Chưa có giải pháp để dẹp nạn youtuber nhảm như Hưng vlog, NTN
Trên thế giới, nhiều trường hợp YouTuber đưa hình ảnh phản cảm, nội dung độc hại, song chưa có động thái nào được coi là giải quyết triệt để vấn đề này.
Vụ việc YouTuber Hưng Vlog bị Sở thông tin và Truyền thông tỉnh Bắc Giang xử phạt 7,5 triệu đồng vì đăng tải video phản cảm nhận được sự đồng tình của dư luận những ngày qua.
Trao đổi với Zing, nhiều luật sư và chuyên gia truyền thông nhận định hiện nay tồn tại không ít kênh YouTube nhảm nhí, từ bịa đặt thông tin, vu khống cá nhân, tổ chức đến tuyên truyền các nội dung sai, độc hại, phản cảm. Tuy nhiên, số trường hợp YouTuber bị cơ quan chức năng xử phạt như Hưng Vlog, NTN còn rất ít.
Luật sư Vũ Tiến Vinh, Công ty luật Bảo An, cho rằng dù chế tài khá đầy đủ với từng hành vi vi phạm trên không gian mạng, các kênh YouTube nhảm nhí vẫn tồn tại và có xu hướng gia tăng trong thời gian qua.
Ông phân tích: “Điều đó cho thấy chế tài chưa đủ tính răn đe. Đơn cử như các kênh có nội dung nhảm nhí, độc hại nhưng lại có lượt truy cập rất lớn, mang lại lợi nhuận khủng (từ quảng cáo) cho chủ kênh, có khi đến hàng tỷ đồng. Do vậy, mức xử phạt vài chục triệu không đủ sức răn đe. Các đối tượng chấp nhận xử phạt và tiếp tục đưa các video xấu độc lên mạng để tiếp tục kiếm tiền, thu lợi bất chính”.
Thực tế, trên thế giới, nhiều trường hợp YouTuber đưa hình ảnh phản cảm, thực hiện thử thách nguy hiểm, ngớ ngẩn… cũng ngang nhiên tồn tại, thu hút lượt xem lớn mà chưa có động thái nào được coi là giải quyết triệt để vấn đề này.
YouTuber bị xử phạt nhưng còn quá ít
Tháng 6/2019, YouTuber Kanghua Ren, 20 tuổi, bị Tòa án Barcelona (Tây Ban Nha) tuyên án 15 tháng tù và nộp phạt 20.000 euro (22.300 USD) vì đăng tải một video phản cảm vào tháng 1/2017.
Đoạn phim, từng gây nên làn sóng phẫn nộ trên mạng xã hội, ghi cảnh Ren đưa cho một người đàn ông vô gia cư ở Barcelona gói bánh quy Oreo có nhân là kem đánh răng. Nạn nhân bị nôn sau khi ăn bánh.
Ren bị kết tội xúc phạm danh dự của người đàn ông vô gia cư. Tuy nhiên, theo New York Times, YouTuber này không chắc phải vào trại giam, bởi luật pháp Tây Ban Nha thông thường cho phép hưởng án treo dưới 2 năm đối với người lần đầu phạm tội không dùng bạo lực.
Việc Ren có thật sự nhận hình phạt hay không chưa được cập nhật thêm.
Bên cạnh đó, Tòa án Barcelona ra lệnh đóng kênh YouTube và các tài khoản mạng xã hội khác của Ren trong vòng 5 năm. Tuy nhiên, thẩm phán lưu ý rằng thanh niên này đã kiếm được hơn 2.000 euro (2.370 USD) từ doanh thu quảng cáo do video mình tạo ra.
Nhiều nội dung trong số đó nhằm đáp lại các thách thức Ren nhận được từ những người theo dõi, bất chấp phải “thực hiện hành vi tàn nhẫn đối với các nạn nhân dễ bị tổn thương”.
YouTuber Kanghua Ren đưa cho một người đàn ông vô gia cư ở gói bánh quy Oreo có nhân là kem đánh răng. Nạn nhân bị nôn sau khi ăn bánh. Ảnh: YouTube.
