Chống bức cung, nhục hình: Từ đề xuất đến quy định chính thức

Mai Hoàng Minh22:14 13/09/2016

Góp tiếng nói để hoàn thiện pháp luật hình sự, thời gian qua Pháp Luật TP.HCM đã đề xuất nhiều vấn đề như giải pháp chống bức cung, nhục hình, hướng tới phiên tòa tranh tụng bình đẳng nhằm chống oan sai…

Các đề xuất này đều đã được ghi nhận trong BLTTHS 2015.

“Có ai khổ như tôi không? Chắc không có và tôi cũng không muốn có… Bằng đòn roi của điều tra viên (ĐTV) tôi đã phải nhận tội và phải trải qua hơn 17 năm ngồi tù oan…. Tôi là người đã đi tù hơn 17 năm vì sự sai sót có chủ đích của những người làm việc trong cơ quan tố tụng… Tôi tha thiết mong rằng bằng những đòn roi tôi đã nhận, bằng những oan ức tôi đã trải qua…, các ĐTV, kiểm sát viên (KSV), thẩm phán hãy suy nghĩ kỹ khi phán quyết để không còn làm oan ai nữa”…

Những lời tâm sự uất nghẹn nói trên của “người tù thế kỷ” Huỳnh Văn Nén tại buổi TAND tỉnh Bình Thuận tổ chức xin lỗi công khai ông hồi tháng 11-2015 đã nói lên tất cả hạn chế của việc hỏi cung, lấy lời khai nghi can mà không có cơ chế giám sát.

Ghi âm, ghi hình việc hỏi cung

Ông Huỳnh Văn Nén, cũng như các ông Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang), Trần Văn Thêm (Bắc Ninh), bảy thanh niên bị oan ở Sóc Trăng… đều bị bức cung, dùng nhục hình trong quá trình điều tra để ép nhận tội. Bức cung, dùng nhục hình là một trong những nguyên nhân dẫn đến oan sai. Có tình trạng này bởi quy định của pháp luật tố tụng hình sự về giai đoạn điều tra thiếu hẳn cơ chế giám sát hoạt động lấy cung nghi can, đồng thời việc luật sư (LS) có mặt ngay từ đầu chưa được cơ quan điều tra (CQĐT) thực hiện nghiêm túc, thậm chí còn gây khó dễ. Luật cũng chưa quy định chính thức về quyền im lặng của nghi can…

Trong quá trình góp ý sửa đổi BLTTHS, Pháp Luật TP.HCM đã có nhiều bài báo phản ánh thực trạng, lấy ý kiến của các chuyên gia phân tích các bất cập của quy định hiện hành, chỉ ra kẽ hở khiến người tiến hành tố tụng có thể lạm dụng khi hỏi cung nghi can. Các bài báo cũng đề xuất nhiều giải pháp chống bức cung, dùng nhục hình, trong đó đáng chú ý là ghi âm, ghi hình việc hỏi cung, quy định về quyền im lặng của nghi can…

Tháng 12-2015, Quốc hội đã thông qua BLTTHS 2015 với hàng loạt quy định mới rất tiến bộ trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong tố tụng hình sự. Để chống bức cung, dùng nhục hình, chống oan sai, BLTTHS 2015 quy định bắt buộc phải ghi âm, ghi hình việc hỏi cung. Một số nội hàm về quyền im lặng của nghi can cũng được luật mới thể hiện trong nhiều điều luật cụ thể: Nghi can được trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội…

Ông Huỳnh Văn Nén, người từng bị ép cung, dùng nhục hình để buộc nhận tội giết người và cướp tài sản. Ảnh: T.TÙNG

Video đang HOT

Chuyện về giấy chứng nhận người bào chữa

Một lần, gia đình một bị can bị CQĐT Công an TP.HCM khởi tố về hành vi đánh bạc đã nhờ LS Đinh Văn Lương (Đoàn LS TP.HCM) bảo vệ bị can. LS Lương làm thủ tục cấp giấy chứng nhận người bào chữa thì bị ĐTV từ chối, nói bị can có đơn xin từ chối LS. LS Lương đề nghị cho xem văn bản từ chối, ĐTV không đáp ứng. Sau khi bị can từ trại giam viết đơn mời đích danh LS, ĐTV lại từ chối cấp giấy chứng nhận người bào chữa vì cho rằng giữa LS và gia đình bị can có mối quan hệ bà con thân thích.

