Chủ quyền Hoàng Sa Trường Sa trong chính sử
Tính đến nay, tài liệu cổ được coi là mô tả chi tiết và cụ thể nhất về Hoàng Sa là sách Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn.
LTS: BBT giới thiệu mạch bài Tư liệu chủ quyền Hoàng Sa – Trường Sa, nhằm hệ thống một số cơ sở chứng cứ lịch sử, phục vụ công cuộc bảo vệ chủ quyền của Việt Nam.Bài đầu tiên trong loạt này đưa ra một số vấn đề mang tính khơi gợi và khái quát.
Những ghi chép sớm nhất
Sách sử ghi chép về Hoàng Sa và Trường Sa của người Việt là sớm nhất thế giới, đến đầu thế kỷ 17 gần như đều nhất quán ghi chép về Hoàng Sa và Trường Sa và xuyên suốt cho đến nay. (Chúng tôi sẽ phân tích kỹ hơn vấn đề này trong những kỳ sau).
Địa danh Hoàng Sa, chữ nôm là “Bãi cát vàng” được người phương Tây xác nhận là Paracels vào thế kỷ thứ 19. Các bản ghi chép của các nhà nghiên cứu, nhà truyền giáo, nhà buôn phương Tây đều mô tả về Paracels là một vùng dài các đảo, đá, bãi san hô dọc theo bờ biển miền Trung kéo dài đến tận ngoài khơi Bình Thuận.
An Nam đại quốc họa đồ
Tuy nhiên, cho đến thế kỷ thứ 18 và suốt một thời gian dài tiếp theo, các nhà địa lý Việt Nam cũng như các nhà hàng hải phương Tây chưa phân biệt làm 2 quần đảo rõ ràng như hiện nay. Nhiều tác giả vẫn cho là một, chạy dài dọc theo ngoài biển miền Trung của Việt Nam.
Đối với người Việt cũng tương tự, Hoàng Sa hay Bãi cát vàng (có tài liệu còn gọi là Đại Trường Sa hay Vạn lý Trường Sa) là để chỉ những bãi cát dài từ bắc xuống nam biển Đông. Tới đầu thế kỷ 20, cách gọi như trên vẫn được sử dụng. Trong Dụ số 10 năm 1933 (Văn bản của nhà Vua) thời Bảo Đại và Sắc lệnh số 143 năm 1965 của tổng thống Ngô Đình Diệm lúc bấy giờ vẫn sử dụng Hoàng Sa (Paracels) chỉ chung 2 quần đảo.
TS sử học Nguyễn Nhã cùng các đồng nghiệp châu Âu nghiên cứu về lịch sử phương Đông đã phát hiện một chi tiết rất thú vị: Người Trung Hoa thời cổ, trung đại không hề quan tâm đến biển. Với họ lãnh thổ được gọi là “Giang sơn”, chiết tự ra là “sông núi”, hiểu theo ngôn ngữ hiện đại là lục địa. Còn người Việt, lãnh thổ có ý nghĩa rộng hơn, bao gồm cả biển nên gọi là “Đất nước”. Trong tư duy của người Việt, “Đất nước” là Tổ quốc, bao gồm cả lục địa và biển đảo. Tuy nhiên, người Pháp phân biệt sớm nhất 2 quần đảo này bằng 2 tên gọi khác nhau. Những ghi chép của người Pháp cho thấy Hoàng Sa lúc ấy là Paracels phía Bắc, Spratley ở phía Nam.
Đến những năm 1970, cách gọi phân biệt 2 quần đảo này được sử dụng thống nhất và phổ biến.
Nói chung, dù tên gọi có khác nhau song trong các tài liệu từ rất sớm như “Đại Nam thống nhất toàn đồ” và “Bắc kỳ hội đồ” đều vẽ Hoàng Sa và Trường Sa trong một dãy liên tục từ Bắc xuống Nam…
Video đang HOT
Hoàng Sa – Trường Sa trong chính sử
Tính đến nay, tài liệu cổ được coi là mô tả chi tiết và cụ thể nhất về Hoàng Sa là sách Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn.