Mothership đưa tin tháng 5 vừa qua, Ferdian Paleka – YouTuber đến từ Bandung, Indonesia – khiến cộng đồng mạng nước này tức giận khi có hành vi xúc phạm, lừa gạt người chuyển giới.
Trong một video đăng tải trên kênh cá nhân vào ngày 2/5, Paleka và 2 người bạn khác quay lại cảnh đi phân phát thức ăn từ thiện cho 4 phụ nữ chuyển giới. Thực tế, những hộp mì ăn liền do nhóm này đem tặng chứa đầy rác và những viên gạch.
Hành động của nam YouTuber khiến cộng đồng mạng phẫn nộ, kêu gọi tẩy chay và report (báo cáo sai phạm) video trên. Tuy nhiên, Paleka không hối hận về hành động của mình. “Tôi muốn xin lỗi vì những gì mà tôi không gây ra”, vlogger thản nhiên nói.
Sau khi nhận được báo cáo về sự việc, Cảnh sát thành phố Bangdung tuyên bố sẽ xử lý nghiêm trường hợp này.
Người đứng đầu Cục Điều tra Hình sự cho biết Ferdian Paleka có thể bị buộc tội vi phạm Điều 45 của Luật Giao dịch và Thông tin Điện tử (ITE) về tội phỉ báng, cũng như Điều 36 của luật này, với hình phạt tối đa là 12 năm ngồi tù và phạt tiền 12 tỷ Rupiah (1,14 triệu đôla Singapore).
Ferdian Paleka (trái) và 2 phụ nữ chuyển giới bị nhóm của YouTuber này đem ra để câu view. Ảnh: Mothership.
Tháng 6 vừa qua, YouTuber Đài Loan (Trung Quốc) có nickname “Cat Paper Bag” cũng bị Sở Công an thành phố Đài Bắc điều tra vì đăng tải video hướng dẫn cách trốn vé trên hệ thống MRT Đài Bắc, theo The China Post.
Cảnh sát cáo buộc YouTuber này vi phạm Điều 49 và 50 của Đạo luật Vận chuyển nhanh. Họ cho biết đối tượng có thể bị phạt tới 1.500 Tân Đài tệ (50,4 USD) vì vi phạm Đạo luật nói trên. Video gây tranh cãi sau đó cũng được xóa bỏ khỏi YouTube.
Video đang HOT
Mặc dù có trường hợp YouTuber trên thế giới đăng nội dung nhảm nhí, phản cảm bị xử phạt, con số này còn quá ít so với lượng kênh độc hại tồn tại trong thực tế. Nhiều vụ việc chỉ được đưa ra xử lý do phản ứng dữ dội từ cộng đồng mạng và truyền thông phản ánh.
Các nước, cho tới thời điểm hiện tại, chỉ có thể xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, chứ không hề có điều khoản nào nhắc tới các nội dung nhảm nhí mà bộ phận lớn YouTuber đang sản xuất ra.
Về phía các YouTuber bị xử phạt, một số tuân theo mô-típ quen thuộc của bất kỳ vụ lùm xùm nào trên mạng: nhân vật của công chúng bị dư luận lên án, trở thành mục tiêu chỉ trích và lên tiếng bày tỏ sự hối hận ở một mức độ nào đó, theo Vox.
Sự bất lực của YouTube
Theo New York Times, với 2 tỷ người dùng hàng tháng và 500 giờ video được tải lên mỗi phút, lưu lượng truy cập vào YouTube được ước tính cao thứ 2 so với bất kỳ trang web nào, chỉ sau Google.
“Mọi người xem hơn một tỷ giờ video YouTube hàng ngày. Chúng ta không thể biết bao nhiêu trong số đó là đáng lo ngại hoặc nguy hiểm, nhưng chắc chắn đó là một lượng lớn”, nhà báo Kevin Roose nhận định.
Roose cũng cảnh báo mọi người nên nghiêm túc nhìn nhận các mối nguy từ YouTube, bởi các tính năng của nền tảng này có thể dẫn họ đến những thứ đáng sợ.
