Chuyên gia Nga đ.ánh giá khả năng hòa giải của châu Phi trong xung đột ở Ukraine
Ông Andrey Maslov, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Phi tại Trường Kinh tế Cao cấp Moskva (Đại học HSE) cho rằng về triển vọng thực hiện sáng kiến hòa bình châu Phi, đó chỉ là vấn đề thời gian.
Tổng thống Nga Putin (phải) tại buổi lễ duyệt binh Hải quân ngày 30/7. Ảnh: Sputnik
Theo tờ Vedomosti (Nga) ngày 31/7, tầm quan trọng của hội nghị thượng đỉnh Nga – châu Phi lần thứ hai, được tổ chức tại St. Petersburg (ngày 27 – 28/7), tiếp tục được nâng lên vào cuối tuần qua. Hôm 29/7, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc gặp với một số người đồng cấp từ châu lục này. Tiếp đó, ông Putin đã tiếp đón 4 nhà lãnh đạo châu Phi tại cuộc diễu hành nhân Ngày Hải quân Nga hàng năm ở St. Petersburg vào ngày 30/7 dọc theo sông Neva.
Phát biểu tại cuộc họp báo ngày 29/7, ông Putin tuyên bố: “Về tổng thể, lục địa châu Phi thân thiện và tích cực đối với Nga”. Một tuyên bố 74 điểm là tài liệu chính được đưa ra từ hội nghị thượng đỉnh, trong đó các bên ký kết đặc biệt lên tiếng phản đối phân biệt sắc tộc và chủng tộc, cũng như công bố kế hoạch phối hợp một loạt các hoạt động chính trị chung, bao gồm cả trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
Trước đó hôm 28/7, Tổng thống Nga và nguyên thủ một số quốc gia châu Phi đã thảo luận về sáng kiến hòa bình nhằm giải quyết cuộc xung đột Ukraine do 7 quốc gia thuộc lục địa này cùng đưa ra hồi tháng 6.
Các đề xuất nhấn mạnh sự cần thiết phải đạt được hòa bình thông qua các biện pháp ngoại giao, đảm bảo chủ quyền của từng quốc gia, xây dựng và mở rộng các đảm bảo an ninh, sắp xếp cho việc vận chuyển ngũ cốc và xuất khẩu phân bón quan trọng, trao đổi tù nhân và tiến hành tái thiết sau xung đột.
Ông Andrey Maslov, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Phi tại Trường Kinh tế Cao cấp Moskva (Đại học HSE) cho rằng, về triển vọng thực hiện sáng kiến hòa bình châu Phi, đó chỉ là vấn đề thời gian.
“Tuyên bố ngừng b.ắn là điểm mấu chốt trong kế hoạch của châu Phi và chính Ukraine chưa sẵn sàng chấp nhận điều kiện tiên quyết như vậy. Tuy nhiên, một khi khả năng phản công của Ukraine cạn kiệt, kế hoạch này sẽ được xem xét bởi vì các nước châu Phi sẽ là những nhà hòa giải thích hợp vì họ không phải là thành viên của NATO cũng như Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO)”, chuyên gia này lưu ý.
Video đang HOT
Ông Maslov nhấn mạnh: “Châu Phi trung lập nhưng cũng rất quan tâm đến việc chấm dứt xung đột và sẽ không dễ dàng tìm được các quốc gia khác có các tiêu chuẩn như vậy”.
Tuy nhiên, ông Alexander Beltser, Phó Giáo sư tại Đại học Korolev Samara, chỉ ra rằng sáng kiến hòa bình của châu Phi “hoàn toàn không đáp ứng lợi ích của cả Nga và Ukraine”.
Trong khi đó, theo ông Beltser, hội nghị thượng đỉnh Nga – châu Phi một lần nữa chứng minh rằng Moskva “không hề bị cô lập trên thế giới”, mà ngược lại, Nga đang tìm cách “tuyên bố mình là một cường quốc có lợi ích ở các khu vực khác trên thế giới, bao gồm cả khu vực hứa hẹn nhiều tiềm năng như châu Phi”.
Về phần mình, ông Vadim Zaytsev, nhà nghiên cứu độc lập về chính sách đối ngoại của Nga ở châu Phi bình luận trên trang web của Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế ngày 31/7 rằng: “Điều quan trọng cần nhớ là châu Phi là một trong những khối bỏ phiếu khu vực lớn nhất tại Liên hợp quốc. Họ sẽ đóng một vai trò trong tiến trình hòa bình cuối cùng ở Ukraine. Các nhà lãnh đạo châu Phi – cả cá nhân và tập thể – cũng có thể là nhà trung gian hòa giải giữa Moskva và Kiev”.
