Chưa qua cơn bĩ cực

Thủ tướng Anh Boris Johnson đã thành công trong việc giữ vai trò lãnh đạo đảng Bảo thủ cầm quyền sau khi vượt qua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm ngày 6/6.

Thủ tướng Anh Boris Johnson phát biểu tại một phiên họp Quốc hội ở London, ngày 25/5/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Với tỷ lệ ủng hộ 59%, ông Johnson sẽ tiếp tục giữ chức Thủ tướng Anh, đồng thời không phải đối mặt với một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm trong vòng 12 tháng tới theo quy định hiện tại của đảng Bảo thủ.

Phát biểu sau cuộc bỏ phiếu, Thủ tướng Johnson cho biết đây là kết quả thuyết phục, đồng thời nhấn mạnh chính phủ và đảng Bảo thủ sẽ tiếp tục tập trung vào các vấn đề mà người dân thực sự quan tâm.

Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak viết trên Twitter: “Thủ tướng đã giành được tín nhiệm và giờ là lúc tiến lên phía trước. Ngày mai, chúng ta trở lại làm việc để phát triển kinh tế và cung cấp các dịch vụ công tốt hơn”. Ngoại trưởng Liz Truss và Bộ trưởng Nhà ở Michael Gove và nhiều bộ trưởng khác cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với Thủ tướng Johnson, cho rằng đã đến lúc tập trung vào các vấn đề ưu tiên của người dân.

Tuy nhiên, giới phân tích nhận định với tỷ lệ ủng hộ 59%, vị trí thủ tướng của ông Johnson đối mặt với nhiều bấp bênh. Tỷ lệ này thấp hơn tỷ lệ 63% mà người tiền nhiệm của ông, bà Theresa May, giành được trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm vào tháng 12/2018. Bà May đã phải từ chức chưa đầy 6 tháng sau cuộc bỏ phiếu này. Các thủ tướng thuộc đảng Bảo thủ trước đó, bà Margaret Thatcher và ông John Major, cũng lần lượt ra đi chỉ một thời gian ngắn sau khi vượt qua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm.

Uy tín của ông Johnson trong đảng cũng xuống thấp, đặc biệt sau khi công chức cấp cao Sue Gray cuối tháng trước công bố báo cáo chi tiết về các cuộc tiệc tùng tại Văn phòng thủ tướng vào năm ngoái, thời điểm Anh đang áp lệnh phong tỏa phòng dịch COVID-19, trong đó nhận định “đã có những thất bại về lãnh đạo” tại Văn phòng thủ tướng và Văn phòng nội các liên quan tới các cuộc tiệc tùng này. Trước đó, vào tháng 4, Thủ tướng Boris Johnson và phu nhân Carrie Johnson cùng Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak nằm trong số hơn 120 người bị cảnh sát phạt tiền do vi phạm quy định phòng dịch.

Ngay trước cuộc bỏ phiếu, chỉ có 169 nghị sĩ công khai tuyên bố ủng hộ ông Johnson, trong khi nhiều nhân vật cấp cao rút lại sự ủng hộ dành cho thủ tướng, trong đó có cựu Ngoại trưởng Jeremy Hunt, người từng tranh cử vị trí lãnh đạo đảng với ông Johnson, và thủ lĩnh đảng Bảo thủ ở Scotland, Douglas Ross.

Tỷ lệ tín nhiệm cá nhân của ông Johnson trong đảng cũng xuống mức – 42 điểm. Theo một khảo sát thực hiện trên website của đảng Bảo thủ, trong số các thành viên đảng, ông Johnson là người có tín nhiệm thấp nhất trong nội các với hầu hết trong số trên 1.000 người trả lời đều chống lại ông. Theo cuộc khảo sát, 55% sẽ ủng hộ để ông Johnson rời khỏi vị trí lãnh đạo đảng trong khi 41% phản đối. Một cuộc thăm dò riêng trong đảng Bảo thủ do YouGov tiến hành trước khi các nghị sĩ của đảng bỏ phiếu, cho thấy 42% muốn ông Johnson ra đi.

