Chống bức cung, nhục hình: Từ đề xuất đến quy định chính thức

Mai Hoàng Minh22:14 13/09/2016

Góp tiếng nói để hoàn thiện pháp luật hình sự, thời gian qua Pháp Luật TP.HCM đã đề xuất nhiều vấn đề như giải pháp chống bức cung, nhục hình, hướng tới phiên tòa tranh tụng bình đẳng nhằm chống oan sai…

Các đề xuất này đều đã được ghi nhận trong BLTTHS 2015.

“Có ai khổ như tôi không? Chắc không có và tôi cũng không muốn có… Bằng đòn roi của điều tra viên (ĐTV) tôi đã phải nhận tội và phải trải qua hơn 17 năm ngồi tù oan…. Tôi là người đã đi tù hơn 17 năm vì sự sai sót có chủ đích của những người làm việc trong cơ quan tố tụng… Tôi tha thiết mong rằng bằng những đòn roi tôi đã nhận, bằng những oan ức tôi đã trải qua…, các ĐTV, kiểm sát viên (KSV), thẩm phán hãy suy nghĩ kỹ khi phán quyết để không còn làm oan ai nữa”…

Những lời tâm sự uất nghẹn nói trên của “người tù thế kỷ” Huỳnh Văn Nén tại buổi TAND tỉnh Bình Thuận tổ chức xin lỗi công khai ông hồi tháng 11-2015 đã nói lên tất cả hạn chế của việc hỏi cung, lấy lời khai nghi can mà không có cơ chế giám sát.

Ghi âm, ghi hình việc hỏi cung

Ông Huỳnh Văn Nén, cũng như các ông Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang), Trần Văn Thêm (Bắc Ninh), bảy thanh niên bị oan ở Sóc Trăng… đều bị bức cung, dùng nhục hình trong quá trình điều tra để ép nhận tội. Bức cung, dùng nhục hình là một trong những nguyên nhân dẫn đến oan sai. Có tình trạng này bởi quy định của pháp luật tố tụng hình sự về giai đoạn điều tra thiếu hẳn cơ chế giám sát hoạt động lấy cung nghi can, đồng thời việc luật sư (LS) có mặt ngay từ đầu chưa được cơ quan điều tra (CQĐT) thực hiện nghiêm túc, thậm chí còn gây khó dễ. Luật cũng chưa quy định chính thức về quyền im lặng của nghi can…

Trong quá trình góp ý sửa đổi BLTTHS, Pháp Luật TP.HCM đã có nhiều bài báo phản ánh thực trạng, lấy ý kiến của các chuyên gia phân tích các bất cập của quy định hiện hành, chỉ ra kẽ hở khiến người tiến hành tố tụng có thể lạm dụng khi hỏi cung nghi can. Các bài báo cũng đề xuất nhiều giải pháp chống bức cung, dùng nhục hình, trong đó đáng chú ý là ghi âm, ghi hình việc hỏi cung, quy định về quyền im lặng của nghi can…

Tháng 12-2015, Quốc hội đã thông qua BLTTHS 2015 với hàng loạt quy định mới rất tiến bộ trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong tố tụng hình sự. Để chống bức cung, dùng nhục hình, chống oan sai, BLTTHS 2015 quy định bắt buộc phải ghi âm, ghi hình việc hỏi cung. Một số nội hàm về quyền im lặng của nghi can cũng được luật mới thể hiện trong nhiều điều luật cụ thể: Nghi can được trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội…

Ông Huỳnh Văn Nén, người từng bị ép cung, dùng nhục hình để buộc nhận tội giết người và cướp tài sản. Ảnh: T.TÙNG

Video đang HOT

Chuyện về giấy chứng nhận người bào chữa

Một lần, gia đình một bị can bị CQĐT Công an TP.HCM khởi tố về hành vi đánh bạc đã nhờ LS Đinh Văn Lương (Đoàn LS TP.HCM) bảo vệ bị can. LS Lương làm thủ tục cấp giấy chứng nhận người bào chữa thì bị ĐTV từ chối, nói bị can có đơn xin từ chối LS. LS Lương đề nghị cho xem văn bản từ chối, ĐTV không đáp ứng. Sau khi bị can từ trại giam viết đơn mời đích danh LS, ĐTV lại từ chối cấp giấy chứng nhận người bào chữa vì cho rằng giữa LS và gia đình bị can có mối quan hệ bà con thân thích.

