Chuyện ít biết về khóa Quốc hội kéo dài nhất lịch sử
Kỳ họp đầu tiên chỉ kéo dài 4 tiếng và suýt bị tẩy chay; có nhiều đảng phái, thế lực chính trị tham gia Quốc hội; 116 đại biểu bị tước quyền; kỳ chất vấn đỉnh cao với sự trả lời của Hồ Chủ tịch… là những điểm “đặc biệt” của Quốc hội khóa 1.
Quốc hội Việt Nam khóa 1 được bầu ngày 6/1/1946 với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu 89%, là Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam độc lập – Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là nhiệm kỳ Quốc hội kéo dài nhất trong lịch sử với 14 năm, từ tháng 1/1946 đến tháng 5/1960, do trong điều kiện chiến tranh, đất nước bị chia cắt không thể tổ chức được cuộc bầu cử trên cả nước để bầu Quốc hội khoá mới.
Quốc hội khóa 1 đã thông qua danh sách Chính phủ liên hiệp kháng chiến Việt Nam của Nhà nước Việt Nam độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu, thông qua hiến pháp năm 1946 – bản hiến pháp đầu tiên của Việt Nam.
Các đại biểu Quốc hội khoá đầu tiên. Ảnh tư liệu
Kỳ họp thứ nhất suýt bị tẩy chay
Để chuẩn bị cho kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa 1, nhiều cuộc họp đã được tiến hành từ cuối tháng 2/1946 giữa đại biểu một bên là Chính phủ và các đoàn thể trong mặt trận Việt Minh với một bên là đại biểu của Việt quốc, Việt cách. Hai bên thỏa thuận phiên họp đầu tiên sẽ vào 7h sáng 3/3/1946 tại Nhà Hát Lớn (Hà Nội), sau đó họp tiếp ở làng Đình Bảng (Bắc Ninh). Chính phủ đã báo tin cho các đại biểu Quốc hội biết và gửi giấy mời phóng viên báo chí trong và ngoài nước dự phiên khai mạc.
Đột nhiên chiều 1/3 nhiều nơi ở thủ đô xuất hiện truyền đơn do Nguyễn Hải Thần (Việt cách) ký tên kêu gọi nhân dân tẩy chay Quốc hội, nhằm phá hoại kỳ họp đầu tiên. Vì thế, kỳ họp được đẩy lên trước một ngày so với dự định. Ngay tối 1/3, Chính phủ báo tin cho các đại biểu biết Quốc hội sẽ khai mạc vào 7h sáng 2/3, đề nghị đại biểu có mặt đúng giờ rồi đi thẳng vào phòng họp mà không tập trung trước cửa Nhà Hát Lớn. Đúng ngày giờ, các đại biểu đã đến họp trước sự bất ngờ của nhóm phá hoại và quân hiến binh Quốc dân Đảng đang tuần tiễu.
Ngồi trong phòng họp, đại biểu nóng lòng đợi khai mạc. Quá 8h chưa thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh và thành viên Chính phủ đến, nhiều người nghĩ đến truyền đơn chiều hôm qua của bọn phản động nên lo lắng về những biến cố có thể xảy ra.
Vì thay đổi ngày họp, từ 5h sáng 2/3, Hồ Chủ tịch cùng hai tự vệ không vũ trang đến tận sào huyệt của Việt quốc, Việt cách ở phố Ôn Như Hầu – nơi cán bộ Việt Minh và nhân dân lương thiện tránh xa (nay là phố Nguyễn Gia Thiều) để báo cho họ biết Quốc hội thay đổi lịch họp.
Khi người của Chính phủ đến, nhóm người của Việt quốc, Việt cách còn chưa ngủ dậy. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đ.ánh thức và báo tin trên. Bị bất ngờ, họ không kịp nghĩ cách đối phó mà tranh nhau đi dự. Hồ Chủ tịch phải dàn xếp ai đi họp, ai ở nhà. Đến gần 9h, việc dàn xếp mới xong. Các đại biểu của hai đảng phái trên ăn mặc sang trọng đứng ở phòng chờ nhà hát, chờ sự ưng thuận của Quốc hội mới được vào.
Kỳ họp kéo dài vỏn vẹn 4 giờ, Quốc hội nghe Chính phủ báo cáo, thành lập và công nhận Chính phủ liên hiệp kháng chiến do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu thay cho Chính phủ lâm thời, có trách nhiệm đưa kháng chiến đến thắng lợi, nước nhà đến độc lập hoàn toàn.
Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa
Hiến pháp 1946 là bản hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, được Quốc hội khóa 1 thông qua vào ngày 9/11/1946. Do chiến tranh Đông Dương bùng nổ ngay sau khi bản hiến pháp này được thông qua nên nó chưa được chính thức công bố và thi hành.