Chuyên gia cảnh cáo các tính năng của YouTube có thể dẫn họ đến những thứ đáng sợ. Ảnh: The Verge.
Trong một phóng sự được thực hiện năm ngoái, nhà báo Mark Bergen của Bloomberg khẳng định trong nhiều năm, CEO của YouTube đã phớt lờ các đề xuất từ chính nhân viên của mình để dẹp bỏ những video độc hại, nguy hiểm có xu hướng nở rộ trên nền tảng.
Theo hơn 20 nhân viên cũ và đang làm việc cho YouTube, đội ngũ đã bỏ qua mọi cảnh báo và chỉ tập trung phát triển số lượng người tham gia.
Điển hình là vụ việc Logan Paul – YouTuber tai tiếng người Mỹ – đăng tải video đùa cợt bên xác chết trong cánh rừng tự tử ở Nhật Bản ngay ngày đầu năm 2018. Chỉ sau vài giờ, làn sóng phản đối Paul trở nên không thể kiểm soát.
Bất chấp các chính sách của YouTube cấm nội dung bạo lực hoặc đẫm máu, video nhanh chóng lan truyền trên nền tảng, nằm trong top 10 thịnh hành ngay cả khi vấp phải sự phản đối kịch liệt từ người dùng mạng.
Video của Paul đã kịp thu hút hơn 6 triệu lượt xem trước khi YouTuber này xóa bỏ nó và đăng lời xin lỗi trên Twitter. Trước hàng loạt chỉ trích vì hành động quá muộn màng trong sự việc này, YouTube tiếp tục dùng những chiêu bài cũ để xử lý: thay đổi chính sách quảng cáo và tắt bớt kiếm tiền.
Tuy nhiên, sau cùng, Logan Paul cùng em trai Jake vẫn được YouTube o bế và đưa vào chương trình ưu tiên quảng cáo. Các thương hiệu lớn tìm đến họ, kể cả khi nội dung thực hiện hành động phản cảm và nguy hiểm.
Cũng chính vì thuật toán của YouTube ưu tiên những nội dung gây tranh cãi, YouTuber hết thời này càng có lý do để sáng tạo ra những nội dung câu view rẻ tiền, bất chấp đạo đức.
Theo Vox, anh em Logan và Jake Paul là những điển hình của “văn hóa chơi khăm” độc hại trên YouTube. Đồ họa: Duy Nguyễn.
Đầu năm 2019, YouTube tuyên bố ngăn chặn sự lan truyền của các video độc hại trên nền tảng. Họ cho biết sẽ bắt đầu xử lý các nội dung ở lằn ranh vi phạm các tiêu chuẩn cộng đồng của mình mà không cần vượt quá giới hạn.
Tuy nhiên, với khối lượng video đồ sộ được tải lên theo từng phút, việc sử dụng sức người để giải quyết vấn được cho là không khả quan.
Charles King – chuyên gia phân tích tại Pund-IT, công ty tư vấn công nghệ ở California (Mỹ) – nhận định: “Facebook, YouTube và Google đã tuyên bố trong nhiều năm rằng sẽ làm tất cả những gì có thể để hạn chế nội dung độc hại, nhưng kết quả lại khá ảm đạm. Video do nghi phạm chia sẻ trong vụ thảm sát nhà thờ Hồi giáo Christchurch ở New Zealand là một trong số thất bại lớn nhất của họ”.
Nhà báo Kevin Roose cho rằng sẽ hữu ích nếu YouTube tắt hẳn tính năng đề xuất video.
“Chúng ta cần giảm ảnh hưởng của các nền tảng như YouTube đối với bản thân. Với tôi, việc loại bỏ các tính năng như tự động phát trên YouTube giúp phần nào kiểm soát được nội dung mình sẽ tiếp cận. Hơn hết, điều này giúp tôi tránh được mối nguy bị dẫn đến những thứ đáng sợ”, ông nói.