Pháp Luật TP.HCM đã tìm hiểu vụ việc, phân tích rằng lý do từ chối LS như trên là hoàn toàn sai luật. Một ngày sau khi báo đăng bài, CQĐT thừa nhận ĐTV làm sai, mời LS Lương đến xin lỗi và cấp giấy chứng nhận người bào chữa.

Một câu chuyện cười ra nước mắt khác là LS Nguyễn Khả Thành (Phó Chủ nhiệm Đoàn LS tỉnh Phú Yên) phải gửi đơn đề nghị VKSND huyện Đông Hòa kiểm sát xem việc bị can P. viết đơn từ chối LS là thật hay giả. Trước đó, P. bị khởi tố, bắt tạm giam về tội mua bán trái phép chất ma túy. Mẹ của P. kể vào thăm con thấy anh này khóc nức nở, nói: “Mẹ ơi, nhờ bác Thành LS cứu con!”. Bà đến nhờ và LS Thành đã nhận lời bảo vệ miễn phí cho P. Nhưng khi ông nộp hồ sơ đề nghị Công an huyện Đông Hòa cấp giấy chứng nhận người bào chữa thì bị từ chối với lý do bị can tự nguyện viết đơn không nhờ LS. Đây chính là điều bất thường mà LS Thành muốn làm rõ.

Đó chỉ là vài câu chuyện cho thấy thực trạng LS vẫn bị CQĐT, ĐTV làm khó trong việc cấp giấy chứng nhận người bào chữa – một loại “giấy phép con” trong tố tụng hình sự. Không có LS bảo vệ, quyền được bào chữa ngay từ đầu của nghi can cũng như quyền bào chữa và tham gia tố tụng của giới LS – vốn đã được luật hóa trong BLTTHS 2003 – đã bị vô hiệu hóa. Không có LS bảo vệ ngay từ đầu cũng là một trong các nguyên nhân dẫn đến bức cung, dùng nhục hình, oan sai.

Pháp Luật TP.HCM đã kiên trì phản ánh về tồn tại này, đồng thời ghi nhận ý kiến của các chuyên gia đề xuất sửa đổi quy định để bỏ thủ tục cấp giấy chứng nhận người bào chữa. Cuối cùng BLTTHS 2015 đã bỏ hẳn thủ tục này, thay bằng thủ tục đăng ký bào chữa đơn giản, rút ngắn thời gian hơn nhằm chấm dứt tình trạng “giấy phép con” hành LS. Đặc biệt LS chỉ cần đăng ký bào chữa một lần là được tham gia xuyên suốt các giai đoạn tố tụng…