Năm 1775, chúa Trịnh ở đàng ngoài cử Lê Quý Đôn vào Phú Xuân để chuẩn bị kế hoạch bình định hai trấn Thuận Hóa và Quảng Nam mới chiếm được từ tay chúa Nguyễn 1 năm trước đó. Năm 1776, ông được phong chức Hiệp trấn và viết sách “Phủ biên tạp lục”. Sách gồm 6 quyển, trong đó quyển 2 ghi chép khá nhiều và rõ về việc chúa Nguyễn xác lập chủ quyền tại Hoàng Sa.
Bản đồ năm 1749 các nhà hàng hải phương Tây ấn hành và sử dụng
Trang 78 b và 79 a có đoạn như sau: “…Ở ngoài cửa biển lớn thuộc về địa phận xã An Vĩnh, huyện Bình Sơn phủ Quảng Nghĩa (nay là tỉnh Quảng Ngãi) có một hòn núi mang tên Cù Lao Ré. Chiều rộng núi này có thể hơn 30 dặm. Ngày trước có dân cư phường Tứ Chính trồng các thứ cây đậu tại ruộng nương nơi đó. Người ta ra biển rồi chèo thuyền đi bốn trống canh nữa có thể đến Cù Lao Ré.
Ở ngoài núi Cù Lao Ré có đảo Đại Trường Sa. Nơi đây thường sản xuất nhiều hải vật chở đi bán các nơi nên nhà nước có thiết lập một đội Hoàng Sa để thu nhận hải vật. Người ta phải mất 3 ngày đêm mới đến được đảo Đại Trường Sa. Như thế là đảo Đại Trường Sa đã gần đến xứ Bắc Hải…”.
Nhà bác học Lê Quý Đôn đã mô tả về Hoàng Sa như sau: “…ngoài biển phía đông bắc có nhiều cù lao, các ngọn núi linh tinh hơn 130 ngọn, cách nhau bằng biển. Từ hòn này sang hòn kia hoặc đi một ngày hoặc vài canh thì đến. Trên núi có chỗ có suối ngọt. Trong đảo có bãi cát vàng dài ước hơn 20 dặm, bằng phẳng rộng lớn, nước trong suốt đáy. Trên đảo có vô số yến sào. Các thứ chim có hàng nghìn, hàng vạn, thấy người thì đậu vòng quanh không tránh. Bên bãi vật lạ rất nhiều. Ốc vân thì có ốc tai voi to như chiếc chiếu, bụng có hạt to bằng đầu ngón tay, sắc đục không như ngọc trai…”
Đây là vùng biển có nhiều bão trong năm nên nhiều thương thuyền ghé qua trú tránh. Ghi nhận của nhà bác học Lê Quý Đôn trong “Phủ biên tạp lục” rất rõ: “Các thuyền ngoại phiên bị bão thường đậu ở đảo này (đảo Hoàng Sa – TG). Trước họ Nguyễn đặt đội Hoàng Sa 70 suất, lấy người xã An Vĩnh sung vào, cắt phiên cứ tháng hai nhận giấy sai đi, mang lương đủ ăn sáu tháng, đi bằng năm chiếc thuyền câu nhỏ, ra biển ba ngày ba đêm thì đến đảo. Ở đấy tha hồ bắt chim bắt cá mà ăn. Lấy được hóa vật của tàu như gươm ngựa, hoa bạc, tiền bạc, hòn bạc, đồ đồng, khối thiếc, khối chì, sung, ngà voi, sáp ong, đồ sứ, đồ chiên, cũng là kiếm lượm vỏ đồi mồi, vỏ hải ba, hải sâm, hột ốc vân rất nhiều. Đến kỳ tháng tám thì về, vào cửa Eo, đến thành Phú Xuân thì nộp, cân và định hạng xong, mới cho đem bán các thứ ốc vân, hải ba, hải sâm rồi lĩnh bằng trở về….
