Chuyên gia nêu biện pháp Việt Nam dần ‘mở cửa’

Giới nghiên cứu cho rằng Việt Nam nên duy trì cách ly, giãn cách xã hội, yêu cầu mang khẩu trang nhằm hạn chế tối đa rủi ro khi nối lại hợp tác với một số nước.

Ngày 10/6, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc công bố chỉ đạo về việc Việt Nam cân nhắc mở một số đường bay quốc tế khi Covid-19 đã được kiểm soát. Các nước trong danh sách dự kiến có Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Lào.

Bộ Ngoại giao sau đó cho biết Việt Nam đang trao đổi với một số nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc về việc từng bước nối lại đi lại, căn cứ tình hình và nhu cầu của hai bên. Ngành đường sắt dự kiến lập nhiều đoàn tàu riêng để vận chuyển gần 1.000 chuyên gia, lao động Trung Quốc từ cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị đến Khu công nghiệp Dung Quất, Quảng Ngãi. Hoạt động này của Việt Nam được nối lại sau hơn hai tháng ngưng để chặn Covid-19.

“Việt Nam cân nhắc nối đi lại, trong đó có đường bay quốc tế với các nước cơ bản khống chế được Covid-19, là quyết định hợp lý”, Tiến sĩ Timothy Brewer, chuyên gia dịch tễ, Đại học California, Los Angeles (UCLA), Mỹ, nói với VnExpress.

Brewer đánh giá một số nước trong khu vực như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan hiện ghi nhận số ca nhiễm và ca tử vong do nCoV ở mức thấp. Bên cạnh đó, Australia và New Zealand cũng có hệ thống kiểm soát dịch tốt.

Để hạn chế nguy cơ Covid-19 bùng phát, Brewer cho rằng Việt Nam nên duy trì quy định cách ly 14 ngày với những người nhập cảnh. Biện pháp này được Việt Nam thực hiện từ ngày 21/3, áp dụng tại cơ quan ngoại giao hoặc cơ sở lưu trú, có sự giám sát của chính quyền và cơ quan y tế. Tuy nhiên, theo Brewer, nếu nhận thấy cách ly là yêu cầu quá chặt chẽ, Việt Nam có thể tiến hành sàng lọc triệu chứng nhiễm nCoV, trong đó có kiểm tra thân nhiệt đối với người đến từ nước ngoài. Nếu xuất hiện các ca nhiễm trong cộng đồng sau khi nối lại đi lại, Việt Nam có thể yêu cầu cách ly với những người đến từ địa điểm cụ thể, như từ Trung Quốc. Hà Nội cũng có thể truy dấu người nhập cảnh để ngăn nguy cơ lây lan virus, không nhất thiết phải đóng đường bộ và đường bay.

“Không có biện pháp nào là chuẩn mực, tình hình sẽ thay đổi nên nhà chức trách cần phải linh hoạt trong xử lý”, Brewer nói.

Đồng tình rằng Việt Nam mở lại đường bay là hợp lý, Giáo sư Dean Winslow, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm, Đại học Stanford, Mỹ, đánh giá Hà Nội có các điều kiện tốt hơn các nước khác khi kiểm soát dịch tốt. Tính đến 19/6, Việt Nam 64 ngày liên tiếp không xuất hiện lây nhiễm nCoV trong cộng đồng, các ca nhiễm nhập khẩu được cách ly ngay. Trong tổng số 349 ca nhiễm, chỉ còn 23 người đang điều trị, không có ca tử vong. Theo Winslow, Việt Nam nên lựa chọn kỹ các đối tác để mở lại đường bay, phân cấp rủi ro theo từng quốc gia. Các hãng hàng không cần đảm bảo quy định giãn cách trên máy bay, yêu cầu hành khách mang khẩu trang.