Vì một phiên tòa tranh tụng “Cần luật hóa nguyên tắc tranh tụng”, đó là chủ đề của nhiều bài báo trên Pháp Luật TP.HCM nhằm góp ý cho nhà làm luật trước thực trạng tại rất nhiều phiên tòa hình sự, LS phải “độc diễn” vì KSV không chịu tranh luận, chỉ “bảo lưu quan điểm”. Trong khi đó, các nghị quyết của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp đã nhấn mạnh đến việc bản án phải dựa trên kết quả tranh tụng tại tòa. Quy định mới tại Điều 26 BLTTHS 2015 đã làm nức lòng dư luận và giới LS. Theo đó, mọi chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định vô tội, tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, áp dụng điểm, khoản, điều của BLHS để xác định tội danh, quyết định hình phạt, mức bồi thường thiệt hại đối với bị cáo, xử lý vật chứng và những tình tiết khác có ý nghĩa giải quyết vụ án đều phải được trình bày, tranh luận, làm rõ tại phiên tòa. Bản án, quyết định của tòa phải căn cứ vào kết quả kiểm tra, đánh giá chứng cứ và kết quả tranh tụng tại phiên tòa… Luật sư ngồi ngang hàng kiểm sát viên Trước đây, phòng xử án hình sự của các tòa sắp xếp vị trí ngồi của HĐXX, KSV, thư ký tòa ở phía trên, LS, bị cáo, người bị hại… ở phía dưới. Việc LS phải ngồi dưới KSV đã không thể hiện được sự bình đẳng giữa bên gỡ tội và bên buộc tội. Pháp Luật TP.HCM đã phản ánh về bất hợp lý này, đồng thời ghi nhận cải cách thí điểm của TAND tỉnh Bình Dương, TAND TP Đà Nẵng theo hướng LS ngồi ngang hàng KSV. Theo quy định mới của BLTTHS 2015, phòng xử án phải được bố trí thể hiện sự trang nghiêm, an toàn, bảo đảm sự bình đẳng giữa người thực hành quyền công tố và LS, người bào chữa khác. Tháng 4-2016, TAND Tối cao đã yêu cầu các tòa cấp dưới triển khai thực hiện mô hình phòng xử án mới như trên. Dư luận và giới LS rất ủng hộ việc này vì chỗ ngồi bình đẳng giữa LS với KSV tại phiên tòa sẽ phục vụ tranh tụng tốt hơn.

THANH TÙNG

Theo PLO

Chuyên gia: "Coi nhẹ hoạt động bào chữa sẽ dẫn đến oan sai"

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, việc Bộ luật TTHS sửa đổi đề cao, mở rộng hơn quyền của người bị bắt, bị can, bị cáo, quyền của luật sư... là một bước tiến trong hoạt động tố tụng hình sự

Bước tiến rất lớn trong khoa học pháp lý

"Tôi đánh giá cao việc Quốc hội thông qua Bộ luật Tố tụng Hình sự (sửa đổi). So với Bộ luật hiện hành, Bộ luật sửa đổi có bước tiến rất lớn trong khoa học pháp lý của nước ta, tạo ra cơ sở pháp lý tốt hơn cho hoạt động tố tụng hình sự của nước ta trong thời gian sắp tới"-PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, nguyên Giám đốc Học viện Tư pháp nhấn mạnh.

GS.TS Nguyễn Thái Phúc, nguyên Giám đốc Học viện Tư pháp

PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cho biết, ông có quá trình theo dõi Ban soạn thảo làm việc, họ làm việc với tinh thần nghiêm túc và khoa học, đã thu hút được sự tham gia của rất nhiều nhà khoa học trong quá trình soạn thảo, họ đã tiếp thu, lắng nghe rất nhiều ý kiến và rất thận trọng, thể chế hóa được những nội dung cơ bản mới trong tinh thần Hiến pháp 2013.

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc một điểm mới nổi bật nhất trong Bộ luật Tố tụng Hình sự (sửa đổi) là đã ghi nhận được nguyên tắc tranh tụng vào Chương những nguyên tắc cơ bản của Tố tụng hình sự của nước ta. "Có thể nói, đây là một bước tiến rất lớn về mặt nhận thức cũng như các quy định của luật. Đây cũng là một bước thể chế hóa nguyên tắc hiến định của Hiến pháp 2013 cũng như tinh thần cải cách tư pháp của nước ta".

PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cho rằng, Ban soạn thảo Bộ luật Tố tụng Hình sự khi ghi nhận nguyên tắc tranh tụng có thuận lợi hơn trước kia, bởi Hiến pháp 2013 đã giải quyết câu chuyện này. Nếu vào thời điểm ban hành Bộ luật Tố tụng Hình sự 2003, thì việc có thừa nhận tranh tụng như một nguyên tắc cơ bản trong tố tụng Hình sự hay không đã gây tranh cãi rất nhiều. Vấn đề này cũng đã đưa ra Quốc hội thảo luận nhưng không được thông qua. Cho nên đây là một bước phát triển lớn về mặt nhận thức. Từ nhận thức sẽ dẫn đến việc đưa các quy định của luật vào thực tiễn. Tôi đánh giá nhận thức này giống như thời kỳ nước ta nhận thức về kinh tế thị trường. Khi nhận thức kinh tế thị trường là một quy luật khách quan thì nó chính là cơ sở cho sự nghiệp đổi mới".

Ông Huỳnh Văn Nén xin tạm ứng 1 tỷ bồi thường oan sai vì rất khó khăn

VOV.VN - Việc viết đơn tạm ứng theo trình bày của ông Huỳnh Văn Nén là do hoàn cảnh gia đình đang khó khăn, sức khỏe giảm sút, khả năng lao động thực tế không còn.

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, tranh tụng là một quy luật khách quan trong hoạt động tố tụng hình sự. Từ thời xa xưa, khi xuất hiện Nhà nước, Tòa án, tội phạm, pháp luật... thì đương nhiên phải có hoạt động tố tụng hình sự để đảm bảo tính nghiêm minh của luật hình sự, để trừng trị những kẻ vi phạm luật hình sự. Hoạt động tố tụng hình sự từ xưa luôn bao gồm nguyên tắc tranh tụng, mục đích của việc tranh tụng là hướng đến chân lý khách quan ở trong vụ án.

"Bây giờ xảy ra một vụ việc có dấu hiệu của tội phạm, để khẳng định sự việc đó có phải là tội phạm hay không, ai là người thực hiện hành vi tội phạm, thì Tòa án phải là người trả lời câu hỏi để xác định sự thật trong vụ án đó là gì. Vì thế, muốn đi đến chân lý khách quan thì tự thân hoạt động này đòi hỏi phải có sự tranh tụng của hai bên, bên buộc tội và bên bào chữa. Hai bên này phải có cơ hội pháp lý như nhau, bình đẳng với nhau trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Và có một bên thứ 3, đó là Tòa án làm trọng tài, khi đó mới có được chân lý khách quan. Nếu chúng ta không thừa nhận quy luật khách quan đó thì đương nhiên mục tiêu cuối cùng là chân lý khách quan không được bảo đảm và hoạt động tố tụng sẽ dẫn đến sự phiến diện, coi nhẹ bào chữa, chỉ đề cao hoạt động của Nhà nước, các cơ quan kiểm sát, công an, điều tra, tòa án..."- PGS.TS Nguyễn Thái Phúc nói.

Coi nhẹ hoạt động bào chữa sẽ dẫn đến oan sai

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, coi nhẹ hoạt động bào chữa thì đương nhiên kết quả sẽ là phiến diện, sẽ dẫn đến những oan sai, sai lầm trong hoạt động tư pháp. Hoạt động bào chữa phải bình đẳng với hoạt động buộc tội. Anh đưa ra chứng cứ thì tôi cũng có chứng cứ để bảo vệ bình đẳng với nhau ở một phiên tòa công khai. Tòa án hoạt động hoàn toàn độc lập, sẽ nghe ý kiến của cả hai bên để có thông tin, có cái nhìn từ cả hai phía. Trên cơ sở đó Tòa sẽ đi đến quyết định của mình. Có như vậy thì mới khách quan.

Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cho rằng, từ việc nhận thức được quy luật khách quan, chúng ta ghi nhận tranh tụng như một nguyên tắc cơ bản ở trong luật Tố tụng hình sự thì còn đòi hỏi phải cụ thể hóa nội dung đó vào trong những điều luật cụ thể. "Nếu chỉ dừng lại ở nguyên tắc cơ bản nó chỉ là khẩu hiệu. Cho nên đó là đòi hỏi, thách thức đối với ban soạn thảo".