Pháp Luật TP.HCM đã tìm hiểu vụ việc, phân tích rằng lý do từ chối LS như trên là hoàn toàn sai luật. Một ngày sau khi báo đăng bài, CQĐT thừa nhận ĐTV làm sai, mời LS Lương đến xin lỗi và cấp giấy chứng nhận người bào chữa.

Một câu chuyện cười ra nước mắt khác là LS Nguyễn Khả Thành (Phó Chủ nhiệm Đoàn LS tỉnh Phú Yên) phải gửi đơn đề nghị VKSND huyện Đông Hòa kiểm sát xem việc bị can P. viết đơn từ chối LS là thật hay giả. Trước đó, P. bị khởi tố, bắt tạm giam về tội mua bán trái phép chất ma túy. Mẹ của P. kể vào thăm con thấy anh này khóc nức nở, nói: “Mẹ ơi, nhờ bác Thành LS cứu con!”. Bà đến nhờ và LS Thành đã nhận lời bảo vệ miễn phí cho P. Nhưng khi ông nộp hồ sơ đề nghị Công an huyện Đông Hòa cấp giấy chứng nhận người bào chữa thì bị từ chối với lý do bị can tự nguyện viết đơn không nhờ LS. Đây chính là điều bất thường mà LS Thành muốn làm rõ.

Đó chỉ là vài câu chuyện cho thấy thực trạng LS vẫn bị CQĐT, ĐTV làm khó trong việc cấp giấy chứng nhận người bào chữa – một loại “giấy phép con” trong tố tụng hình sự. Không có LS bảo vệ, quyền được bào chữa ngay từ đầu của nghi can cũng như quyền bào chữa và tham gia tố tụng của giới LS – vốn đã được luật hóa trong BLTTHS 2003 – đã bị vô hiệu hóa. Không có LS bảo vệ ngay từ đầu cũng là một trong các nguyên nhân dẫn đến bức cung, dùng nhục hình, oan sai.

Pháp Luật TP.HCM đã kiên trì phản ánh về tồn tại này, đồng thời ghi nhận ý kiến của các chuyên gia đề xuất sửa đổi quy định để bỏ thủ tục cấp giấy chứng nhận người bào chữa. Cuối cùng BLTTHS 2015 đã bỏ hẳn thủ tục này, thay bằng thủ tục đăng ký bào chữa đơn giản, rút ngắn thời gian hơn nhằm chấm dứt tình trạng “giấy phép con” hành LS. Đặc biệt LS chỉ cần đăng ký bào chữa một lần là được tham gia xuyên suốt các giai đoạn tố tụng…

Vì một phiên tòa tranh tụng “Cần luật hóa nguyên tắc tranh tụng”, đó là chủ đề của nhiều bài báo trên Pháp Luật TP.HCM nhằm góp ý cho nhà làm luật trước thực trạng tại rất nhiều phiên tòa hình sự, LS phải “độc diễn” vì KSV không chịu tranh luận, chỉ “bảo lưu quan điểm”. Trong khi đó, các nghị quyết của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp đã nhấn mạnh đến việc bản án phải dựa trên kết quả tranh tụng tại tòa. Quy định mới tại Điều 26 BLTTHS 2015 đã làm nức lòng dư luận và giới LS. Theo đó, mọi chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định vô tội, tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, áp dụng điểm, khoản, điều của BLHS để xác định tội danh, quyết định hình phạt, mức bồi thường thiệt hại đối với bị cáo, xử lý vật chứng và những tình tiết khác có ý nghĩa giải quyết vụ án đều phải được trình bày, tranh luận, làm rõ tại phiên tòa. Bản án, quyết định của tòa phải căn cứ vào kết quả kiểm tra, đánh giá chứng cứ và kết quả tranh tụng tại phiên tòa… Luật sư ngồi ngang hàng kiểm sát viên Trước đây, phòng xử án hình sự của các tòa sắp xếp vị trí ngồi của HĐXX, KSV, thư ký tòa ở phía trên, LS, bị cáo, người bị hại… ở phía dưới. Việc LS phải ngồi dưới KSV đã không thể hiện được sự bình đẳng giữa bên gỡ tội và bên buộc tội. Pháp Luật TP.HCM đã phản ánh về bất hợp lý này, đồng thời ghi nhận cải cách thí điểm của TAND tỉnh Bình Dương, TAND TP Đà Nẵng theo hướng LS ngồi ngang hàng KSV. Theo quy định mới của BLTTHS 2015, phòng xử án phải được bố trí thể hiện sự trang nghiêm, an toàn, bảo đảm sự bình đẳng giữa người thực hành quyền công tố và LS, người bào chữa khác. Tháng 4-2016, TAND Tối cao đã yêu cầu các tòa cấp dưới triển khai thực hiện mô hình phòng xử án mới như trên. Dư luận và giới LS rất ủng hộ việc này vì chỗ ngồi bình đẳng giữa LS với KSV tại phiên tòa sẽ phục vụ tranh tụng tốt hơn.

