Chông gai đón chờ người khỏi Covid-19
Nhiều người khỏi Covid- 19 mang theo các di chứng từ teo cơ, hư thận tới mất trí nhớ, lại phải vào viện điều trị tâm lý hoặc trị liệu hô hấp, cơ xương.
Allen Washington, một giám đốc 60 tuổ.i bận rộn với những chuyến công tác, nhưng vẫn cố gắng tập luyện để giữ sức khỏe. Mỗi ngày ông đi bộ hơn 3km.
Cuộc đời ông thay đổi khi mắc Covid-19 hồi tháng 6. Washington nằm viện 3 tuần trong tình trạng hôn mê. Khi tỉnh lại, toàn cơ thể suy yếu. Ông có vết loét do nằm lâu, không thể ngồi hoặc đứng dậy. Dây thần kinh ảnh hưởng đến 2 chân, cổ và vai. Không chỉ vậy, ông còn mất trí nhớ và suy thận.
Giành lại sự sống sau Covid-19, giờ đây ông Washington vật lộn với hậu quả để lại. Ông đang trong hành trình vật lý trị liệu và tập luyện phục hồi chức năng tại Shirley Ryan AbilityLab, Chicago, nơi giúp đỡ những bệnh nhân suy nhược sau Covid-19 và những bệnh nặng.
Từ khi xuất viện, ông phải tập những kỹ năng đơn giản, như cách bước lên bậc thang, buộc dây giày, mặc quần áo mỗi sáng. Lúc này, chúng thật khó đối với ông bởi ảnh hưởng từ mất trí nhớ và yếu cơ. “Thoát khỏi cánh cửa tử thần, và giờ tôi có rất nhiều việc phải cố gắng tốt hơn”, Washington nói.
Dù sống sót sau Covid-19, nhiều bệnh nhân nặng phải tiếp tục đối mặt quá trình phục hồi dài và gian nan. Các vấn đề gặp phải rất đa dạng, có người teo cơ, tổn thương thận, giảm khả năng hô hấp khiến khó khăn để ra ngoài hay ra khỏi giường. Nhiều người gặp vấn đề về nhận thức và tâm lý như mất trí nhớ, trầm cảm và lo lắng. Nhìn chung các bệnh nhân đều có khó thở, mệt mỏi, lú lẫn và đau khắp người.
Các bác sĩ đã biết rằng người bệnh sau cơn hiểm nghèo chịu ảnh hưởng cả thể chất, lẫn nhận thức và tâm lý kéo dài, có thể nhiều năm sau khi rời phòng chăm sóc đặc biệt. Y khoa gọi đây là PICS, hội chứng sau chăm sóc đặc biệt, và hiện phổ biến với bệnh nhân Covid-19 nhập viện. Những người thở máy nhiều ngày, dùng thuố.c a.n thầ.n liều cao, suy các bộ phận và mắc hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS), dịch tràn trong phổi khiến lượng oxy trong má.u thấp.
Allen Washington sau nhiều tuần trong bệnh viện điều trị Covid-19, đang tập phục hồi cùng đấu tranh những hậu quả dai dẳng của bệnh để lại. Ảnh NY Times.
Video đang HOT
Đại dịch Covid-19 bùng phát, hơn 7 triệu người Mỹ nhiễm, và sắp tới lượng lớn bệnh nhân sau Covid-19 sẽ mắc hội chứng PICS, Tiến sĩ Michelle Biehl, chuyên gia về hô hấp và chăm sóc tích cực ở Cleveland Clinic cho biết. Một báo cáo mới đây từ các chuyên gia y tế công cộng Harvard, ước tình hàng triệu người Mỹ cần chăm sóc đặc biệt khi đại dịch đi qua. Một báo cáo khác trên tạp chí y khoa Heart & Lung cho rằng lượng bệnh nhân Covid-19 phục hồi chức năng có thể trở thành cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng.
Tiến sĩ Biehl cho biết “nhiều nhân viên y tế đang đối mặt với khủng hoảng ban đầu từ lượng bệnh nhân điều trị và trong phòng chăm sóc tích cực (ICU). Là một hệ thống chăm sóc sức khỏe, chúng tôi cần chuẩn bị và tổ chức tốt hơn cho những điều sắp tới, sẽ có nhiều người bệnh cần chăm sóc đặc biệt “.