Vụ án oan Huỳnh Văn Nén: Phải khởi tố những người gây oan sai!

VOV.VN - Theo luật sư Trần Thu Nam, sau khi đình chỉ bị can với ông Huỳnh Văn Nén và xin lỗi công khai thì bước tiếp theo phải khởi tố vụ án với những người gây oan sai.

PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cũng đánh giá cao cùng với việc thừa nhận nguyên tắc tranh tụng, Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi có một số quy định thể hiện được một số nội dung của nguyên tắc tranh tụng, thể hiện rõ nhất trong hoạt động bào chữa. Khác với Bộ luật Tố tụng Hình sự 2003, Bộ luật lần này đã dành hẳn một chương nói về hoạt động bào chữa, đã đánh giá đúng vị trí của hoạt động bào chữa.

"Chúng ta rất cần đến hoạt động bào chữa. Thứ nhất nó như là công cụ để bảo vệ quyền lợi của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo. Thứ hai nó là sự phản biện đối với hoạt động buộc tội, là hoạt động rât cần thiết cho chính các cơ quan buộc tội và là cơ sở để Tòa án nhìn được sự việc, những tình tiết trong vụ án một cách đúng đắn, khách quan hơn. So với Bộ luật 2003, chúng ta đã đề cao, mở rộng hơn quyền hạn của những người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo, quyền của luật sư....Ví dụ quyền được thu thập chứng cứ, trong Bộ luật 2003, chúng ta mới chỉ thừa nhận cho người bào chữa quyền được thu thập tài liệu, đồ vật chứ ta không thừa nhận đó là chứng cứ. Nhưng bây giờ luật đã gọi đích danh là chứng cứ và khái niệm về chứng cứ cũng đã có sự sửa đổi, thay đổi để phù hợp hơn. Đó cũng là một bước tiến mới..."- PGS.TS Nguyễn Thái Phúc nói./.

Minh Hòa- Thanh Hà

Theo_VOV

Giữa bốn bức tường, ai làm chứng chuyện bức cung? Trong tuần qua, thời sự gây chú ý nhất trong lĩnh vực tư pháp là việc TAND tỉnh Bình Thuận thương lượng với gia đình "người tù thế kỷ" Huỳnh Văn Nén về số tiền bồi thường oan. Sau ba lần thương lượng, tòa này đã đưa ra con số 9,8 tỉ đồng cho nhiều khoản bồi thường. Nếu ông Nén và gia...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Clip nghi phạm đốt quán hát khiến 11 người chết ở Hà Nội01:29

Lý do quán 'Hát cho nhau nghe' bị phóng hỏa khiến 11 người tử vong ở Hà Nội02:17

Toàn cảnh tòa phúc thẩm tuyên án vụ Trương Mỹ Lan và 47 đồng phạm08:09

Diễn biến vụ nghi phạm đốt quán 'Hát cho nhau nghe' làm 11 người tử vong01:02

Vụ cướp giả cảnh sát hình sự: Dàn dựng ly kỳ như phim hành động09:21

Chàng trai 20 tuổi kể lại khoảnh khắc lao vào cứu hộ trong vụ cháy quán cà phê02:26

Công an Đakrông xuyên đêm mưa rét bắt 2 đối tượng vận chuyển hàng cấm03:00

Công an triệu tập tài xế xe Mercedes dừng giữa làn ngược chiều ở Hà Tĩnh01:39

Triệt phá đường dây mua bán, tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng "khủng"01:17

Tài xế ô tô đấm người túi bụi ở trung tâm TPHCM bị bắt tạm giam 2 tháng13:43

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Vụ cháy 11 người chết: Hà Nội truy trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan

23:07:20 19/12/2024

Hà Nội yêu cầu khẩn trương điều tra nguyên nhân vụ cháy khiến 11 người tử vong, đồng thời làm rõ và xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan.