THANH TÙNG

Theo PLO

Chuyên gia: "Coi nhẹ hoạt động bào chữa sẽ dẫn đến oan sai"

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, việc Bộ luật TTHS sửa đổi đề cao, mở rộng hơn quyền của người bị bắt, bị can, bị cáo, quyền của luật sư... là một bước tiến trong hoạt động tố tụng hình sự

Bước tiến rất lớn trong khoa học pháp lý

"Tôi đánh giá cao việc Quốc hội thông qua Bộ luật Tố tụng Hình sự (sửa đổi). So với Bộ luật hiện hành, Bộ luật sửa đổi có bước tiến rất lớn trong khoa học pháp lý của nước ta, tạo ra cơ sở pháp lý tốt hơn cho hoạt động tố tụng hình sự của nước ta trong thời gian sắp tới"-PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, nguyên Giám đốc Học viện Tư pháp nhấn mạnh.

GS.TS Nguyễn Thái Phúc, nguyên Giám đốc Học viện Tư pháp

PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cho biết, ông có quá trình theo dõi Ban soạn thảo làm việc, họ làm việc với tinh thần nghiêm túc và khoa học, đã thu hút được sự tham gia của rất nhiều nhà khoa học trong quá trình soạn thảo, họ đã tiếp thu, lắng nghe rất nhiều ý kiến và rất thận trọng, thể chế hóa được những nội dung cơ bản mới trong tinh thần Hiến pháp 2013.

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc một điểm mới nổi bật nhất trong Bộ luật Tố tụng Hình sự (sửa đổi) là đã ghi nhận được nguyên tắc tranh tụng vào Chương những nguyên tắc cơ bản của Tố tụng hình sự của nước ta. "Có thể nói, đây là một bước tiến rất lớn về mặt nhận thức cũng như các quy định của luật. Đây cũng là một bước thể chế hóa nguyên tắc hiến định của Hiến pháp 2013 cũng như tinh thần cải cách tư pháp của nước ta".

PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cho rằng, Ban soạn thảo Bộ luật Tố tụng Hình sự khi ghi nhận nguyên tắc tranh tụng có thuận lợi hơn trước kia, bởi Hiến pháp 2013 đã giải quyết câu chuyện này. Nếu vào thời điểm ban hành Bộ luật Tố tụng Hình sự 2003, thì việc có thừa nhận tranh tụng như một nguyên tắc cơ bản trong tố tụng Hình sự hay không đã gây tranh cãi rất nhiều. Vấn đề này cũng đã đưa ra Quốc hội thảo luận nhưng không được thông qua. Cho nên đây là một bước phát triển lớn về mặt nhận thức. Từ nhận thức sẽ dẫn đến việc đưa các quy định của luật vào thực tiễn. Tôi đánh giá nhận thức này giống như thời kỳ nước ta nhận thức về kinh tế thị trường. Khi nhận thức kinh tế thị trường là một quy luật khách quan thì nó chính là cơ sở cho sự nghiệp đổi mới".

