Chuyển đổi cây trồng thích ứng với khô hạn
Tại các khu vực thường xảy ra khô hạn, tỉnh Ninh Thuận đã tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng mang lại hiệu quả tích cực trước thách thức của biến đổi khí hậu; góp phần phát huy hiệu quả sử dụng đất, tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
Người dân xã Phước Vinh, huyện Ninh Phước, chuyển đổi đất trồng lúa vùng thiếu nước sang trồng nho tiết kiệm nước tưới. Ảnh: Công Thử/TTXVN
Để duy trì sản xuất, ông Nguyễn Khắc Sang chuyển 4 sào đất lúa sang trồng đậu xanh ở cánh đồng Mỹ Hiệp (xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn). Ông Sang cho hay, ba năm trở lại đây, do thiếu nước tưới nên bà con chuyển sang trồng đậu xanh. Vụ hè thu vừa qua, gia đình trồng 4 sào (4.000 m2) đậu xanh, năng suất đạt 1,5 tạ/sào với giá bán 25.000 đồng/kg khô. Sau khi trừ chi phí, gia đình thu lãi trên 11 triệu đồng, cao hơn hẳn so với trồng lúa.
Trồng đậu xanh ít phải tốn công chăm sóc, cây có thời gian sinh trưởng ngắn từ 65 – 70 ngày, ra hoa tập trung, chín nhanh và chín đồng loạt, không tách quả nên thuận tiện thu hoạch. Trong điều kiện thiếu nước tưới như hiện nay, trồng đậu xanh đang là hướng canh tác phù hợp giúp bà con duy trì sản xuất, không phải bỏ mùa vụ – ông Sang chia sẻ.
Theo ngành nông nghiệp tỉnh Ninh Thuận, vụ Hè Thu vừa qua, toàn tỉnh chuyển đổi trên 424,3 ha cây trồng (vượt 32,6% so với kế hoạch); trong đó, diện tích chuyển đổi trên đất lúa gần 189,3 ha và trên đất khác 235 ha sang trồng các loại cây màu, cây họ đậu, ngô, dưa và và những cây trồng dài ngày như măng tây xanh, cây ăn quả (bưởi, đu đủ, mãng cầu, dừa)… tại huyện Ninh Sơn, Bác Ái, Thuận Bắc, Ninh Hải, Ninh Phước, Thuận Nam.
Trồng cây đậu phộng trên nền đất lúa ở xã Bắc Sơn (Thuận Bắc, Ninh Thuận). Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN
Cùng đó, tỉnh khuyến khích, vận động các hộ dân đẩy mạnh việc nhân rộng mô hình tưới nước tiết kiệm. Đến nay, toàn tỉnh có khoảng 1.500 ha đất sản xuất áp dụng công nghệ tưới nước tiết kiệm trên các loại cây như nho, táo, mía, mãng cầu, bưởi, mít, cây rau màu, cỏ chăn nuôi.
Video đang HOT
Đồng thời, tỉnh tăng cường áp dụng kỹ thuật trồng trọt mới như xen canh cây họ đậu với cây ăn trái, cây dài ngày để tạo thảm thực vật giữ ẩm, cải tạo độ phì nhiêu của đất; sử dựng bao lưới để phòng ngừa dịch hại nguy hiểm giúp tăng năng suất, nâng cao chất lượng sản phẩm thu hoach.
Ông Phan Quang Thựu – Phó Giám đốc Sở Nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Thuận cho biết, chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng các loại cây rau màu, cây họ đậu, cây ăn quả… đã giúp tiết kiệm khoảng 20 – 35% lượng nước tưới; giúp hạn chế việc khai thác nước ngầm; lượng nước tiết kiệm được để sử dụng cho nhu cầu sinh hoạt, nước uống cho gia súc và dự trữ cho vụ sản xuất tiếp theo. Cùng đó, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người dân khi không thể gieo trồng các loại cây trồng truyền thống sử dụng nhiều nước.
Tại những vùng chuyển đổi luân canh hai vụ lúa và một vụ bắp lai (đậu)/năm hoặc trồng hai vụ bắp và một vụ lúa/năm cho thu nhập tăng từ 1,1 đến 1,2 lần so với trồng ba vụ lúa liên tiếp/năm. Nếu trồng luân canh hai vụ bắp lai và một vụ đậu xanh/năm thì cho thu nhập tăng 1,6 lần so với trồng ba vụ lúa liên tục/năm. Đặc biệt, những vùng chuyển đổi sang trồng cây măng tây xanh trên đất cát cho năng suất bình quân đạt từ 8 đến 12 tấn/ha/năm, với giá thu mua tại chỗ hiện khoảng 50.000 đồng/kg, người trồng có lãi từ 400 đến 500 triệu đồng/ha/năm.