'Cần dẹp bỏ kênh youtube nhảm nhí như Hưng vlog, NTN'
Theo chuyên gia truyền thông xã hội, lỗ hổng khiến các kênh YouTube nhảm nhí, dùng chiêu trò câu view có thể tồn tại lâu dài, gây ảnh hưởng xấu tới người xem.
Chiều 10/9, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Bắc Giang ra quyết định xử phạt Nguyễn Văn Hưng (sinh năm 1992, trú tại xã Xuân Hương, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang) - chủ kênh YouTube Hưng Vlog - 7,5 triệu đồng về hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin không phù hợp thuần phong mỹ tục.
Việc xử phạt YouTuber này nhận được sự đồng tình của nhiều người. Tuy nhiên, không ít cá nhân cũng đặt câu hỏi rằng liệu cơ quan chức năng có hành động quá muộn màng.
Bởi tương tự Hưng Vlog, nhiều kênh YouTube như PHD Troll, Bà Tân Vlog, NTN Vlogs với nội dung không có gì ngoài bày trò chơi khăm, thực hiện thử thách nguy hiểm hay gây lãng phí thực phẩm... nhưng vẫn khiến nhiều bạn trẻ tò mò, theo dõi, mà không hề bị cơ quan chức năng "tuýt còi".
Hưng Vlog bị xử phạt vì đăng tải video "Troll em gái, em trai ăn nồi cháo gà nguyên lông và cái kết" lên kênh YouTube cá nhân. Ảnh: Sở TTTT Bắc Giang.
Còn ít YouTuber bị phạt vì đăng nội dung phản cảm
Trao đổi với Zing về trường hợp Hưng Vlog, luật sư Nguyễn Anh Thơm - Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Anh - nhận định xét về tính chất, mức độ hành vi của YouTuber này, hình thức xử phạt như vậy là thỏa đáng.
Theo ông, hiện nay, các kênh YouTube đăng tải nội dung phản cảm, đi ngược lại truyền thống văn hóa, thuần phong mỹ tục, gây ảnh hưởng xấu cho xã hội như Hưng Vlog có thể bị xử phạt theo Luật Hình sự, Luật Xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định số 100/2019/NĐ-CP, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm.
"Văn hóa phẩm, thông tin độc hại như thế nào, có nhạy cảm, đi ngược lại thuần phong mỹ tục hay không còn phụ thuộc vào đánh giá của cơ quan quản lý truyền thông. Các kênh vlog nào có dấu hiệu vi phạm pháp luật có thể xử lý ngay", vị luật sư nói.
Tuy nhiên, ông Thơm thừa nhận số trường hợp YouTuber đăng tải nội dung phản cảm, bất chấp câu view bị cơ quan chức năng xử phạt như Hưng Vlog còn rất ít.
Luật sư Vũ Tiến Vinh, Công ty luật Bảo An, nhận định hiện nay tồn tại không ít kênh YouTube nhảm nhí, từ bịa đặt thông tin, vu khống cá nhân, tổ chức đến tuyên truyền các nội dung sai, độc hại, phản cảm.
Các kênh này suy cho cùng đều chỉ nhằm 2 mục đích chính là tìm kiếm sự nổi tiếng và kiếm tiền từ quảng cáo trên kênh.
Theo ông Vinh, pháp luật quy định về xử lý các hành vi vi phạm là khá đầy đủ, từ xử phạt vi phạm hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự.
"Mức xử phạt vi phạm hành chính tối đa là 20 triệu đồng. Về xử lý hình sự, hành vi làm nhục người khác trên mạng có thể bị tù đến 2 năm, vu khống người khác trên mạng có thể bị tù đến 3 năm. Hành vi đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông có thể bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù 2-7 năm", vị luật sư nói.
Chuyên gia truyền thông xã hội Nguyễn Ngọc Long nhận định việc nhiều kênh YouTube chứa nội dung phản cảm, nhảm nhí như Hưng Vlog chưa bị cơ quan chức năng xử phạt do các quy định chưa đầy đủ.
"Khi nhận định các kênh đó là nhảm, trong luật phải quy định rõ 'làm những hành động nhảm thì bị xử phạt' và nêu cụ thể như thế nào là nhảm để có chế tài, hành lang pháp lý cho cơ quan hành pháp căn cứ vào đó để xử", vị chuyên gia nói.