Ông Huỳnh Văn Nén xin tạm ứng 1 tỷ bồi thường oan sai vì rất khó khăn

VOV.VN - Việc viết đơn tạm ứng theo trình bày của ông Huỳnh Văn Nén là do hoàn cảnh gia đình đang khó khăn, sức khỏe giảm sút, khả năng lao động thực tế không còn.

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, tranh tụng là một quy luật khách quan trong hoạt động tố tụng hình sự. Từ thời xa xưa, khi xuất hiện Nhà nước, Tòa án, tội phạm, pháp luật... thì đương nhiên phải có hoạt động tố tụng hình sự để đảm bảo tính nghiêm minh của luật hình sự, để trừng trị những kẻ vi phạm luật hình sự. Hoạt động tố tụng hình sự từ xưa luôn bao gồm nguyên tắc tranh tụng, mục đích của việc tranh tụng là hướng đến chân lý khách quan ở trong vụ án.

"Bây giờ xảy ra một vụ việc có dấu hiệu của tội phạm, để khẳng định sự việc đó có phải là tội phạm hay không, ai là người thực hiện hành vi tội phạm, thì Tòa án phải là người trả lời câu hỏi để xác định sự thật trong vụ án đó là gì. Vì thế, muốn đi đến chân lý khách quan thì tự thân hoạt động này đòi hỏi phải có sự tranh tụng của hai bên, bên buộc tội và bên bào chữa. Hai bên này phải có cơ hội pháp lý như nhau, bình đẳng với nhau trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Và có một bên thứ 3, đó là Tòa án làm trọng tài, khi đó mới có được chân lý khách quan. Nếu chúng ta không thừa nhận quy luật khách quan đó thì đương nhiên mục tiêu cuối cùng là chân lý khách quan không được bảo đảm và hoạt động tố tụng sẽ dẫn đến sự phiến diện, coi nhẹ bào chữa, chỉ đề cao hoạt động của Nhà nước, các cơ quan kiểm sát, công an, điều tra, tòa án..."- PGS.TS Nguyễn Thái Phúc nói.

Coi nhẹ hoạt động bào chữa sẽ dẫn đến oan sai

Theo PGS.TS Nguyễn Thái Phúc, coi nhẹ hoạt động bào chữa thì đương nhiên kết quả sẽ là phiến diện, sẽ dẫn đến những oan sai, sai lầm trong hoạt động tư pháp. Hoạt động bào chữa phải bình đẳng với hoạt động buộc tội. Anh đưa ra chứng cứ thì tôi cũng có chứng cứ để bảo vệ bình đẳng với nhau ở một phiên tòa công khai. Tòa án hoạt động hoàn toàn độc lập, sẽ nghe ý kiến của cả hai bên để có thông tin, có cái nhìn từ cả hai phía. Trên cơ sở đó Tòa sẽ đi đến quyết định của mình. Có như vậy thì mới khách quan.

Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cho rằng, từ việc nhận thức được quy luật khách quan, chúng ta ghi nhận tranh tụng như một nguyên tắc cơ bản ở trong luật Tố tụng hình sự thì còn đòi hỏi phải cụ thể hóa nội dung đó vào trong những điều luật cụ thể. "Nếu chỉ dừng lại ở nguyên tắc cơ bản nó chỉ là khẩu hiệu. Cho nên đó là đòi hỏi, thách thức đối với ban soạn thảo".

Vụ án oan Huỳnh Văn Nén: Phải khởi tố những người gây oan sai!

VOV.VN - Theo luật sư Trần Thu Nam, sau khi đình chỉ bị can với ông Huỳnh Văn Nén và xin lỗi công khai thì bước tiếp theo phải khởi tố vụ án với những người gây oan sai.

PGS.TS Nguyễn Thái Phúc cũng đánh giá cao cùng với việc thừa nhận nguyên tắc tranh tụng, Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi có một số quy định thể hiện được một số nội dung của nguyên tắc tranh tụng, thể hiện rõ nhất trong hoạt động bào chữa. Khác với Bộ luật Tố tụng Hình sự 2003, Bộ luật lần này đã dành hẳn một chương nói về hoạt động bào chữa, đã đánh giá đúng vị trí của hoạt động bào chữa.