Vụ cháy 11 người chết: Xót xa người tử nạn nằm ở các tầng và nhà vệ sinh

22:57:37 19/12/2024

Cảnh tượng các nạn nhân tử nạn nằm rải rác từ tầng 1 lên tầng 3 và trong các nhà vệ sinh khiến anh Thương xót xa, ám ảnh đến mất ngủ.

Bắt nữ kế toán xã tham ô gần 200 triệu đồng

22:38:39 19/12/2024

Được giao nhiệm vụ thu ngân sách trên địa bàn, nữ kế toán của xã nghèo thuộc huyện biên giới Ea Súp (Đắk Lắk) đã chiếm đoạt gần 200 triệu đồng.

Vụ cháy quán cà phê khiến 11 người tử vong: Một người may mắn thoát nạn

22:07:15 19/12/2024

Theo cảnh sát, thời điểm xảy ra vụ hỏa hoạn ở số nhà 258 đường Phạm Văn Đồng khiến 11 người tử vong, có một người đàn ông đã may mắn thoát nạn.

Hà Nội: Vừa dùng điện thoại vừa lái xe, loạt tài xế xe ôm công nghệ bị phạt

22:04:37 19/12/2024

Khi bị cảnh sát giao thông lập biên bản, các tài xế xe ôm công nghệ vi phạm đưa ra lý do khách hàng gọi vội, không để ý để biện minh cho hành vi của mình.

Khởi tố đối tượng giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển gây hậu quả chết người

21:36:57 19/12/2024

Trước đó, ngày 25/8, tại quốc lộ 32 thuộc khu 4, xã Dân Quyền, huyện Tam Nông xảy ra vụ tai nạn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng, làm anh Chu Quốc T (SN 2008 ở xã Thái Hoà, huyện Ba Vì, TP Hà Nội) tử vong.

Khởi tố cặp vợ chồng sản xuất pháo hoa nổ giả sản phẩm pháo hoa nhà máy Z121

21:33:59 19/12/2024

Vợ chồng Lợi đã chế tạo được 7 giàn pháo hoa nổ nhưng chưa kịp tiêu thụ thì bị Công an thị xã Phú Thọ phát hiện, bắt giữ.

Vận chuyển nửa tấn pháo hoa lậu để lấy 5 triệu đồng tiền công

21:16:51 19/12/2024

2 đối tượng sử dụng xe ô tô vận chuyển hơn nửa tấn pháo hoa từ khu vực biên giới Camphuchia về TP Hồ Chí Minh để nhận số tiền công 5 triệu đồng...

Giao cấu với nhiều bạn nữ dưới 16 tuổi rồi quay clip phát tán trên mạng xã hội

20:53:26 19/12/2024

Theo kết quả điều tra ban đầu, qua công tác trinh sát, nắm tình hình trên không gian mạng, trinh sát hình sự Công an thị xã Điện Bàn phát hiện trên mạng xã hội Facebook có phát tán đoạn video clip nhạy cảm của 2 thanh niên nam nữ.

Liên tiếp bắt giữ 3 đối tượng truy nã sau hàng chục năm lẩn trốn

20:42:49 19/12/2024

Ngày 19/12, Công an huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An đã bàn giao 3 đối tượng truy nã bị bắt giữ sau hàng chục năm lẩn trốn cho cơ quan chức năng thuộc Bộ Quốc phòng xử lý theo quy định.

Bắt giữ đối tượng mua bán và trồng trái phép cây cần sa

20:36:27 19/12/2024

Ngoài ra, lực lượng Công an còn phát hiện, thu giữ tại nhà đối tượng 2 cây thực vật tươi có chiều cao từ 20 đến 65cm được trồng trong chậu. Lương Văn Hùng cho biết đó là cây cần sa do bản thân trồng.

Cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết sắp hầu tòa phúc thẩm

20:34:18 19/12/2024

Ngày 26/12, TAND cấp cao tại Hà Nội sẽ mở phiên tòa hình sự phúc thẩm xem xét đơn kháng cáo của bị cáo Trịnh Văn Quyết (cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FLC)