Ngay sau khi ra đời, Quốc hội đã thành lập ban soạn thảo đầu tiên của nhà nước để xây dựng hiến pháp. Là người từng trải, bôn ba khắp nơi, học được nhiều tư tưởng pháp quyền trên thế giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận dụng, chỉ đạo xây dựng bản hiến pháp 1946. Các bản hiến pháp sau này (năm 1992, 2013) xuyên suốt vẫn là tư tưởng, quan điểm xây dựng nhà nước pháp quyền như bản hiến pháp đầu tiên.
Video đang HOT
Trong hiến pháp 1946, nổi bật là quyền con người. Văn bản này cũng thể hiện rõ quan điểm về sở hữu, công nhận đa sở hữu: có của nhà nước, tư nhân, tập thể. Trong kinh tế, công dân được tự do làm ăn, được mở mang và góp phần xây dựng đất nước, có thể tham gia kháng chiến kiến quốc.
Hiện nay trong quá trình thảo luận xây dựng luật có lúc định thay chỗ này chỗ kia, như bỏ HĐND, nhưng thực tiễn cuộc sống đòi hỏi phải giữ nguyên như hiến pháp. Ở địa phương có quyền lực thì phải có kiểm soát quyền lực, có UBND thì phải có HĐND. Hiến pháp 1946 đã thể hiện điều đó. Từ bản hiến pháp này, công tác tư pháp nền tảng ban đầu đã được manh nha.
Chủ tịch Hồ Chí Minh báo cáo trước Quốc hội. Ảnh tư liệu
Trả lời chất vấn thẳng thắn
Kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa 1 chưa có nhiều điểm nhấn vì lúc này Chính phủ lâm thời mới cầm quyền, lại không phải do Quốc hội bầu ra. Từ kỳ họp thứ hai, vấn đề chất vấn đã được đặt ra sôi nổi, quyết liệt, thẳng thắn. Hoạt động chất vấn diễn ra dân chủ, cởi mở và minh bạch. Số câu hỏi chất vấn rất nhiều, với trên 80.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đó đã đ.ánh giá về phiên chất vấn đầu tiên của Quốc hội: “Chính phủ hiện giờ thành lập mới hơn một năm, hãy còn thanh niên. Quốc hội bầu ra được hơn 8 tháng, lại còn thanh niên hơn nữa. Vậy mà Quốc hội đã đặt những câu hỏi thật già dặn, thắc mắc khó trả lời, đề cập đến tất cả những vấn đề có quan hệ đến vận mạng của nước nhà. Với sự trưởng thành chính trị và sự quan tâm về việc nước ấy, ai dám bảo dân ta không có tư cách độc lập”.
Nghiên cứu kỹ lưỡng phiên chất vấn đầu tiên, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Mão nhận xét: “Quốc hội mới qua vài tháng làm việc nhưng số lượng câu hỏi nhiều, đa dạng ở các lĩnh vực chứng tỏ đại biểu Quốc hội rất quan tâm và đòi hỏi rất cao ở Chính phủ. Người hỏi đủ tầng lớp, đa dạng, kể cả những nhà tri thức và đại diện cho nhân dân địa phương, giới sản xuất”.
Theo ông Mão, cái hay của đợt chất vấn Quốc hội khóa đầu tiên là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trả lời hầu hết câu hỏi của đại biểu. Cho đến nay, các thành viên Chính phủ không làm được như thế.
116 đại biểu bị tước quyền
Quốc hội khóa 1 có 333 đại biểu do nhân dân bầu cử và 70 đại biểu Việt quốc, Việt cách không thông qua bầu cử. Tổng cộng là 403 đại biểu gồm đủ các tầng lớp nhân dân, tôn giáo, đảng phái chính trị ba miền. Về sắc màu chính trị, có những đại biểu thuộc nhóm Macxit, dân chủ, đảng xã hội, Việt Minh, Việt quốc, Việt cách, đại biểu không đảng phái.
Đại biểu cao t.uổi nhất là cụ Ngô Tử Hạ (64 t.uổi), trẻ nhất là Nguyễn Đình Thi (22 t.uổi), có 10 đại biểu nữ, 34 đại biểu người dân tộc.
Do hoàn cảnh lịch sử, trải qua nhiều thử thách, hàng ngũ đại biểu Quốc hội có nhiều thay đổi. Một số đã phản lại quyền lợi tổ quốc, chạy sang Trung Quốc theo chân quân đội Tưởng Giới Thạch; có người bỏ hàng ngũ kháng chiến, làm tay sai cho giặc.