Tôi xem sổ đội của cai đội cũ là Thuyên đức hầu biên rằng: Năm Nhâm Ngọ lượm được 30 hốt bạc; năm Giáp Thân được 5100 cân thiếc; năm Ất dậu được 126 hốt bạc…”
Về cách quản lý của nhà Nguyễn, Lê Quý Đôn tìm hiểu, nghiên cứu và ghi chép khá cẩn thận: “Họ Nguyễn lại đặt đội Bắc hải, không định bao nhiêu suất. Người thôn Tứ Chính ở Bình Thuận, hoặc người xã Cảnh Dương, ai tình nguyện đi thì cấp giấy sai đi, miễn cho tiều sưu cùng các tiền tuần đò, cho đi thuyền câu nhỏ ra các xứ Bắc Hải, cù lao Côn Lôn và các đảo Hà Tiên, tìm lượm vật của tàu và các thứ đồi mồi, bào ngư, hải sâm, cũng sai cai đội Hoàng Sa kiên quản…”.
Bản vẽ Bãi cát vàng, tức Hoàng Sa trong thư tịch cổ
Đặc biệt xung quanh vùng biển Hoàng Sa lúc bấy giờ có tàu thuyền của người Trung Quốc bị bão tấp vào. Ngược lại, cũng có tàu thuyền của người Việt bị gió bão đánh dạt qua tận vùng biển đảo Hải Nam của Trung Quốc. Chính quyền hai bên cư xử với ngư dân gặp nạn của nhau hết sức văn minh. Trong “Phủ biên tạp lục” ghi nhận một đoạn như sau: “Hoàng Sa chính gần phủ Liêm Châu, đảo Hải Nam. Người đi thuyền có lúc gặp thuyền đánh cá Bắc quốc (tức Trung Quốc – TG), hỏi nhau ở trong biển. Tôi đã từng thấy một đạo công văn của quan chính đường huyện Văn Xương, Quỳnh Châu gởi cho Thuận Hóa nói rằng: Năm Kiền Long thứ 18 có 10 tên quân nhân xã An Vĩnh, huyện Chương Nghĩa, phủ Quảng Ngãi nước An Nam ngày tháng 7 đến Vạn lý Trường Sa (cũng là tên gọi Hoàng Sa lúc bấy giờ – TG) tìm kiếm các thứ. Có 8 tên lên bờ tìm kiếm, chỉ để 2 tên giữ thuyền, bị gió đứt dây thuyền, giạt vào Thanh Lan cảng (trên đảo Hải Nam). Quan ở đây xét thực, đưa trả về nguyên quán. Nguyễn Phúc Chu (chúa Nguyễn) sai cai bạ Thuận Hóa là Thức Lượng hầu làm thư trả lời” (tức cảm ơn)…
(Còn nữa)
Theo Vietnamnet
Bãi Cỏ Rong: Lò lửa xung đột mới ở Biển Đông?
Với quan hệ Trung Quốc-Philippines đang xấu đi, việc tiến hành khai thác dầu khí có nguy cơ biến Bãi Cỏ Rong trở thành lò lửa xung đột mới ở Biển Đông.
Giàn khoan dầu khí ở Biển Đông
Trong một bài viết đăng trên Asia Times Online ngày 3/6, Tiến sĩ Christopher Len - nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Năng lượng, Đại học Quốc gia Singapore - dự báo rằng khi Philippines tiến hành khai thác dầu khí ở Bãi Cỏ Rong (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam), rất có thể Trung Quốc sẽ đưa các tàu chấp pháp đến ngăn cản.
Ngày 9/5, giữa lúc căng thẳng Trung-Việt gia tăng do vụ Trung Quốc đơn phương hạ đặt giàn khoan nước sâu Hải Dương-981 sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, Bộ Năng lượng Philippines đã công khai đấu thầu quyền thăm dò 11 lô dầu khí. Trong số 11 lô dầu khi được đấu thầu nói trên, có "Khu vực 7 thuộc Bãi Cỏ Rong mà Trung Quốc cũng yêu sách chủ quyền. Chưa đầy hai tuần sau, ngày 21/5, tập đoàn Philex Petroleum Corp của Philippines thông báo công ty con Forum Energy Plc trụ sở tại London đầu năm 2016 có kế hoạch bắt đầu khoan thử các giếng tại mỏ khí đốt Sampaguita, cũng thuộc về Bãi Cỏ Rong.