Một nghiên cứu ở những người đã khỏi Covid-19 sau 2 tháng xuất viện tại Ý cho thấy 87% chịu ít nhất một ảnh hưởng dai dẳng, như đau khớp, mệt mỏi, thở gấp. Theo báo cáo trên tạp chí uy tín JAMA, khoảng 44% người bệnh có chất lượng sống xấu đi. Một nghiên cứu khác tại Đại học Y New York cho thấy 74% bệnh nhân Covid-19 sau 1 tháng xuất viện tiếp tục khó thở, và nhiều ghi nhận sức khỏe thể chất và tinh thần tồi tệ.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đã công bố nghiên cứu ở người mắc Covid-19 nhẹ, không cần nhập viện, 1/ 3 số đó có triệu chứng kéo dài hàng tuần.
Nhiều trường hợp giống như Washington, tổn thương thần kinh suốt đời có thể là hệ quả nặng nề từ điều trị Covid-19. Nghiên cứu công bố trên tạp chí Gây mê Hồi sức của Anh tháng này, cho thấy tổn thương thần kinh phố biến ở người thở máy, bởi thường xuyên úp mặt trên giường bệnh. Tư thế nằm sấp giúp hỗ trợ thở và giữ mạng sống. Tuy nhiên có thể làm chèn ép dây thần kinh vai, chân và các chi, tăng tỷ lệ khuyết tật.
Tiến sĩ Colin Franz, bác sĩ và là nhà nghiên cứu ở Shirley Ryan AblilityLab cho biết: “Đây là một trong những tổn thương thần kinh nghiêm trọng gặp ở bệnh nhân Covid-19″.
Nhiều tuần trong tình trạng hôn mê do y tế gây ra, ông Washington bị mất trí nhớ và tổn thương dây thần kinh ở chân, cổ và vai. Ảnh: NY Times.
Tại San Francisco, bệnh nhân sau khi rời UCSF Health, sẽ được giới thiệu đến Optimal Clinic, nơi chuyên chăm sóc sau Covid-19. Bệnh nhân được kiểm tra hàng giờ tổng quát từ phổi, thể chất, nhận thức và tâm lý.
Sau đó đi sâu hơn kiểm tra não bộ tìm kiếm dấu hiệu căng thẳng tâm lý. Nhiều bệnh nhân nguy kịch, phải cách ly gia đình và bạn bè, cần an thần liều cao và thở máy có thể trấn thương, mê sảng, trầm cảm hoặc nặng hơn.
Tiến sĩ Lekshmi Santhosh, người sáng lập Optimal Clinic, cùng đồng nghiệp sẽ khám phá xem có phải bệnh nhân đang gặp vấn đề từ dịch bệnh như mất việc, xấu hổ và cô đơn. Snthosh cho biết 15 phút thăm khám từ bác sĩ điều trị chính không đủ để phát hiện hết những ảnh hưởng.
Tiến sĩ Justin Seashore, chuyên gia về hô hấp và điều trị bệnh nhân nguy kịch, giám đốc của phòng khám hồi phục sau Covid-19 tại Đại học Texas Midecal Branch ở Galveston kể: “Tôi có những bệnh nhân trẻ và khỏe trước khi mắc Covid-19, có thể chạy 5 km và giờ đã không thể chạy”.
Từ khi mở phòng khám hồi tháng 7, tiến sĩ Seashore và đồng nghiệp đã điều trị cho hơn 70 người, một nửa số đó chưa từng nhập viện nhưng phải chịu ảnh hường dai dẳng từ Covid-19. Danh sách chờ hơn 200 người. Tiến sĩ Seashore cho biết bệnh nhân dường như có tiến bộ từ tập phục hồi chức năng phổi, kết hợp vận động và kỹ thuật thở.
Các nhà nghiên cứu cho rằng bệnh nhân tập phục hồi chức năng phổi sau khi rời ICU càng sớm sẽ nhanh cải thiện khả năng thở, và vận động cơ bắp.
Tiến sĩ Benjamin Abramoff, đồng sáng lập phòng khám Penn Medicine ở Philadelphia cho biết nhiều bệnh nhân cảm thấy lo lắng do khó thở dai dẳng, đến mức sợ rời khỏi nhà đối với một số người. Tại phòng khám Penn Medicine, bệnh nhân được kiểm tra và bắt đầu tập vật lý trị liệu, kết hợp trị liệu phổi để xây dựng độ khỏe và sức bền. Đồng thời cũng tập các kỹ thuật kiểm soát hơi thở và sự lo lắng
“Cần lưu ý về những tác động kéo dài của Covid-19. Chúng sẽ phổ biến và ảnh hưởng cuộc sống của nhiều người”, tiến sĩ Abramoff nói.