Do đó, không phải ngẫu nhiên mà Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba gần đây đã có chuyến thăm thứ 3 tới châu Phi kể từ khi xung đột bắt đầu nổ ra. Các điểm thảo luận của ông là các tuyến đường cung cấp thay thế cho hàng nông sản Ukraine sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen và tầm nhìn về hòa bình của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Về phần mình, trong bài phát biểu quan trọng trước hội nghị thượng đỉnh Nga – châu Phi, Tổng thống Nga Vladimir Putin không chỉ cam kết các chuyến hàng ngũ cốc miễn phí tới Burkina Faso, Zimbabwe, Mali, Somalia, CH Trung Phi và Eritrea, mà còn miêu tả Moskva là một đồng minh của các quốc gia châu Phi và với tư cách là một quốc gia đại diện cho lợi ích của khu vực.
Cơ hội nào cho cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Nga và Ukraine
Một thách thức để tổ chức cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine là thành công của các bên liên quan trên chiến trường, điều nhằm tạo ra "những con át chủ bài" mà họ có thể sử dụng trong các cuộc đàm phán.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) trong một cuộc gặp với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. Ảnh: Reuters
Liệu một cuộc gặp tiềm năng có thể xảy ra giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky, nguyên thủ của hai quốc gia có xung đột đang định hình thế giới? Với những bước tiến nhỏ ở phía trước, một cuộc họp thực sự nên được tiến hành nhằm nỗ lực giải quyết xung đột thông qua các con đường ngoại giao, nhưng điều đó vẫn còn một chặng đường dài hay chúng ta có thể mong đợi sẽ diễn ra trong ngắn hạn?
Theo Tiến sĩ Diana Galeeva, giảng viên thỉnh giảng tại Trường Cao đẳng St. Antony, Đại học Oxford, những câu hỏi này, ngay từ đầu, đã nằm trong số những vấn đề trọng tâm để tìm ra giải pháp ngoại giao cho cuộc khủng hoảng Ukraine, và gần đây, các bước đầy hứa hẹn dường như đã được thực hiện theo hướng này. Được biết, vấn đề về cuộc gặp đã được Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, người đóng vai trò hòa giải hữu ích, nêu ra khi ông đến thăm Lviv vào ngày 18/8 để gặp ông Zelensky và Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres.
Đây không phải là lần đầu tiên ông Erdogan đề xuất một sáng kiến như vậy. Ngày 6/8, nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ đã mời ông Putin gặp Zelensky ở Ankara như một nền tảng cho một quá trình đàm phán. Phản hồi chính thức của cả hai bên không được công khai, ngoài bình luận từ đại diện thường trực của Nga tại Văn phòng LHQ ở Geneva, Gennady Gatilov, vài giờ sau đó trong một cuộc phỏng vấn với Financial Times, trong đó ông nói rằng "không có bất kỳ nền tảng thực tế nào cho một cuộc gặp như vậy".
Tiến sĩ Diana Galeeva cho rằng điều này có thể có nguyên nhân là do ngoài những diễn biến khác trong cuộc khủng hoảng Ukraine, mối quan hệ tiếp tục xấu đi bao gồm các tình huống xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và cuộc điều tra vụ pháo kích vào một trại tù binh gần Yelenovka. Hơn nữa, vụ đ.ánh bom bằng ô tô ở ngoại ô thủ đô Moskva đã khiến Darya Dugina, con gái của nhà triết học Nga Alexander Dugin, t.hiệt m.ạng vào ngày 20 tháng 8 (một ngày sau khi ông Erdogan được cho là sẽ thảo luận về một cuộc gặp được đề xuất giữa Putin và Zelensky).
Trong số những thách thức khác mà các nỗ lực sắp xếp một cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo phải đối mặt là thành công của các bên liên quan trên chiến trường, điều này rõ ràng nhằm tạo ra "những con át chủ bài" mà họ có thể sử dụng trong các cuộc đàm phán.
Ukraine dường như rất nghi ngờ về các đề xuất cho một cuộc gặp giữa các tổng thống, vì ông Zelensky đã loại trừ bất kỳ cuộc đàm phán nào trong khi các lực lượng Nga vẫn ở trên lãnh thổ Ukraine. Đối thoại giữa Moskva và Kiev cũng có khả năng không thể xảy ra trong trường hợp binh sĩ Ukraine bị bắt được đưa ra xét xử ở Mariupol, hoặc nếu Moskva tiến hành kế hoạch tổ chức trưng cầu dân ý ở các vùng lãnh thổ do Nga chiếm đóng để sáp nhập trở thành một phần của Nga.