Với quy định hiện tại, ông Johnson vẫn an toàn khi không phải đối mặt với một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm ít nhất trong 12 tháng tới. Tuy nhiên, các quy định có thể thay đổi và áp lực đang gia tăng khi hai cuộc bầu cử địa phương sẽ được tổ chức vào ngày 23/6 tại Tiverton và Honiton, Tây Nam nước Anh, và Wakefield ở Yorkshire, sau khi hai nghị sĩ đảng Bảo thủ phải từ chức do liên quan tới các bê bối tình dục. Các cuộc thăm dò đều cho thấy đảng Bảo thủ có khả năng mất cả hai khu vực bầu cử này.

Trong khi đó, Ủy ban đặc quyền của Hạ viện vẫn đang điều tra xem liệu có phải ông Johnson cố tình lừa dối Quốc hội khi nói rằng không có tiệc tùng ở phố Downing trong thời gian phong tỏa phòng dịch COVID-19. Nếu bị phát hiện lừa dối Hạ viện, ông Johnson sẽ đối mặt với những lời kêu gọi từ chức mới và có khả năng Ủy ban 1922 của đảng Bảo thủ có thể thay đổi quy định để cho phép một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm khác.

Chiến thắng của Thủ tướng Johnson trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm cũng không đồng nghĩa rằng một danh sách dài các vấn đề của ông đã chấm dứt.

Đứng đầu danh sách này là sự chia rẽ trong đảng Bảo thủ. Với 148 phiếu phản đối, giờ đây Thủ tướng Johnson phải đối mặt với sự chống đối nội bộ có thể dẫn đến nhiều “cuộc nổi loạn” trong đảng. Tuy nhiên, vấn đề đau đầu hơn là quyền lực của ông Johnson hiện đang suy giảm nghiêm trọng, khiến ông có thể phải chật vật để thông qua các nội dung chương trình nghị sự của mình khi vấp phải sự phản đối từ nội các.

Trong khi đó, việc cải tổ nội các tiềm ẩn nhiều vấn đề rắc rối, bởi để có thể thăng chức cho những người đã ủng hộ trong cuộc bỏ phiếu lần này, ông John sẽ phải lựa chọn sa thải những người đang làm việc trong chính phủ, hành động được đánh giá sẽ “gây thù chuốc oán”.

Ngoài những vấn đề trong nội bộ đảng, cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt tiếp tục là thách thức lớn về chính sách mà ông Johnson sẽ phải đương đầu. Cách xử lý của chính phủ với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt gia tăng được coi là một trong những nguyên nhân dẫn tới việc đảng Bảo thủ cầm quyền chịu thất bại đáng kể trong cuộc bầu cử địa phương diễn ra ngày 5/5 vừa qua, khi mất ghế vào tay Công đảng đối lập tại nhiều khu vực truyền thống ở London.

Trong ngắn hạn, lạm phát được cho sẽ tiếp tục tăng và Bộ Tài chính Anh nhiều khả năng sẽ phải đưa ra hỗ trợ cần thiết trong mùa Đông, khi kịch bản xấu nhất có thể gồm việc cắt điện đối với hàng triệu ngôi nhà. Về dài hạn, chính phủ của ông Johnson tiếp tục đối mặt với khó khăn do năng suất kém và tăng trưởng kinh tế đình trệ.

Thêm vào đó là thách thức phục hồi sau dịch COVID-19 và giải quyết những vấn đề tồn đọng do tác động của đại dịch. Danh sách chờ khám chữa bệnh của Dịch vụ Y tế quốc gia (NHS) tiếp tục tăng lên với khoảng 6,4 triệu người chỉ tính riêng ở vùng England, trong khi khoảng 14.700 vụ án hình sự phải chờ hơn một năm để được giải quyết. Cũng có nhiều việc phải làm để giúp trẻ em theo kịp chương trình giáo dục bị bỏ lỡ trong thời gian đại dịch. Cuộc xung đột ở Ukraine và những căng thẳng với Liên minh châu Âu (EU) xung quanh nghị định thư Bắc Ireland là những vấn đề đối ngoại khác.

Với hàng loạt thách thức, ông Johnson hiện phải đối mặt với một cuộc chiến đầy khó khăn để duy trì quyền lực và vị trí thủ tướng, trong đó không loại trừ khả năng ông có thể phải rời ghế sớm hơn dự kiến.