Tháng 12/1953, kỳ họp thứ ba của Quốc hội đã tuyên bố những người ấy không xứng làm đại biểu của nhân dân và chuẩn y nghị quyết Ban Thường trực Quốc hội, tước quyền đại biểu, cho phép Tòa án tùy tội trạng mà xét xử và trừng trị. Tổng cộng, có 116 đại biểu bị tước quyền.
Vì chiến tranh, nhiều đại biểu Quốc hội đã hy sinh khi làm nhiệm vụ. Ở Nam Bộ, luật sư Thái Văn Lung (đoàn Gia Định) là trí thức công giáo, bị địch phục kích bắt giữ vào tháng 7/1946. Thực dân Pháp dùng cực hình t.ra t.ấn không khuất phục được ông, chúng g.iết rồi t.reo c.ổ trước cổng nhà giam. Nhà cựu học Lê Thế Hiếu (đoàn Quảng Trị) hơn 60 t.uổi bị bắt, địch dùng mọi thủ đoạn dụ dỗ, ông lớn tiếng mắng liền bị chúng b.ắn c.hết. Nguyên trưởng ban Thường trực Quốc hội Nguyễn Văn Tố bị địch s.át h.ại năm 1947.
Quốc hội kháng chiến
Theo sắc lệnh ngày 8/9/1945, nhiệm vụ của Quốc hội đầu tiên là ấn định hiến pháp cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, lập ra Chính phủ mới. Như vậy, khi Hiến pháp được thông qua, ban hành và Chính phủ liên hiệp kháng chiến được lập thì Quốc hội hết nhiệm vụ. Song bản hiến pháp được thông qua nhưng chưa kịp ban hành thì kháng chiến toàn quốc bùng nổ (12/1946), Quốc hội phải kéo dài nhiệm kỳ.
Trong những tình huống khó khăn của dân tộc, Ban Thường trực Quốc hội luôn ở cạnh, tham dự các cuộc họp của Hội đồng Chính phủ để góp ý kiến trong mọi công tác kháng chiến, trở thành Quốc hội kháng chiến.
Đây là nét đặc biệt của Quốc hội đầu tiên.
Hoàng Phương – Hoàng Thùy
Theo VNE
70 năm lịch sử vẻ vang, kết tinh sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc
Sáng nay, 6-1, tại Hà Nội, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ và Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 70 năm Ngày tổng tuyển cử đầu tiên bầu ra Quốc hội Việt Nam (6/1/1946 - 6/1/2016).
Dự Lễ kỷ niệm có Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, các đồng chí Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh - nguyên Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam; Chủ tịch nước Trương Tấn Sang; Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng; Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An; Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân... Về phía khách quốc tế có Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào PanyYathotu; Chủ tịch Quốchội Vương quốc Campuchia Samdech Heng Samrin...
Các đại biểu Chào cờ trước khi bắt đầu lễ mít tinh kỷ niệm trọng thể 70 năm ngày tổng tuyển cử đầu tiên
Không ngừng đổi mới, hoàn thiện và lớn mạnh
Đọc diễn văn khai mạc buổi lễ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ôn lại lịch sử cách đây 70 năm, ngày 6-1-1946, chỉ sau 5 tháng giành được độc lập, hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tất cả công dân Việt Nam từ 18 t.uổi trở lên trên khắp mọi miền của Tổ quốc, không phân biệt nam nữ, giàu nghèo, dân tộc, tôn giáo, chính kiến... đã nô nức tham gia cuộc tổng tuyển cử đầu tiên bầu ra Quốc hội theo nguyên tắc dân chủ, trực tiếp và bỏ phiếu kín, bất chấp sự phá hoại điên cuồng của các thế lực xâm lược, chống đối.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, sự kiện trọng đại này đã đi vào lịch sử nước ta như một mốc son chói lọi, đ.ánh dấu bước phát triển nhảy vọt về thể chế dân chủ, mở ra một thời kỳ phát triển mới của đất nước Việt Nam. Lần đầu tiên trong lịch sử, người dân Việt Nam từ thân phận nô lệ đã trở thành công dân của một nước tự do, độc lập, tự quyết định vận mệnh của mình, tự lựa chọn và dựng xây chế độ Cộng hòa dân chủ. Nước ta chẳng những đã trở thành một quốc gia độc lập mà còn có cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, thay mặt nhân dân quyết định những công việc hệ trọng của đất nước.
"Thắng lợi của Tổng tuyển cử ngày 6-1-1946 là thắng lợi của tinh thần yêu nước, truyền thống giữ vững độc lập, tự do của dân tộc; thắng lợi của chính thể dân chủ cộng hòa lần đầu tiên được thiết lập trên đất nước Việt Nam; thắng lợi của đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo" - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định.
