Chùa Tây Phương – di tích quốc gia đặc biệt của thủ đô Hà Nội

Chua Tây Phương, hay tên chư “Sung Phuc tư” la di tich thuôc loai hinh kiên truc nghê thuât, năm trên đia phân xa Thach Xa, huyên Thach Thât.

Chùa cach trung tâm thanh phô Ha Nôi khoang 40 km vê phia Tây, theo Đai lô Thăng Long, qua nga tư Chua Thây, re phai khoang 5 km, sau đo re trai 1 km nưa, la đên di tich.

Truyên thuyêt kê lai răng, sư ra đơi cua ngôi chua găn liên vơi qua trinh truyên ba Phât giao vao Viêt Nam. Muôn hơn vai thê ky, câu chuyên lai nghiêng sang môt hương khac, găn vơi nhân vât Cao Biên – Tiêt đô sư thơi nha Đương (864 – 868) đa tưng cai tri An Nam va đên đây xây dưng môt kiên truc tôn giao, vơi y đô chăn long mach xư nay.

Cổng chùa Tây Phương ở Thạch Thất – Hà Nội.

Truyên thuyêt vân la truyên thuyêt, con chưng tich vât chât liên quan tơi ngôi chua, đo la thơi Mac Phuc Nguyên (1547 – 1561). Đây chinh la thơi điêm đê ngôi chua co quy mô như hiên nay. Sau đo, Vua Lê Thân Tông, Chua Tây Vương Trinh Tac, Vua Lê Hy Tông co tu sưa thêm, nhưng không nhiêu.

Chua Tây Phương nôi tiêng không chi ơ sư cô kinh qua truyên thuyêt va lich sư, no con nôi tiêng ơ canh quan mê hôn, bơi toa lac trên đinh nui Câu Lâu, đôt khơi giưa vung đông băng mau mơ, vơi nui, non, sông, nươc găn liên vơi quan niêm phong thuy phương Đông. Tây Phương con nôi tiêng ơ bô tương thơ băng gô sơn son thêp vang, co thê coi la Phât điên đông đuc nhât trong cac ngôi chua ơ Viêt Nam co gia tri tiêu biêu, xuât săc vê tương gô, đươc công nhân la Bao vât Quôc gia năm 2013.

Chua Tây Phương hiên nay la môt quân thê cac đơn nguyên, bao gôm cac hang muc sau: Tam quan ha, Tam quan thương, Miêu Sơn Thân, Tiên đương, Trung đương, Thương điên, Nha tô, Nha Mâu va Nha khach.

Chùa Tây Phương nhìn từ sân nhà khách.

Tư Tam quan ha phai đi lên 247 bâc đa ong mơi đên Tam quan Thương. Miêu Sơn Thân năm ơ bên trai chua, tach biêt vơi khu chua chinh. Đây la đơn nguyên vưa đong vai tro la nơi thơ thân nui, vưa la nha thơ Đưc Ông, co diên tich khiêm tôn vơi kiên truc gô lơp ngoi truyên thông. Chua Chinh la hang muc chu yêu cua toan bô phuc hơp Tây Phương. Chua năm trên đinh nui Câu Lâu, co kêt câu kiên truc chư công (I), bao gôm cac toa Tiên đương, Trung đương va Thương điên. Ca ba đêu co kêt câu kiên truc khung gô kiêu chông diêm, hai tâng tam mai. Ca hai tâng mai đêu theo kiêu “tau đao la mai”, giưa hai tâng la cô diêm đươc bưng kin bơi nhưng tâm van đô. Tiên đương va Thương điên 5 gian, 2 chai vơi 6 bô vi noc, con Trung đương đươc thu ngăn chiêu ngang, chi con 3 gian 2 chai, 4 bô vi keo, nhưng lai co mai thương điên cao vươt hăn lên.

Phân cô diêm ơ Tiên đương va Thương điên co kich thươc giông nhau va co chiêu cao 1m, con ơ Trung đương co kich thươc lơn hơn, cao 1,40m. Do Cô diêm cao hơn như thê, nên tuy mai cua ca 3 toa đêu cao băng nhau, nhưng mai trên cua toa giưa lai trôi vươt hăn lên, theo đo, nhin tông thê chua, chung ta thây Trung đương cao hơn hẳn. Măt trươc toa Tiên đương bưng cưa gô bưc ban ơ 3 gian giưa, hai bên xây gach chi không trat vôi vưa, la ngôn ngư cua măt tương ngoai, tiêu biêu cho ca ba đơn nguyên.

Chua chinh Tây Phương con rât nhiêu sư đăc biêt vê kêt câu khung gô, vê tau mai, bô mai, cung cac mang đê tai trang tri trên kiên truc gô. Đê cam nhân đươc hêt ve đep cua ngôi chua noi chung, kiên truc ngôi chua chinh noi riêng, chăc chăn không môt bai viêt nao noi hêt, mong du khach thâp phương, nhưng ngươi hanh hương đên tân nơi chiêm ngăm mơi cam nhân đươc hêt ve đep cua hang muc nay.

