Chuyên gia từng cảnh báo hậu quả “cuộc đông tiến” của NATO

Nhiều nhân vật nổi tiếng như cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger hay chuyên gia hàng đầu về Nga George Kennan đều từng cảnh báo rằng việc NATO mở rộng về phía động là bước đi mạo hiểm.

Quang cảnh một cuộc họp NATO diễn ra tại London, Anh tháng 12/2019 (Ảnh: EPA).

Việc Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine đã gây ra phản ứng dữ dội trên khắp thế giới, đặc biệt là tại phương Tây. Tuy nhiên, theo RT, đây là viễn cảnh đã được các chuyên gia chính sách đối ngoại hàng đầu thế giới dự đoán trong nhiều năm qua.

Trong suốt thập niên qua, các chuyên gia đã liên tục cảnh báo rằng việc NATO mở rộng về phía Đông sẽ gây ra xung đột với Nga.

Học giả hàng đầu về Nga tại Mỹ George Kennan, người đặt nền móng cho chiến lược chính sách đối ngoại thời Chiến tranh Lạnh của Mỹ, đã cảnh báo rằng việc NATO mở rộng sang Trung Âu trong những năm 1990 là “sai lầm định mệnh nhất trong chính sách của Mỹ trong toàn bộ thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh”.

Theo ông Kennan, việc mở rộng NATO sẽ làm ảnh hưởng mối quan hệ Mỹ – Nga sâu sắc đến mức Moscow sẽ không bao giờ trở thành đối tác và sẽ mãi là kẻ thù.

Ông Kennan, đại diện ngoại giao của Mỹ tại Liên Xô từ năm 1987-1991, đã có một bài viết chỉ 9 ngày trước khi Tổng thống Nga Vladimir Putin mở chiến dịch quân sự ở Ukraine, trả lời câu hỏi rằng liệu cuộc khủng hoảng này có thể tránh được hay không.

“Trong ngắn hạn là có”, ông giải thích. Với câu hỏi liệu có thể dự đoán về động thái này của Nga hay không, ông cũng nói: “Hoàn toàn có thể”. Theo ông, việc NATO mở rộng về phía Đông là sai lầm chiến lược sâu sắc nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Đã trả lời phỏng vấn sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự vào Ukraine, học giả hàng đầu về quan hệ quốc tế John Mearsheimer giải thích rằng, mọi việc “bắt đầu vào tháng 4/2008 tại hội nghị thượng đỉnh ở Bucharest, thời điểm NATO đã đưa ra một tuyên bố nói rằng Ukraine và Georgia sẽ trở thành một phần của NATO”.

Theo ông, vào thời điểm đó, phía Nga đã nói rõ rằng, họ coi đây là một mối đe dọa hiện hữu và họ đã lập ra một ranh giới về vấn đề này mà nếu các bên vượt qua sẽ gặp rắc rối.

Chuyên gia Mearsheimer nhấn mạnh, vấn đề Ukraine gia nhập NATO là chìa khóa đối với lợi ích an ninh quốc gia cốt lõi của Nga.

Học giả nghiên cứu về Nga nổi tiếng Stephen Cohen đã cảnh báo vào năm 2014 sau khi bán đảo Crimea sáp nhập về với Nga, rằng “nếu chúng ta di chuyển các lực lượng NATO về phía biên giới của Nga… thì rõ ràng đồng nghĩa với việc sẽ quân sự hóa tình hình và Nga sẽ không lùi bước. Đây là sự sinh tồn”.

Cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger, một trong những nhà tư tưởng chiến lược nổi tiếng, cũng đã từng cảnh báo vào năm 2014 rằng “Ukraine không nên gia nhập NATO”.

Ông Kissinger nói rằng, “việc coi Ukraine là một phần của cuộc đối đầu Đông – Tây sẽ làm ảnh hưởng đến triển vọng đưa Nga và phương Tây – đặc biệt là Nga và châu Âu – vào một hệ thống quốc tế hợp tác trong nhiều thập niên”.

Theo ông, muốn giải quyết căng thẳng Nga – Ukraine, phương Tây phải thừa nhận quan điểm rằng, đối với Moscow, Kiev chưa bao giờ là “nước ngoài”.

Ông Kissinger nói: “Lịch sử Nga bắt đầu từ liên bang thời trung cổ Kiev Rus, với thủ đô là Kiev. Chính thống giáo ở Nga truyền bá từ đây. Nga và Ukraine cùng thuộc Kiev Rus suốt nhiều thế kỷ và lịch sử của 2 nước này gắn liền với nhau”.

Quan điểm của ông Kissinger được đăng trên báo Washington Post vào ngày 5/3/2014, khi bán đảo Crimea tổ chức trưng cầu dân ý tách khỏi Ukraine và sáp nhập vào Nga.

Nhiều tên tuổi khác bao gồm cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ William Perry, cựu Tổng thư ký Liên hợp quốc Pino Arlacchi, cựu Giám đốc CIA Bill Burns, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Bob Gates cũng từng có những nhận định và cảnh báo khá chính xác về tình hình Ukraine.

Tuy nhiên, dường như tất cả những cảnh báo đó đã bị bỏ qua.

NATO dự kiến tổ chức họp thượng đỉnh vào tháng 6 tới, nơi sẽ chứng kiến sự hình thành của “văn kiện khái niệm NATO chiến lược” lần đầu tiên kể từ năm 2010, một vấn đề gây tranh cãi lớn ở cả lục địa châu Âu và thế giới. Đây sẽ là khuôn khổ chiến lược hoạt động của liên minh quân sự trong ít nhất một thập niên tới và sẽ xác định rõ ràng các mục tiêu của họ.

Hành động quân sự của Nga tại Ukraine dường như đã khiến NATO áp lực hơn chỉ sau một đêm và đặt châu Âu vào tình trạng báo động cao. Điều này thể hiện rõ ràng trong việc xoay trục chính sách đối ngoại và tuyên bố sẽ tăng chi tiêu quân sự lên hơn 2% GDP của Đức nhằm đối phó trực tiếp với tình hình ở Ukraine; hay việc Thụy Điển, Phần Lan được cho là đã cân nhắc việc gia nhập NATO; và thậm chí Thụy Sĩ chấm dứt tình trạng trung lập, cùng EU trừng phạt Nga.

Vì vậy, theo các chuyên gia, hội nghị thượng đỉnh vào tháng 6 ở Madrid, Tây Ban Nha chắc chắn sẽ chứng kiến một NATO thay đổi. Khối này dự kiến sẽ thảo luận về sự phân chia nhiều hơn của hệ thống quốc tế và đề cập trực tiếp đến Nga – thậm chí có thể là Trung Quốc – trong tài liệu khái niệm chiến lược của tổ chức.