Ngoài ra, Ukraine cho rằng các cuộc đàm phán với Nga không thể bắt đầu cho đến khi quân đội Ukraine đạt được một vị thế đàm phán có lợi thông qua một cuộc phản công. Với tất cả những cân nhắc trên, việc Ukraine sẵn sàng xem xét các cuộc đàm phán rõ ràng phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Về phía Nga, ngược lại, đã có những dấu hiệu tiến triển nhỏ. Vào ngày 18/8, Moskva đã hạ thấp lập trường về các điều kiện có thể có một cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky. Trước đó, Nga đã khẳng định rằng một lộ trình phải được vạch ra trước bất kỳ cuộc gặp nào của hai nhà lãnh đạo. Vào đầu tháng 8, Điện Kremlin tuyên bố rằng các điều kiện tiên quyết cần thiết đã không được đáp ứng cho cuộc gặp thượng đỉnh giữa Nga và Ukraine vì các nhóm làm việc của cả hai bên chưa thể thống nhất về nhiều vấn đề.
Giờ đây, theo thông tin của kênh CNN Thổ Nhĩ Kỳ, Moskva dường như đã chuẩn bị để điều chỉnh các điều kiện của mình khi nói rằng các nhà lãnh đạo trước tiên có thể thảo luận và xác định một lộ trình, sau đó các phái đoàn cấp dưới của họ có thể bắt đầu thực hiện nó.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Kiev, Ukraine ngày 3/2/2022. Ảnh: Reuters
Những sự kiện này gợi ý hai kịch bản có thể xảy ra, một tích cực, một là hoài nghi. Kịch bản đầu tiên liên quan đến sự tham gia tích cực của nhà hòa giải Thổ Nhĩ Kỳ và tầm nhìn của ông Erdogan về việc kết thúc xung đột nhanh chóng thông qua các kênh ngoại giao. Điều này đã được thể hiện rõ hôm 22/8 khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố trong cuộc họp Nội các rằng mục tiêu của ông là sắp xếp một cuộc gặp giữa những người đồng cấp Nga và Ukraine.
Sự nhiệt tình của ông Erdogan về vấn đề này thực sự rất hứa hẹn và như đã lưu ý, có những bước đi nhỏ nhưng tích cực cho thấy sự hòa giải Thổ Nhĩ Kỳ có thể sớm đưa hai nhà lãnh đạo Nga, Ukraine vào bàn đàm phán.
Tuy nhiên, những diễn biến đang diễn ra trong cuộc xung đột và tầm quan trọng đối với cả hai bên là "quân át chủ bài" mà họ hy vọng sẽ nắm giữ cũng như phát huy trong quá trình đàm phán sẽ định hình lộ trình hòa giải, dẫn đến có cái nhìn hoài nghi hơn về cuộc gặp trực tiếp có thể diễn ra.
Trong khi ông Erdogan nhấn mạnh sự cần thiết của một cuộc gặp giữa các tổng thống Ukraine và Nga, Tổng Thư ký Liên hợp quốc đã nói, với sự hoài nghi không che giấu, rằng: "Tôi nghĩ có lẽ còn tốn rất nhiều thời gian và có rất nhiều thay đổi trong việc xác định tình hình để điều này trở nên khả thi. Thành thật mà nói, tôi nghĩ có lẽ còn quá sớm cho điều đó".
Với sự phức tạp của cuộc xung đột này, cả hai khả năng này đều đáng được xem xét. Tuy nhiên, là một người tin tưởng vào sức mạnh của ngoại giao và cho rằng kênh này là kênh duy nhất có thể chấm dứt khủng hoảng, chúng ta nên ủng hộ những nỗ lực của ông Erdogan và sự lạc quan của ông ấy. Cần lưu ý rằng Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc đã đóng một vai trò quan trọng trong việc đạt được và thực hiện thỏa thuận nối lại xuất khẩu ngũ cốc, một trong những vấn đề phức tạp nảy sinh từ cuộc khủng hoảng.
Có lẽ kết quả tích cực trên đóng vai trò là một thành công của nền ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ nhưng cũng là động lực để chúng ta tin tưởng vào sức mạnh ngoại giao để chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine. Do đó, cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky có thể xảy ra sớm hơn thay vì muộn hơn.
Ai Cập đăng cai tổ chức cuộc họp hòa giải giữa các phe phái của Palestine Phóng viên TTXVN tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi dẫn nguồn hãng thông tấn Wafa của Palestine cho biết Tổng thống Palestine Mahmud Abbas ngày 29/7 đã đến thành phố El Alamein của Ai Cập trước thềm cuộc họp hòa giải giữa các phe phái Palestine, vốn bị nhóm thánh chiến Hồi giáo Jihad của Palestine tẩy chay. Khói lửa bốc...