Bí ẩn loài người "siêu nhân", chào đời đã có thân hình lực sĩ
Một loài người tuyệt chủng từng được chứng minh có vóc dáng vạm vỡ, săn chắc của các cầu thủ, nay lại tiếp tục gâ.y số.c với hà.i cố.t đứ.a tr.ẻ 2,5 tuổ.i cũng lực lưỡng không kém người lớn
Nghiên cứu đừng đầu bởi nhà cổ sinh vật học Daniel Gacía-Martinez từ Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia về Tiến hóa con người ở Burgos (Tây Ban Nha) đã khẳng định trẻ con Neanderthals - một loài người cổ đã tuyệt chủng - từ khi chào đời đã sẵn có vóc dáng mà loài người hiện đại chúng ta luôn mơ ước.
Hà.i cố.t đứ.a tr.ẻ mới 2,5 tuổ.i cho thấy một thân hình với vòm ngực rộng và cơ bắp rắn chắc - Ảnh do nhóm nghiên cứu cung cấp
Trước đó, các nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy người Neanderthals có một thể hình dáng kinh ngạc. Cột sống của họ có thể còn thẳng hơn chúng ta dù sở hữu chiều cao trung bình kém chúng ta một chút. Họ có một vòm ngực rộng và những cơ bắp vượt trội, khiến vóc dáng được so sánh với các cầu thủ bóng bầu dục: lực lưỡng, nhưng không theo kiểu đồ sộ như các vận động viên thể hình mà chắc gọn và nhanh nhẹn hơn, phù hợp với cuộc sống của những thợ săn cừ khôi. Họ còn bơi giỏi như "người cá" và có thể biết đan lưới, dệt sợi sớm hơn cả tổ tiên Homo sapiens chúng ta.
Thế nhưng, người ta tin rằng vóc dáng đó chỉ có dược ở người Neanderthals trưởng thành, thông qua sự tôi luyện từ cuộc sống như những thợ săn cừ khôi. Nghiên cứu mới đã đảo ngược tất cả.
Người Neanderthals - Ảnh: BẢO TÀNG NEANDERTHALS
Hà.i cố.t đứ.a tr.ẻ 2,5 tuổ.i sở hữu một vòm ngực sâu với khung xương có gai cong vào bên trong nhiều hơn ngực của con người, giống những cá thể người lớn từng được khai quật. Theo tiến sĩ Gacía-Martinez, những cá thể săn chắc như Neanderthals rất cần khoang ngực kiể này để chứa 2 lá phổi đủ lớn, đáp ứng nhu cầu oxy của họ.
Những bộ xương kém hoàn chỉnh khác cũng được nhóm nghiên cứu này tái tạo bằng kỹ thuật số, bao gồm xương của những em bé từ 2 tuần đế 2,5 tuổ.i. Kết quả cho thấy chúng cũng vạm vỡ không kém.
Ngoài Neanderthals, một loài người cổ xưa hơn là Homo erectus, vốn đã có thời gian tồn tại song song với chúng ta trong khoảng 200.000 năm, cũng sở hữu vòm ngực như thế, chỉ kém vạm vỡ hơn một chút. Có vẻ Homo sapiens chúng ta khi tách khỏi tổ tiên chung với các loài trên khoảng hơn 300.000 năm trước đã tiến hóa theo một cách riêng biệt, khiến tỉ lệ chân/thân mình lớn hơn, đồng thời ngực phẳng hơn, giúp cơ thể trở nên nhẹ nhàng hơn, phù hợp với các điều kiện sống mới.
Như các nghiên cứu trước đây cho thấy, chi Homo (Người) từng là một chi đa dạng, nhưng hầu hết các loài đều đã tuyệt chủng, chỉ còn mỗi loài Homo sapiens chúng ta tồn tại và trở thành toàn bộ loài người ngày nay. Nhiều cá thể Homo sapiens vẫn mang một số gene từ các loài người cổ, là kết quả của những cuộc hôn nhân dị chủng cổ xưa.
Ngheien cứu vừa công bố trên tạp chí khoa học Science Advances.
Bé rơi từ xe máy xuống đất chấn thương sọ não B.é gá.i 4 tuổ.i ngồi sau xe máy mẹ đón từ trường về, đã rơi xuống đường, chấn thương sọ não. Bé được đưa vào Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba Đồng Hới cấp cứu trong tình trạng lơ mơ, nôn ra má.u. Kết quả chụp chiếu cho thấy bé bị chấn thương sọ não tụ má.u ngoài màng cứng...