Chưa ai dám đặt vấn đề làm thủy điện trên sông Hồng!

Liên quan đến siêu dự án hơn 1 tỷ USD chạy dọc sông Hồng của Công ty TNHH Xuân Thiện, Ninh Bình, nhiều chuyên gia, nhà khoa học góp tiếng nói phản biện. Ông Phạm Minh Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải đường thủy nội địa, nguyên Phó Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa Việt Nam cho rằng, dự án có rất nhiều vấn đề cần giải đáp và không thực tế.

- Ông nhìn nhận như thế nào về dự án giao thông thủy xuyên Á trên sông Hồng kết hợp thủy điện của Công ty Xuân Thiện vừa được Bộ KH-ĐT trình Chính phủ?

- Đường thủy nội địa Việt Nam rất quan trọng và có tiềm năng lớn nhưng để khai thác thì phải xem xét đến nhiều vấn đề. Trong đó, đoạn tuyến sông Hồng Việt Trì – Lào Cai trong vòng 25 năm qua đã có đến 4-5 lần lập dự án cải tạo, nâng cấp nhưng chưa thành công. Bởi, phát triển vận tải thủy phải hài hòa với đảm bảo lợi ích của ngành du lịch, nông nghiệp, sinh thái môi trường.

Từ năm 1992, chúng ta đã có dự án cải tạo sông Hồng, đoạn Việt Trì – Lào Cai do Ngân hàng phát triển châu Á – ADB tài trợ; năm 2000-2002 Bộ GTVT đã cho phép Cục Đường thủy nội địa nghiên cứu lập dự án nhưng rồi lại phải tạm dừng. Đến giai đoạn 2008-2009 tiếp tục khởi động lại, tuyến sông này cũng đã được duyệt vào quy hoạch của ngành thủy nội địa, đã có dự án được phê duyệt ở những cấp độ nhất định. ADB cũng sẵn sàng cấp vốn ODA khoảng 100 triệu USD để cải tạo tuyến sông này, đảm bảo cho tàu thuyền đi lại. Nhưng tất cả dự án đến nay đều chưa làm được vì nhiều lý do, trong đó là có việc gây tác động tới hệ sinh thái, môi trường trên lưu vực sông Hồng.

Siêu dự án tỷ đô chạy dọc sông Hồng được cho là thiếu tính thực tế

- Theo ông, việc làm thủy điện trên sông Hồng có khả thi?

- Đoạn Yên Bái – Lào Cai nước sông rất thấp, đặc biệt về mùa cạn, muốn tàu vận tải lưu thông được thì buộc phải làm đập dâng. Nhưng, từ xưa tới nay, chưa có ai dám đặt ra vấn đề làm thủy điện trên sông Hồng. Bởi, độ chênh mực nước không nhiều, về mùa lũ mực nước cao nhất từ Lào Cai xuống đến Việt Trì chỉ chênh nhau 50m nước, nếu xây dựng 6 đập như dự án của Công ty Xuân Thiện thì không khả thi. Nếu nâng trên mức này thì sẽ gây xói lở, tác động xấu đến lưu vực hai bên bờ sông.

Rõ ràng, xây dựng đến 6 đập dâng nước trên đoạn sông chưa tới 290 km, tức chưa đến 50km xây dựng 1 đập là không thực tế. Trước đây đã có ý kiến xây dựng 4 đập dâng để tích nước mà còn không được chấp nhận.

Ngoài ra, dự án của công ty này đưa ra mức bán điện ban đầu là 1.900 đồng/kWh, tiếp theo đó sẽ tăng lên 2.970 đồng-3.560 đồng/kWh điện, trong khi EVN đang bán điện tới người dân với giá thấp hơn rất nhiều. Như vậy, kế hoạch hoàn vốn dựa vào bán điện là không khả thi.

- Nhà đầu tư vẫn còn phương án thu phí luồng lạch để hoàn vốn, thưa ông?

- Đối với vận tải thủy nội địa, dự án cũng “vẽ” ra 2 nhánh từ Quảng Ninh và Hải Phòng về Hà Nội. Hiện nay, trên 2 nhánh này, tàu bè hoạt động rất tập nập. Tàu tải trọng 1.000 tấn đã chạy từ Hải Phòng, Quảng Ninh lên đến Việt Trì rồi, dự án lại đưa ra việc xây dựng cảng để thu phí là rất vô lý. Ngoài ra, dự án cũng tính toán đến việc thu phí của tàu chạy tuyến Việt Trì – Lào Cai sau nạo vét. Cụ thể, mức thu phí luồng tuyến đoạn Việt Trì – Yên Bái là 10.000-15.000 đồng/tấn; mức thu phí đoạn Yên Bái – Lào Cai 40.000-45.000 đồng/tấn.

Theo tính toán, 1 chiếc sà lan 200 tấn chạy từ Việt Trì tới Lào Cai và ngược lại ít nhất mất 24 triệu đồng tiền phí luồng lạch. Trong khi cước vận tải đường thủy nội địa hiện hành là 415 đồng/tấn/km. Như vậy, 1 chiếc sà lan chở 200 tấn hàng chạy Việt Trì – Lào Cai và ngược lại thu được 24 triệu tiền cước vận tải thì chi hết cho phí luồng lạch. Đó còn chưa kể, dự án đề xuất xây dựng 6 âu tàu trên tuyến này, một chiếc tàu chạy từ Hà Nội đến Lào Cai phải qua 6 âu tàu, mỗi âu đi qua mất 40-45 phút, qua 6 cái mất đến 5-6 tiếng.

Nhìn vào dự án này có thể thấy, phương án hoàn vốn của doanh nghiệp là không thực tế, không khả thi. Bán điện không được thì lại đòi Chính phủ hỗ trợ. Nhìn chung, dự án còn rất nhiều câu hỏi đặt ra chưa rõ lời giải.

Theo_An ninh thủ đô