Theo ông Thựu, thời gian qua, trên địa bàn đã xuất hiện mưa giông nhưng do tình trạng khô hạn kéo dài trong những tháng đầu năm nên tổng lượng nước ở 21 hồ chứa của tỉnh chỉ mới đạt khoảng 18% dung tích thiết kế. Thực hiện chủ trương chuyển đổi cây trồng, vụ mùa 2020 Ninh Thuận tiếp tục thực hiện chuyển đổi các loại cây trồng cạn, ít sử dụng nước tưới gồm cây bắp 415,7 ha, cây rau, đậu các loại 382,1 ha, 304 ha cỏ chăn nuôi, các loại cây hàng năm khác 63,2 ha.
Nông dân xã Xuân Hải (Ninh Hải, Ninh Thuận) trồng măng tây xanh cho hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN
Về lâu dài, để ứng phó với quá trình biến đổi khí hậu, thời tiết khô hạn, ngành nông nghiệp xác định giải pháp để duy trì sản xuất ở những vùng thường xuyên thiếu nước tưới là đẩy mạnh triển khai chuyển đổi cơ cấu cây kết hợp tăng cường áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác để đảm bảo bảo đảm sinh kế cho người dân bền vững.
Ngành nông nghiệp phối hợp với địa phương, đơn vị liên quan thực hiện khảo sát tiềm năng đất đai, khí hậu và trình độ canh tác cũng như điều kiện sản xuất của các hộ dân để lựa chọn cơ cấu cây trồng phù hợp; từng bước xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tập trung quy mô lớn theo quy hoạch với ngành hàng có lợi thế cung cấp sản phẩm chất lượng cho thị trường.
Ninh Thuận còn tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân để thay đổi tư duy sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu; nhân rộng mô hình chuyển đổi cây trồng hiệu quả; có chính sách hỗ trợ người dân tham gia chuyển đổi cây trồng; hỗ trợ giống, vật tư nông nghiệp cho các hộ dân bị thiệt hại do tác động của hạn hán; tập huấn kỹ thuật sản xuất; tạo điều kiện cho các hợp tác xã, doanh nghiệp, người dân tham gia liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị để tăng thu nhập từ hoạt động chuyển đổi cơ cấu cây trồng.
Khôi phục sản xuất sau hạn mặn
Tình hình hạn hán và xâm nhập mặn ở ĐBSCL đang bước vào giai đoạn cuối. Cùng với việc tiếp tục ứng phó để giảm thiểu thiệt hại, các địa phương trong vùng đang khẩn trương triển khai những phương án khôi phục sản xuất, ổn định cuộc sống...
Chuyển đổi cơ cấu cây trồng là một trong những giải pháp để chủ động ứng phó với tình hình thời tiết ngày càng khắc nghiệt trong thời gian tới.
Bài học từ sự chủ quan
Tình hình hạn hán và xâm nhập mặn mùa khô năm nay kéo dài đã gây nhiều thiệt hại tại ĐBSCL, đặc biệt là đối với thủy sản nuôi, lúa và rau màu. Những thiệt hại này nguyên nhân chính do thiên tai nhưng trong đó một phần cũng xuất phát từ sự chủ quan trong sản xuất của bà con nông dân. Ông Trang Lương, ngụ xã Tân Sơn, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh, cho biết: Do vụ mùa năm ngoái thu hoạch muộn, vì vậy vụ Đông Xuân 2019-2020 bà con nông dân không thể xuống giống sớm. Huyện Trà Cú thông báo lịch thời vụ gieo sạ dứt điểm trong tháng 12-2019 nhằm tránh bị hạn mặn uy hiếp. Tuy nhiên, nông dân không thể lường trước tình hình hạn mặn năm nay quá khốc liệt, nên nhiều hộ vẫn xuống giống vào thời điểm tháng 1-2020. Do sạ trễ và gặp hạn mặn về sớm, nhiều diện tích bị thiếu nước tưới, lúa chết tràn lan.
Ông Thạch Sô Phal, Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trà Cú, cho biết, vụ này toàn huyện xuống giống hơn 10.310ha lúa. Mặc dù huyện đã chủ động nhiều giải pháp ứng phó, nhưng do hạn mặn khốc liệt đã khiến hơn 5.148ha lúa bị thiệt hại. Trong đó, phần diện tích sạ muộn không theo lịch thời vụ của ngành Nông nghiệp, bị thiệt hại nặng nhất. "Đây là bài học cần rút kinh nghiệm cho các vụ tiếp theo, bởi thời tiết ngày càng khắc nghiệt"- ông Phal nói.