Giáo sư Hajo Zeeb, Viện nghiên cứu phòng dịch và dịch tễ học Leibniz (BIPS), Đức, gợi ý Việt Nam xem xét người nhập cảnh cần có giấy chứng nhận sức khỏe từ nơi họ xuất phát. Bên cạnh đó, những người di chuyển từ nước khác đến Việt Nam nên được xét nghiệm ở hai đầu, được cập nhật thông tin về diễn biến dịch và có ý thức dừng lịch trình nếu cảm thấy không hoàn toàn khỏe mạnh. Các nhân viên phục vụ trên tàu, máy bay cần tuân thủ nghiêm các biện pháp phòng dịch và vệ sinh chung trên khoang.

Khách quốc tế tại sân bay Tân Sơn Nhất hồi tháng 3/2020, trước khi Việt Nam dừng nhập cảnh để chống Covid-19. Ảnh: Hữu Khoa.

Đánh giá về các rủi ro, giáo sư Zeeb lưu ý đến diễn biến dịch ở Trung Quốc, khi xuất hiện ổ dịch mới tại Bắc Kinh từ đầu tháng 6. Gần 200 ca nhiễm liên quan đến chợ đầu mối Tân Phát Địa và dịch đã lan sang ít nhất 4 tỉnh khác, gồm Liêu Ninh, Hà Bắc, Tứ Xuyên và Chiết Giang.

Theo chuyên gia người Đức, Việt Nam và Trung Quốc có quan hệ chặt chẽ trên nhiều lĩnh vực, nhưng Hà Nội cần xem xét tình hình ở Bắc Kinh.

“Việt Nam nên theo dõi điều gì thực sự đang xảy ra ở Trung Quốc, liệu dịch có được kiểm soát tốt không”, Zeeb nói. Ông trông đợi Việt Nam và các đối tác thận trọng trong nối lại đi lại.

Giáo sư Winslow đánh giá đại dịch do nCoV là chưa từng có tiền lệ với thế giới, nếu giới chức lơ là về sức khỏe cộng đồng, họ có thể không biết “mình sẽ đi đến đâu” chỉ trong vòng 5 đến 7 ngày. Vì thế Việt Nam nên theo dõi sát các ca nhiễm mới và tích cực xét nghiệm.

Winslow nhắc đến kết quả nghiên cứu của Viện nghiên cứu Scripps, Mỹ, cho thấy có đến hơn 40% người nhiễm nCoV không có triệu chứng. Ông cho rằng “đặc tính” này của Covid-19 rất quan trọng, cần được lưu tâm.

“Việt Nam vẫn nên duy trì đeo khẩu trang và giãn cách xã hội để ngăn nguy cơ người không có triệu chứng lây lan virus. Nhiều nước còn áp dụng các biện pháp này trong vài tháng tới”, Winslow nói.

Cũng lo ngại về các ca nhiễm không có triệu chứng, Tiến sĩ Brewer, cho rằng nếu Việt Nam không thực hiện cách ly người nhập cảnh, chỉ kiểm tra thân thiệt thì việc kiểm soát Covid-19 sẽ không hiệu quả. Ông cho biết các xét nghiệm nhanh, trong đó có xét nghiệm nước bọt, cũng không mang lại kết quả chính xác.

Trong bối cảnh ca nhiễm nCoV vẫn gia tăng trên toàn cầu, đặc biệt là ở châu Mỹ, phía đông Địa Trung Hải, một số nước châu Phi và Ấn Độ, Brewer cho rằng mỗi quốc gia phải tự quyết định việc nới hạn chế chống dịch có “đáng giá không”. Như Mỹ và nhiều nước, kinh tế Việt Nam gặp khó khăn khi đường bay quốc tế bị dừng vì Covid-19. Nếu Việt Nam có thể xác định, cách ly, truy dấu người nhiễm và người liên quan, hợp tác với quốc gia kiểm soát tốt thì rủi ro ở mức thấp. Hà Nội cần cân đối lợi ích và rủi ro khi đưa ra các chính sách mới.

“Nếu thấy lợi ích kinh tế lớn hơn rủi ro tiềm ẩn, thì Việt Nam nên nối lại đi lại”, Brewer nói.