Hai thông báo trên là diễn biến mới nhất trong một loạt các động thái của Philippines để đáp trả lối hành xử ngày càng quyết đoán của Trung Quốc ở khu vực thuộc Biển Đông mà Philippines gọi là Biển Tây Philippines. Cho đến nay cả Manila và Bắc Kinh dường như đều tỏ ra không khoan nhượng trong các tranh chấp chủ quyền.
Căng thẳng gia tăng
Quan hệ Trung Quốc-Philippines ngày càng bị che phủ bởi bất đồng giữa hai nước về vấn đề Biển Đông. Dưới thời Tổng thống Benigno Aquino III, Philippines đã chủ động bảo vệ tuyên bố chủ quyền trước một Trung Quốc đầy quyết đoán.
Căng thẳng leo thang trong những năm gần đây. Năm 2011, có tin nói 2 tàu tuần tra Trung Quốc đã quấy rối một tàu khảo sát địa chấn do Forum Energy thuê hoạt động tại Bãi Cỏ Rong. Năm 2012, hai tàu hải giám của Trung Quốc đã cản trở một tàu hải quân Philippines bắt giữ ngư dân Trung Quốc đang hoạt động ở bãi cạn Scarborough. Gần đây nhất vào tháng 3/2014, Trung Quốc đã cố gắng ngăn chặn Philippines dùng tàu tiếp tế và thay quân cho đơn vị thủy quân lục chiến của nước này đang chốt giữ ở Bãi Cỏ Mây. Manila cũng đã bắt giữ 11 ngư dân Trung Quốc với tội danh đánh bắt trộm ở vùng biển Philippines, đồng thời công khai tố cáo Trung Quốc khơi luồng hút cát bồi đắp, biến bãi đá ngầm Gạc Ma (mà Trung Quốc đánh chiếm của Việt Nam năm 1988) thành đảo nhân tạo để xây dựng một đường băng cho máy bay cất, hạ cánh.
Cuối tháng 5/2014, Tổng thống Aquino kêu gọi cộng đồng quốc tế lên án hành động của Trung Quốc ở Biển Đông. Động thái này diễn ra sau khi Manila đệ trình bản ghi nhớ dày 4.000 trang lên Tòa án trọng tài Liên Hợp Quốc, khởi kiện "đường 9 đoạn" mà Trung Quốc sử dụng để biện minh cho yêu sách của nước này thâu tóm Biển Đông.
Ngoài ra vào ngày 28/4, Philippines đã ký kết Hiệp định Hợp tác Quốc phòng Tăng cường (EDCA) với Mỹ, cho phép tăng cường "sự hiện diện luân phiên" của quân đội Mỹ và thiết bị tại các căn cứ quân sự ở Philippines trong thời hạn 10 năm. Trước bối cảnh trên, thông báo mới nhất về mỏ khí đốt Sampaguita và Khu vực 7 có khả năng làm căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines bùng phát hơn nữa.
Thăm dò dầu khí ở Bãi Cỏ Rong
Khu vực Bãi Cỏ Rong mà công ty Forum Energy có kế hoạch khoan thăm dò cũng là nơi có mỏ khí đốt Sampaguita. Mỏ này được thăm dò lần đầu tiên vào những năm 1970 nhưng vẫn chưa được khai thác do vấp phải sự phản đối của Trung Quốc, trong đó có việc tàu Trung Quốc đã quấy rối hoạt động của công ty Forum Energy vào năm 2011. Kế hoạch khoan thử 2 giếng sẽ còn tùy thuộc vào việc chính phủ Philippines có đồng ý gia hạn giấy phép hoạt động sẽ hết hạn vào tháng 8/2015 hay không.
Theo công ty Forum Energy, mỏ Sampaguita được ước tính có 2,6 nghìn tỷ feet khối (tcf) khí đốt tự nhiên và 5,5 tcf khí đốt tiềm năng bao gồm các chất ngưng tụ kết hợp với khí đốt. Cho đến nay, chưa có giếng nào được khoan trong khu vực, nhưng người ta ước tính "Khu vực 7"có trữ lượng khoảng 165 triệu thùng dầu và khoảng 3,5 tcf khí đốt.