Ngoài Trà Vinh, nhiều địa phương khác tại ĐBSCL cũng thiệt hại rất nặng với nhiều diện tích lúa, hoa màu chết khô do bà con chủ quan. Tại Sóc Trăng, mặc dù ngành Nông nghiệp đã khuyến cáo không sản xuất trà lúa Đông Xuân muộn nhưng nhiều nông dân vẫn xuống giống, dẫn đến có khoảng 4.000ha lúa bị thiệt hại, chủ yếu ở các huyện Long Phú, Trần Đề, Châu Thành, Kế Sách. Tại Bến Tre, có hơn 5.000ha lúa thiệt hại do người dân xuống giống tự phát không theo khuyến cáo của ngành chức năng. Cùng với cây lúa, nhiều diện tích rau màu ở ĐBSCL cũng bị thiệt hại do han mặn. Ngoài ra, tại Bến Tre, Tiền Giang, Trà Vinh... tôm nuôi và nghêu nuôi bị chết khá nhiều do độ mặn cao, thời tiết bất lợi.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh cho rằng, vụ lúa Đông Xuân ở ĐBSCL xem như hoàn thành tốt với sản lượng đạt 10,7 triệu tấn; nông dân bán có giá nên lời 30-40%. Mặt được là vậy, nhưng vẫn còn một số nơi chủ quan, thiếu phối hợp chặt chẽ, nông dân thiếu thông tin nên xuống giống không theo khuyến cáo; lịch thời vụ chưa được kiểm tra thường xuyên, chưa rà soát kỹ về nguồn nước nên cơ cấu mùa vụ còn lúng túng... Từ đó, toàn vùng ĐBSCL có hơn 33.800ha lúa Đông Xuân bị ảnh hưởng hạn mặn ở các mức độ khác nhau. Dù thấp hơn so với năm 2016, song cần tổ chức sản xuất hợp lý trong thời gian tới.
Nhanh chóng gia tăng sản xuất
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành Nông nghiệp các tỉnh ĐBSCL lúc này là khắc phục hậu quả hạn mặn và ổn định sản xuất trở lại. Ở vùng ven biển Bến Tre, sau khi nghêu bị chết cả ngàn tấn, mất hơn 23 tỉ đồng, các hợp tác xã và người dân dồn sức vệ sinh bãi nuôi sạch sẽ, không để ô nhiễm, theo dõi diễn biến độ mặn, khi điều kiện thuận lợi sẽ gia tăng thả nuôi nghêu thương phẩm phục vụ xuất khẩu.
Ông Võ Văn Chồi, Chủ tịch UBND xã Ngọc Tố, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng), cho biết: "Thời gian qua do độ mặn quá cao nên gần 1.900ha tôm nuôi bị chậm lịch thời vụ. Để tránh thiệt hại, chính quyền khuyến cáo người nuôi thả cầm chừng, rải rác với mật độ thưa; đồng thời theo dõi chờ độ mặn giảm thì sẽ gia tăng xuống giống trong thời gian tới". Ông Nguyễn Văn Quốc, Chi cục phó Chi cục Thủy sản tỉnh Trà Vinh, cho biết: Hằng năm, toàn tỉnh thả nuôi 25.000ha tôm các loại, nhưng đến nay tỷ lệ xuống giống chỉ bằng 30% so cùng kỳ. Hiện tại, ngành chuyên môn tích cực hỗ trợ người dân các phương án sản xuất và chỉ cần thời tiết ổn định, cộng với giá tôm cải thiện thì diện tích nuôi sẽ nhanh chóng khôi phục...
Theo dự báo của Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, cuối tháng 4, khả năng độ mặn sẽ giảm nhanh ở các cửa sông Cửu Long... Vì vậy, chính quyền địa phương và ngành Nông nghiệp cần theo dõi chặt diễn biến nhằm chủ động gia tăng sản xuất khi điều kiện cho phép. Tổng cục Thủy lợi lưu ý, để đảm bảo an toàn cho sản xuất 1,5 triệu héc-ta lúa Hè Thu ở ĐBSCL, việc xuống giống có thể thực hiện đồng loạt từ cuối tháng 4, đầu tháng 5-2020 khi nguồn nước ngọt về nhiều; đối với những khu vực bị ảnh hưởng xâm nhập mặn thì phải rửa mặn thật kỹ trước khi gieo sạ. Riêng các vùng thuận lợi về nguồn nước ngọt, có thể tranh thủ xuống giống sớm hơn.
Bài, ảnh: Phước Bình
Thanh Hóa: Khống chế bệnh khảm lá sắn Tính đến thời điểm này, bệnh khảm lá sắn đã phát sinh, gây hại trên 600ha tại Thanh Hóa. Ngành nông nghiệp đang tập trung khống chế, tránh lây lan ra diện rộng. Bệnh khảm lá sắn phát sinh gây hại trên 600 ha tại Thanh Hóa. Ảnh: Võ Dũng. Niên vụ 2020 - 2021, huyện Như Xuân trồng mới, trồng lại được...