Bên cạnh đó, chuyên gia này cho rằng trước giờ, có nhiều vụ việc tương tự nhưng truyền thông ít lên tiếng, dư luận không "ném đá" nên cơ quan hành pháp chưa vào cuộc xử lý.
Luật hiện nay không có quy định làm các video nhảm thì bị xử phạt nên rất khó để cơ quan chức năng xử lý. Ảnh cắt từ clip.
Theo thạc sĩ Đinh Hồng Anh - giảng viên Báo chí tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền - việc các kênh video phản cảm tồn tại được trong thời gian dài, thu hút lượt xem khủng một phần là do người dùng mạng.
"Dưới góc độ tâm lý, người xem theo dõi nhiều các kênh này xuất phát từ tính tò mò với những gì lạ, giật gân, mang tính giải trí cao. Hưng Vlog hay các kênh khác có nội dung tương tự đã đánh được vào tâm lý này của người xem", bà nhận định.
Giảng viên Báo chí cũng phân tích Việt Nam có số lượng người dùng mạng xã hội lớn, việc người dùng trẻ truyền tay các nội dung trên rất nhanh vì họ phần nào thích thú với phản ứng của nhân vật trong các video.
Tấm gương tối
Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long và thạc sĩ Đinh Hồng Anh có chung quan điểm rằng các kênh YouTube đăng tải nội dung troll, phản cảm để câu like gây nên nhiều tác hại.
Theo thạc sĩ Đinh Hồng Anh, tác hại rõ rệt nhất có thể thấy là chúng gây ảnh hưởng đến người xem khi phải tiếp xúc với nội dung phản cảm, "thiếu văn hóa bất chấp". Cảm xúc phần lớn là khó chịu, bất bình.
"Việc những nội dung như thế này xuất hiện ngày càng nhiều sẽ ảnh hưởng đến môi trường nghe-xem-giải trí trên mạng xã hội của người dùng, phần nào kéo văn hóa nghe-xem của họ đi xuống", bà nhận định.
Ông Nguyễn Ngọc Long đánh giá các video bị coi là nhảm nhí song mang lại tiền cho người tạo ra chúng. Điều này trở thành tấm gương tối trong cuộc sống, ví như các kênh của Khá Bảnh, Huấn Hoa Hồng. Hậu quả ở đây là gây ảnh hưởng tới người khác, khiến cuộc sống lệch chuẩn. Giới trẻ nhìn vào và nghĩ rằng đó là con đường kiếm tiền, có được sự nổi tiếng, rồi đi theo.
Theo chuyên gia, việc các video nhảm xuất hiện ngày càng nhiều phần nào kéo văn hóa nghe-xem của người dùng mạng đi xuống. Ảnh cắt từ clip.
"Mọi người cứ thử tưởng tượng một xã hội toàn chạy theo những cái như thế thì rõ ràng là cuộc sống không thể tiến lên", ông Long nhận định.
Bên cạnh đó, theo chuyên gia này, những video chứa nội dung xấu cũng là mối nguy vì khiến trẻ em sa theo. Điển hình là kênh NTN Vlogs có các clip chứa nội dung nguy hiểm.
"Có thể bây giờ, các YouTuber chưa làm những cái quá đà, mới gọi là nhảm, nhưng về sau có thể sẽ thành hành vi nguy hiểm. Tới lúc đó, trẻ em học theo thì cũng nguy hiểm", ông Long nhận định.
Không chỉ trẻ em, ngay cả thanh niên, người lớn cũng có thể học theo những thứ không hay trên mạng.
"Khi các video chứa nội dung xấu được share quá nhiều, tạo thành các trào lưu phản cảm, nhiều người làm theo là điều không hay", ông nói.
Cần mạnh tay dẹp bỏ nội dung xấu
Bên cạnh hành động cá nhân, ông Long cho rằng đã đến lúc truyền thông và các nhà làm luật cần hành động mạnh mẽ hơn, bởi nếu chỉ dừng lại ở việc khuyến cáo người dùng mạng đừng coi các video xấu nữa thì không hiệu quả.
