Chứng không dung nạp lactose gia tăng theo tuổi tác

Ăn uống vừa là nhu cầu vừa là thú vui trong cuộc sống. Nhưng khi lớn tuổi, hệ tiêu hóa của chúng ta cũng kém đi.

Điều này làm trầm trọng thêm các vấn đề liên quan đến ăn uống, bao gồm chứng không dung nạp lactose – tình trạng hiện ảnh hưởng khoảng 65% dân số toàn cầu, ở mọi lứa tuổi. Vậy nguyên nhân gây nên tình trạng này là gì?

Người mắc chứng không dung nạp lactose, nên tiêu thụ có chừng mực các chế phẩm từ sữa. Ảnh: Insider

Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ, do hơn 90% người dân Đông Á mắc chứng không dung nạp lactose, nên bạn có thể từng trải qua dạng rối loạn tiêu hóa này. Tiến sĩ Alex Soh – cố vấn tại Khoa Tiêu hóa và Gan mật của Bệnh viện Đại học Quốc gia Singapore, cho biết nếu mắc chứng không dung nạp lactose thì sau khi uống một ly trà sữa trân châu hoặc ăn một miếng bánh phô-mai nướng, bạn có thể bị đầy bụng, chướng khí, buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng hoặc thậm chí nghe tiếng sôi ùng ục trong bụng.

Những triệu chứng khó chịu này gây ra bởi lactose – loại đường có trong các chế phẩm từ sữa bò như sữa tươi, bơ, kem và phô-mai – và thường bắt đầu sau khi dùng đồ uống hoặc thức ăn có chứa lactose khoảng 30 phút hoặc ít giờ. Mức độ nghiêm trọng còn tùy thuộc vào lượng lactose đã dung nạp vào cơ thể.

Bên cạnh đó, nhiều người châu Á cũng thiếu hụt lactase – một enzyme trong ruột non cần thiết cho việc phân giải lactose thành đường đơn để hấp thụ vào cơ thể. Nếu không được tiêu hóa, lượng lactose dung nạp sẽ nhanh chóng đi qua ruột và bị các vi khuẩn bên trong lên men, dẫn đến các triệu chứng không dung nạp lactose.

Tuy vậy, một số người chỉ xuất hiện triệu chứng không dung nạp lactose khi lớn tuổi. Nguyên nhân là khi có tuổi, hệ tiêu hóa bắt đầu sản xuất ít enzyme lactase hơn và dẫn tới chứng không dung nạp lactose. Ngoài yếu tố tuổi tác và di truyền, Tiến sĩ Soh cho biết có nhiều bệnh lý cũng làm suy giảm khả năng hấp thụ lactose của ruột non, bao gồm nhiễm trùng đường ruột, tình trạng vi khuẩn ruột phát triển quá mức, phẫu thuật và các chứng viêm khác.

Cách phòng tránh và đẩy lùi chứng không dung nạp lactose

Theo một nghiên cứu của Đại học Purdue (Mỹ), việc tiêu thụ có kiểm soát các chế phẩm từ sữa có thể giúp hệ tiêu hóa khôi phục khả năng “chấp nhận” sữa và những thực phẩm tương tự mà không thấy khó chịu. Ví dụ, hãy bắt đầu uống từ lượng sữa nhỏ và tăng dần lên, như từ ly sau đó lên ly và dùng 2-3 lần/ngày. “Nhờ thay đổi chế độ ăn theo thời gian, vi khuẩn sẽ tiêu hóa lactose hiệu quả hơn, khiến việc dung nạp sữa tốt lên”- Giáo sư Dennis Savaiano giải thích.

Còn nếu không thể tăng lượng tiêu thụ lactose, Tiến sĩ Soh khuyên nên hạn chế ăn các sản phẩm có chứa loại đường này, chẳng hạn như phô-mai, sữa chua, nước sốt rau trộn, bánh quy, bánh ngọt, ngũ cốc… Để nhận diện lactose trong thực phẩm chế biến sẵn, mọi người cần đọc thông tin bao bì để tìm xem liệu có chứa các thành phần như whey, caseinat, casein, phô-mai, các phụ phẩm từ sữa, sữa khô, sữa bột khô, bơ, sữa đông và sữa tách béo hay không. Lưu ý là lactose cũng có trong một số loại thuốc không kê đơn, như thuốc giảm đầy hơi và axít dạ dày, dù với hàm lượng nhỏ.

Tuy vậy, không cần phải áp dụng chế độ ăn uống không chứa lactose để đẩy lùi chứng không dung nạp lactose. “Những người mắc chứng không dung nạp lactose thường có thể dung nạp liều lượng lactose khác nhau (lên đến 12g) mà không gặp triệu chứng gì và ngưỡng dung nạp có thể tăng lên khi tiêu thụ lactose cùng với thức ăn” – ông Soh cho biết. Ngoài ra, một cách khác để tăng khả năng dung nạp và giảm triệu chứng bệnh là bổ sung lactase theo chỉ định của bác sĩ.