Trong khi Trung Quốc nhiều lần tuyên bố rằng nước này sẵn sàng khai thác chung ở Biển Đông, và tập đoàn Philex Petroleum Corp trong quá khứ cũng đã tiếp cận Tập đoàn dầu khí hải dương Trung Quốc (CNOOC) về việc cùng khai thác. Tuy nhiên, phía Trung Quốc không tham gia hoạt động khai thác chung ở khu vực Bãi Cỏ Rong với Philippines.
Điều này là do Manila nhất quyết cho rằng việc Trung Quốc tham gia phải phù hợp với Hiến pháp Philippines, phải công nhận khu vực này nằm bên trong Vùng đặc quyền kinh tế của Philippines đồng thời tuân thủ luật pháp của Philippines. Vì vậy, Trung Quốc coi hành động mở thầu "Khu vực 7" của Manila là một nỗ lực khẳng định yêu sách của Philippines đối với khu vực này. Những căng thẳng hiện nay nhiều khả năng sẽ ngăn cản các tập đoàn quốc tế lớn tham gia đấu thầu.
Không có các dự án khai thác chung, Trung Quốc hiện có xu hướng đẩy nhanh các dự án thăm dò và khai thác dầu khí riêng ở Biển Đông và rất có thể nước này sẽ tăng cường hoạt động chấp pháp trên biển để ngăn chặn các bên khác tiến hành hoạt động khai thác ở những khu vực có tranh chấp. Quả thực, điệp khúc thường xuyên được lặp lại ở Bắc Kinh là nếu Trung Quốc không khai thác tài nguyên dầu khí ở Biển Đông, những nguồn tài nguyên này sẽ sớm bị các bên tranh chấp khác khai thác.
Về vấn đề này, một số phương tiện truyền thông quốc tế cho rằng vị trí Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam có thể phần nào liên quan đến thông báo năm 2013 của Việt Nam về ý định xây dựng một nhà máy điện trị giá 20 tỷ USD được cung cấp bằng dầu và khí đốt từ Lô 118 và 119 của Việt Nam, nằm gần khu vực hạ đặt giàn khoan Hải dương 981.
Với tuyên bố mới nhất của Philippines về việc thăm dò dầu khí ở Bãi Cỏ Rong, hiện chưa rõ liệu Bắc Kinh có trả đũa bằng việc CNOOC công bố dự án khai thác ở khu vực này hay không. Tuy nhiên, căn cứ vào việc tàu Trung Quốc trong quá khứ đã làm gián đoạn hoạt động của công ty Forum Energy, rất có thể Trung Quốc sẽ lại làm như vậy nếu Philippines có bất kỳ hoạt động nào tại đây.
Có thể thấy rằng Trung Quốc dưới sự chèo lái của ông Tập Cận Bình ngày càng tỏ ra quyết tâm khẳng định yêu sách ở Biển Đông thông qua việc triển khai các tàu chấp pháp và thực hiện nhiều hành động đơn phương. Trong khi đó, Manila - dưới sự lãnh đạo của chính quyền Aquino - cũng cho thấy sẵn sàng đương đầu trước kịch bản leo thang căng thẳng với Bắc Kinh. Trừ khi hai bên có thể giải quyết những bất đồng một hòa bình thông qua đối thoại, nếu không căng thẳng ở Bãi Cỏ Rong có nguy cơ trở thành trò chơi "bên miệng hố chiến tranh" đầy nguy hiểm.
Theo Tri Thức
Toà trọng tài yêu cầu Bắc Kinh trả lời vụ kiện Toà trọng tài thường trực (PCA) ở the Hague (Hà Lan), nơi đang xử lý vụ kiện đường 9 đoạn của Philippines với Trung Quốc, vừa ra thông báo số 2, trong đó yêu cầu Trung Quốc phải trả lời hồ sơ do phía Philippines đệ trình trước ngày 15-12-2014. Lính Philippines tại một bãi đá ngầm trên biển Đông mà Trung Quốc...