"Quan điểm của tôi là cái gì không thích thì không xem, không share, cảm thấy rất trái với quan điểm của mình thì báo cáo. Rõ ràng, mỗi người phải có hành động thật kiên quyết. Chúng ta không cần phải làm gì đó đao to búa lớn, mà chỉ cần đừng xem vì các kênh YouTube 'sống' được là nhờ có lượt theo dõi", ông nói.
Còn theo luật sư Vũ Tiến Vinh, dù chế tài khá đầy đủ với từng hành vi vi phạm trên không gian mạng, các kênh YouTube nhảm nhí vẫn tồn tại và có xu hướng gia tăng trong thời gian qua.
Ông phân tích: "Điều đó cho thấy chế tài chưa đủ tính răn đe. Đơn cử như các kênh có nội dung nhảm nhí, độc hại nhưng lại có lượt truy cập rất lớn, mang lại lợi nhuận khủng (từ quảng cáo) cho chủ kênh, có khi đến hàng tỷ đồng. Do vậy, mức xử phạt vài chục triệu không đủ sức răn đe. Các đối tượng chấp nhận xử phạt và tiếp tục đưa các video xấu độc lên mạng để tiếp tục kiếm tiền, thu lợi bất chính".
Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng chưa kiên quyết xử lý vi phạm. Nhiều kênh nhảm nhí, xấu độc vi phạm trong một thời gian dài nhưng không bị xử lý. Điều này khiến giới làm YouTube nhảm nhí coi thường pháp luật, có đất tồn tại.
Thạc sĩ Đinh Hồng Anh cho rằng ngoài hướng xử lý về pháp luật, cần có những làn sóng phản ứng hay phản đối rõ ràng tới từ cư dân mạng - những người xem ngày càng "tỉnh" của mạng xã hội.
Họ cần tỉnh táo, theo dõi một cách có chọn lọc những nội dung trên mạng xã hội để không bị cuốn theo hay vô tình tiếp tay cho điều xấu bằng lượt xem của mình.
Mỗi người dùng mạng không cần làm gì đó đao to búa lớn, mà chỉ cần ngừng theo dõi các kênh video chứa nội dung nhảm nhí, phản cảm.
Bà dẫn chứng năm 2019, YouTuber người Mỹ James Charles đã chứng kiến số lượng người theo dõi kênh chuyên về makeup của mình giảm từ 16,5 triệu xuống còn 14,5 triệu sau "drama" dính líu tới việc chơi xấu đồng nghiệp được share rầm rộ trên mạng. Người này trở thành nhân vật đầu tiên trên YouTube mất đi 1 triệu người đăng ký chỉ sau 24 giờ.
Như vậy, khán giả đóng vai trò là những "quan tòa lương tâm". Họ chọn cách rời đi, không theo dõi, không ủng hộ, không góp phần vào việc giúp người tạo ra nội dung xấu tăng view. Đó là cách phản ứng rõ ràng thẳng thắn, trực diện và hơn hết là ngay lập tức.
"Khi một cộng đồng cùng ấn nút report (báo cáo vi phạm quy tắc cộng đồng theo luật của YouTube) cho kênh và video phản cảm thì tương lai dễ thấy của kênh đó là sự biến mất trên nền tảng. Cần lắm sức mạnh của một cộng đồng tỉnh táo. Cần dẹp bỏ kênh nhảm nhí như Hưng Vlog, NTN", bà Hồng Anh khẳng định.
YouTuber kiếm view bất chấp nội dung: Hưng Vlog thu về hơn 5 tỷ đồng Những năm trở lại đây, việc kiếm thu nhập trên nền tảng YouTube tại Việt Nam đang ngày càng trở nên phổ biến. Mỗi ngày lại có một kênh YouTube mới "mọc" lên làm về ẩm thực, đánh giá hay thậm chí là những pha "troll" người xung quanh nhằm thu hút càng nhiều lượt xem càng tốt. Để được YouTube trả tiền...