Ngoai Chua Chinh la đơn nguyên nôi bât, Tam quan ha, Tam quan Thương nêu trên, thi vơi Nha Tô, Nha Mâu, Nha Khach cung vơi cac đơn nguyên ây đa tao nên ve uy nghi, quy mô to lơn cua quân thê Tây Phương.

Bên trong nhà Tổ chùa Tây Phương.

Nha Tô – Nha Mâu lam theo kiêu 3 gian hai di, kêt câu theo kiêu chư “Nhi”(=). Phia bên ngoai thơ Tô, phia bên trong thơ Mâu. Cac vi chinh cua Nha Tô đươc liên kêt theo kiêu “vi keo gia chiêng”. Ba gian giưa cua Nha Tô đươc bưng cưa bưc ban, hai gian chai ơ đâu hôi bưng băng cưa van đô. Trên bô vi noc va côn, lai không theo kêt câu “vi keo gia chiêng” ma thay băng kêt câu “chông rương”. Cac con rương đươc cach điêu thanh hoa, la, đao mac. Tai bôn chiêc côn ơ đây, nghê nhân cham hinh cây mai, tung, cuc, truc, đươc quyên trong đê tai mai điêu, truc tươc, cuc điêp, tung lôc, co phong cach tương đông vơi nghê thuât Chua Chinh.

Nha khach la hang muc năm ơ sươn phai cua Chua Chinh. Hang muc nay mơi đươc phuc dưng lai trong nhưng năm gân đây, nhưng vân tuân thu kiên truc truyên thông va đông điêu vơi phong cach kiên truc cua toan bô cac đơn nguyên Tây Phương. Nha khach gôm 7 gian, kêt câu theo kiêu tương hôi bit đôc, mai lơp ngoi ri, hai hôi dai thoai dân theo hinh tay ngai. Cac bô vi keo theo kiêu keo ke, bao trơn đong ben. Cac vi bên trong đươc lam theo kiêu “gia chiêng ke ngôi”. Hai bô vi keo lam theo lôi van mê đô lua vơi lôi hoa văn gian lươc.

Điêm nhân cua Tây Phương đôi vơi du khach la hê thông tương phap, vơi nhưng kiêt tac hiêm co trong nghê thuât điêu khăc tôn giao. Tiêu biêu la cac pho Tuyêt Sơn, Thâp bat vi La Han, Bat Bô kim cương, co niên đai thê ky 18. Ngoai ra con co nhiêu pho tương nôi tiêng khac, thuôc thê ky 19, cung vô cung ân tương. Co thê noi, Tây Phương la môt bao tang vê tương Phât giao Viêt Nam. Noi như thê, chăc cung không lây gi la ngoa ngôn, cương điêu.

Tòa thủy đình mới xây dưới chân núi Tây Phương.

Chua Tây Phương la môt công trinh kiên truc đôc đao vao hang nhât trong cac ngôi chua o Viêt Nam, vơi sư kêt hơp giưa phong cach kiên truc truyên thông va không gian sinh canh tư nhiên, do đo, gia tri thâm my va nghê thuât cua no, cung vơi bô tương Phât trong chua, xưng đang đê Tây Phương la “đê nhât cô tư”. Chinh vi le đo, năm 2014, Chinh phu đa công nhân ngôi chua nay la Di tich Quôc gia đăc biêt vê gia tri kiên truc nghê thuât.

Viêt vê Tây Phương chăc con phai nhiêu giây mưc, nhưng đê cam nhân đươc đây đu va tron ven vê Tây Phương, mong du khach va ngươi hanh hương phai đên tân nơi mơi thây hêt đươc. Lê hôi chua Tây Phương vao ngay 6-3 Âm lich, nhưng đươc diên ra nhiêu ngay trươc đo vơi nhiêu sinh hoat văn hoa mang đâm chât xư Đoai, đo la keo co, đanh cơ, vât, choi ga, rôi nươc, hat xư Đoai… cung vơi nghi thưc cung Phât trang nghiêm như lê môc duc, chay đan, tung kinh, kê hanh… đa tao nên môt không khi, không chi quy mô hôi lang ma con mơ rông ra vung va liên vung, ma bai viêt nay muôn giơi thiêu sơ qua đê du khach trai nghiêm. Thê nhưng, đê tân hương đươc đây đu va tron ven, mong du khach phai đên nhiêu hơn vơi Tây Phương thi mơi co thê thoa man, khi bên trong đo con chưa nhiêu điêu bi ân, ma ngươi viêt bai nay không thê giơi thiêu đươc hêt.

Theo viet nam plus, thegioidisan