sài Gòn. Thay vì phải làm việc với Ban Giám đốc, Ban Quản trị Công ty Cung điện mùa đông theo đúng quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam, ông Dò đã thỏa thuận, thống nhất với phía Tân Hoàng Minh ký kết hợp đồng để kiểm toán báo cáo tài chính năm 2020 của công ty này với phí dịch vụ là 110 triệu đồng.
Sau đó, ông Dò cùng các đồng nghiệp đã phát hành báo cáo kiểm toán độc lập cho Công ty Cung điện mùa đông để công ty này sử dụng nhằm phát hành 3 gói trái phiếu trái pháp luật.
Năm 2021, ông Dò tiếp tục thỏa thuận với phía Tân Hoàng Minh để thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính cho Công ty Cung điện mùa đông với phí dịch vụ là 129,6 triệu đồng.
Tại CQĐT, ông Dò thừa nhận việc được phía Tân Hoàng Minh đề nghị kiểm toán với ý kiến chấp nhận toàn phần, mục đích để doanh nghiệp phát hành trái phiếu trong thời gian nhanh nhất. Tiếp đó, ông Dò chỉ đạo cấp dưới “cứ yên tâm ký ban hành báo cáo kiểm toán vì Công ty Cung điện mùa đông không phải công ty đại chúng”.
Báo cáo kết quả kiểm tra việc tuân thủ pháp luật về kiểm toán độc lập tại Công ty CPA được thực hiện bởi Đoàn kiểm tra liên ngành (Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) cho thấy: Ý kiến kiểm toán dạng chấp nhận toàn phần đối với Công ty Cung điện mùa đông (năm 2020 và 2021) là không phù hợp theo yêu cầu của Chuẩn mực kế toán Việt Nam, do kiểm toán viên chưa thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán.
Kiểm toán viên vi phạm nghiêm trọng các Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam trong việc cung cấp dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính.
CQĐT kiến nghị Bộ Tài chính xử lý nghiêm về hành chính đối với các công ty kiểm toán, công ty thẩm định giá, kiểm toán viên và thẩm định viên có sai phạm đã kết luận trong vụ án, đồng thời, cần chủ động, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, rà soát, chấn chỉnh hoạt động của các đơn vị kiểm toán, thẩm định giá, kiểm toán viên và thẩm định viên.
CQĐT cũng cho rằng, cần có biện pháp quản lý chứng chỉ hành nghề, đăng ký con dấu pháp nhân, chữ ký kiểm toán viên, thẩm định viên để phòng ngừa các đơn vị, cá nhân này lợi dụng chứng chỉ, chức danh nghề thực hiện hành vi vi phạm pháp luật…
Cơ quan điều tra kiến nghị giám sát dòng tiền trái phiếu từ vụ Tân Hoàng Minh
Hoàn thành kết luận điều tra vụ Tân Hoàng Minh, CQĐT kiến nghị cần bổ sung quy định báo cáo về dòng tiền thanh toán qua tài khoản trái phiếu, có biện pháp giám sát dòng tiền trái phiếu...
CQĐT vừa kết thúc điều tra vụ Tân Hoàng Minh. Theo lời khai của các cá nhân liên quan tại SHB, SHB Trung tâm Kinh doanh và Tân Hoàng Minh là các đơn vị đối tác, có mối liên hệ từ nhiều năm trước, liên quan việc cấp tín dụng.
Việc quản lý tài sản bảo đảm và quản lý tài khoản của các gói trái phiếu là các dịch vụ thông thường mà SHB Trung tâm Kinh doanh cung cấp cho khách hàng.
Việc quản lý tài sản bảo đảm và quản lý tài khoản trái phiếu không phải là nghiệp vụ cấp tín dụng hay bảo lãnh thanh toán cho trái phiếu bảo lãnh phát hành.
Khi nhận tài sản đảm bảo của trái phiếu Ngôi sao Việt 800 tỷ đồng và Soleil 800 tỷ đồng, SHB Trung tâm Kinh doanh chỉ căn cứ vào chứng thư thẩm định của các đơn vị thẩm định giá để ký hợp đồng quản lý tài sản với các tổ chức phát hành trái phiếu thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh.
Đối với dịch vụ quản lý tài khoản thanh toán gói Ngôi sao Việt 800 tỷ đồng và Soleil 800 tỷ đồng, các công ty này đều gửi yêu cầu rút vốn theo đúng thỏa thuận với SHB Trung tâm Kinh doanh và việc chuyển tiền ra khỏi tài khoản trái phiếu là đúng mục đích, phương án phát hành trái phiếu.
Các bị can vụ Tân Hoàng Minh.
Tương tự, tại Ngân hàng VietinBank Tây Thăng Long, những người liên quan ở ngân hàng này cũng khai rằng, đối với việc nhận quản lý tài sản bảo đảm cho việc phát hành trái phiếu, VietinBank Tây Thăng Long ký hợp đồng cung cấp dịch vụ, hợp đồng thế chấp có đăng ký giao dịch đảm bảo, quản lý bản gốc giấy tờ pháp lý và chứng minh sở hữu tài sản.