Trải qua 70 năm, với 13 nhiệm kỳ hoạt động, Quốc hội đã không ngừng lớn mạnh, thực hiện các hiệu quả chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Các thế hệ ĐBQH luôn thể hiện và phát huy tốt tinh thần trách nhiệm, phẩm chất, trí tuệ, xứng đáng là đại biểu đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân. Nhiều đại biểu đã chiến đấu anh dũng, hy sinh, cống hiến, góp phần to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đặc biệt, trong những năm gần đây, hoạt động lập pháp của Quốc hội có nhiều tiến bộ cả về số lượng và chất lượng, kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu bức thiết của thực tiễn phát triển kinh tế, xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thúc đẩy tiến bộ và công bằng xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
Hoạt động giám sát được tăng cường, tập trung vào những vấn đề bức xúc của đời sống, phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, thúc đẩy việc thực hiện Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước và các công trình, dự án quan trọng quốc gia... ngày càng được cải tiến, thực chất hơn, đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại Lễ kỷ niệm
Hoạt động đối ngoại của Quốc hội được đẩy mạnh, mở rộng trên cả bình diện song phương và đa phương, đưa ngoại giao nghị viện đi vào chiều sâu, góp phần làm cho nhân dân thế giới và bạn bè quốc tế hiểu biết rõ hơn về đất nước, con người và nền văn hóa Việt Nam, nâng cao vai trò, vị thế của đất nước ta trên trường quốc tế.
"Nhìn lại chặng đường 70 năm ra đời, phát triển và trưởng thành của Quốc hội Việt Nam, chúng ta nhận thấy, sự ra đời của Quốc hội là thành quả đấu tranh cách mạng của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Quốc hội luôn luôn là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của đất nước. Sự phát triển của Quốc hội là một quá trình liên tục kế thừa, không ngừng đổi mới và hoàn thiện cả về tổ chức và hoạt động, đáp ứng nhiệm vụ của mỗi giai đoạn cách mạng..." - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng một lần nữa nhấn mạnh.
Vẫn theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, thời gian tới yêu cầu đặt ra đối với Quốc hội Việt Nam là cần tập trung phát huy những thành tựu và kinh nghiệm của 70 năm qua, tiếp tục đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả hoạt động để đáp ứng tốt nhất yêu cầu, nhiệm vụ chính trị của đất nước.
Đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao của đất nước
Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng gợi nhớ ngay từ những ngày đầu đất nước trong bối cảnh thù trong giặc ngoài, nhân dân Việt Nam đã đoàn kết một lòng xung quanh Chính phủ lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu, tổ chức thành công cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên, trao cho Quốc hội trọng trách ban hành Hiến pháp và lập nên các thiết chế của Nhà nước dân chủ nhân dân.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng khẳng định mỗi thành quả của Quốc hội là kết tinh sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc
Theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh Quốc hội luôn gắn bó với nhân dân, mang trong mình sức mạnh của nhân dân, đồng hành cùng dân tộc trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước cũng như trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế.
Mỗi bản Hiến pháp, mỗi đạo luật, mỗi nghị quyết, mỗi quyết định quan trọng của Quốc hội luôn gắn liền với vận mệnh của quốc gia, dân tộc, là sự kết hợp nhuần nhuyễn "ý Đảng, lòng Dân". Mỗi thành quả của Quốc hội là kết tinh sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, kỷ niệm 70 năm ngày tổng tuyển cử đầu tiên, mỗi chúng ta có quyền tự hào về truyền thống vẻ vang đó và tin tưởng vào sự vững vàng của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và từng đại biểu Quốc hội; đồng thời đây cũng là dịp để ôn lại những chặng đường lịch sử đã đi qua, kế thừa, phát triển những giá trị tinh hoa, tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc phát triển đất nước và sự mong đợi của nhân dân.
Thay mặt Quốc hội bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến toàn thể Quốc dân đồng bào trong suốt 70 năm qua đã luôn tin tưởng, trao cho Quốc hội trách nhiệm thực hiện quyền lực nhân dân, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng xúc động nói: "Với truyền thống và kinh nghiệm tích lũy qua 70 năm, với ý thức trách nhiệm trước nhân dân và t.iền đồ của đất nước, nhất định Quốc hội chúng ta sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao xứng đáng với sự tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân".
Theo_An ninh thủ đô
Trưng bày hơn 1.000 tư liệu về Quốc hội Việt Nam Khai mạc vào chiều qua (4-1) tại Thư viện Quốc gia Việt Nam, triển lãm sách, tư liệu "70 năm Quốc hội Việt Nam" đã tái hiện những năm tháng lịch sử, quá trình hoạt động và những thành tựu to lớn mà Quốc hội và nhân dân Việt Nam đã đạt được trong 70 năm qua. Kỳ họp thứ hai, Quốc hội...