Do đây là dịch vụ cung cấp cho bên thứ 3, không phải là nghiệp vụ cho vay nên không phải thẩm định tính pháp lý, thẩm định hoặc tái thẩm định giá trị các tài sản nhận quản lý. Do vậy, chi nhánh dựa vào kết quả thẩm định của các công ty thẩm định giá để xác định giá trị các tài sản nhận quản lý của các tổ chức phát hành.
Tại VietcomBank Chi nhánh Thanh Xuân, các cá nhân liên quan gồm bà Nguyễn Thị Lệ Thủy (Phó Trưởng phòng Khách hàng doanh nghiệp) và ông Phạm Thành Trung (Phó giám đốc) khai: Chi nhánh đã mở tài khoản trái phiếu cho Công ty Cung điện mùa đông để quản lý, giám sát dòng tiền trái phiếu đảm bảo theo đúng mục đích phát hành.
Quá trình quản lý tài khoản trái phiếu, công ty này đã gửi giấy đề nghị rút vốn, tài liệu liên quan mục đích rút vốn và được Chi nhánh phê duyệt chuyển tiền theo đúng mục đích, phương án phát hành trái phiếu là đặt cọc mua cổ phần đứng tên Phùng Thị Mai và Lưu Hoàng Anh.
Số tiền ra khỏi tài khoản trái phiếu sau đó được luân chuyển, rút nộp như thế nào, phía ngân hàng không theo dõi do không có thỏa thuận quản lý với khách hàng như quản lý tài khoản trái phiếu. Do đó, Chi nhánh không biết được việc dòng tiền luân chuyển để hợp thức phương án phát hành, mua bán trái phiếu sơ cấp của các đối tượng tại Tân Hoàng Minh.
Kiến nghị của Cơ quan điều tra
Hoàn tất kết luận điều tra vụ Tân Hoàng Minh, CQĐT kiến nghị Ngân hàng Nhà nước rà soát tổng thể các ngân hàng thương mại đang cung cấp dịch vụ quản lý tài sản bảo đảm của các gói trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ; yêu cầu đánh giá lại tính pháp lý, giá trị tài sản để đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ của tài sản và khả năng thanh toán, thanh khoản khi tổ chức phát hành không trả được gốc, lãi trái phiếu đến hạn.
CQĐT cũng kiến nghị NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại cần quy định rõ quy trình, thủ tục tiếp nhận tài sản bảo đảm của trái phiếu, mở tài khoản trái phiếu đảm bảo chặt chẽ, phòng ngừa vi phạm, không ỉ lại chứng thư thẩm định giá của các công ty thẩm định giá (trong khi các ngân hàng đều có bộ phận thẩm định và quản lý rủi ro để đánh giá tính hợp pháp, khả thi của các loại tài sản bảo đảm trái phiếu.
Cần giám sát dòng tiền luân chuyển qua tài khoản trái phiếu, không để lợi dụng chuyển tiền ra khỏi tài khoản trái phiếu không đúng mục đích phát hành; quy định trách nhiệm của các ngân hàng khi cung cấp các dịch vụ liên quan phát hành trái phiếu.
CQĐT cũng kiến nghị NHNN yêu cầu các ngân hàng VietinBank, VietcomBank, SHB tổ chức rà soát, kiểm điểm việc cung cấp dịch vụ quản lý tài khoản, quản lý tài sản bảo đảm các gói trái phiếu riêng lẻ của Công ty Ngôi sao Việt, Soleil, Cung điện mùa Đông.
Trường hợp phát hiện dấu hiệu vi phạm cần chấn chỉnh, xử lý nghiêm về mặt Đảng và chính quyền đối với những cá nhân, đơn vị có liên quan.
CQĐT cũng kiến nghị cơ quan chức năng cần nghiên cứu bổ sung quy định báo cáo về dòng tiền thanh toán qua tài khoản trái phiếu, có quy định về tài khoản trái phiếu chỉ dành cho mục đích phát hành trái phiếu và phải có biện pháp giám sát dòng tiền trái phiếu.
Việc này nhằm phòng ngừa hành vi chạy dòng tiền "khống" để hợp thức phương án phát hành và tạo lập giá trị "ảo" của trái phiếu. Cần gắn trách nhiệm của các ngân hàng thương mại trong việc báo cáo các giao dịch lớn, giao dịch đáng ngờ liên quan phát hành trái phiếu.
CQĐT kiến nghị Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiếp tục rà soát, bổ sung, điều chỉnh các quy định liên quan, hoàn thiện quy trình tổ chức và giám sát việc giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, đảm bảo trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được giao dịch công khai, minh bạch;
Đối tượng mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được kiểm tra, xác nhận là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo đúng quy định pháp luật, đảm bảo chủ động phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm, tội phạm liên quan.
Người bị hại vụ Tân Hoàng Minh có cơ hội được nhận lại tiền Liên quan đến vụ Tân Hoàng Minh, đến nay, CQĐT đã thu hồi hơn 8.644 tỷ đồng, khắc phục toàn bộ hậu quả vụ án, đảm bảo thi hành án, hoàn trả cho bị hại. Theo kết luận điều tra, trong giai đoạn năm 2021, đầu năm 2022, do ảnh hưởng chung của dịch bệnh Covid-19, thị trường bất động sản đóng băng,...