"Chúng ta rất cần đến hoạt động bào chữa. Thứ nhất nó như là công cụ để bảo vệ quyền lợi của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo. Thứ hai nó là sự phản biện đối với hoạt động buộc tội, là hoạt động rât cần thiết cho chính các cơ quan buộc tội và là cơ sở để Tòa án nhìn được sự việc, những tình tiết trong vụ án một cách đúng đắn, khách quan hơn. So với Bộ luật 2003, chúng ta đã đề cao, mở rộng hơn quyền hạn của những người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo, quyền của luật sư....Ví dụ quyền được thu thập chứng cứ, trong Bộ luật 2003, chúng ta mới chỉ thừa nhận cho người bào chữa quyền được thu thập tài liệu, đồ vật chứ ta không thừa nhận đó là chứng cứ. Nhưng bây giờ luật đã gọi đích danh là chứng cứ và khái niệm về chứng cứ cũng đã có sự sửa đổi, thay đổi để phù hợp hơn. Đó cũng là một bước tiến mới..."- PGS.TS Nguyễn Thái Phúc nói./.

Minh Hòa- Thanh Hà

Theo_VOV

Giữa bốn bức tường, ai làm chứng chuyện bức cung? Trong tuần qua, thời sự gây chú ý nhất trong lĩnh vực tư pháp là việc TAND tỉnh Bình Thuận thương lượng với gia đình "người tù thế kỷ" Huỳnh Văn Nén về số tiền bồi thường oan. Sau ba lần thương lượng, tòa này đã đưa ra con số 9,8 tỉ đồng cho nhiều khoản bồi thường. Nếu ông Nén và gia...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Cảnh sát đột kích "sào huyệt" tổ chức quốc tế lừa đảo hàng trăm tỷ đồng02:24

Công an TP.HCM vào cuộc vụ người phụ nữ khóc vì bị dàn cảnh móc túi ở bệnh viện08:07

Hung thủ dùng súng bắn chết nam thanh niên tại phòng ngủ sa lưới01:17

Lời khai của chủ tịch hội nông dân xã đột nhập cướp tại nhà lãnh đạo HĐND tỉnh11:25

Khởi tố kẻ 'bắt cá hai tay', đánh gục bạn gái ở quán cà phê khi bị phát hiện21:01

Truy bắt kẻ táo tợn dùng búa đập phá tủ, cướp tiệm vàng ở Lâm Đồng00:19

Đại tá Công an kể 5 giờ đột kích sào huyệt lừa đảo trên đất Campuchia00:51

Lời khai của nghi phạm cướp tiệm vàng ở Lâm Đồng01:22

Xử nghiêm thói côn đồ để ngăn bạo lực09:27

Vụ cướp tiệm vàng ở Di Linh: 'Khai quật' tìm vàng tang vật trong đêm09:46

Vụ tài xế Lexus hành hung ở Hà Nội: Nam shipper bị chấn động não09:57

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Bắt 2 đối tượng lừa nhiều phụ nữ sang nước ngoài bán dâm

10:30:15 22/02/2025

Hai đối tượng đã đưa những phụ nữ có nhu cầu tìm việc sang một nước ở khu vực Trung Đông để làm nhà hàng, giúp việc lương cao nhưng thực tế là hoạt động mại dâm.

Thưởng nóng lực lượng phá nhanh vụ án bà bán bún riêu giết ông giao thịt heo

10:28:21 22/02/2025

Chỉ trong vòng 48 tiếng, Công an tỉnh An Giang phối hợp các lực lượng chức năng phá thành công vụ bà bán bún riêu giết ông giao thịt heo, cướp tài sản gây rúng động cả vùng quê.

Xử phạt chủ tài khoản Facebook Phú Lê đăng clip đánh bạc để 'câu view'

10:25:50 22/02/2025

L.V.P. (tức Phú Lê) và các cá nhân thừa nhận việc dàn dựng clip đánh bạc dưới hình thức chơi xóc bầu, tôm, cua, cá , sau đó đăng clip lên mạng xã hội nhằm câu like , câu view .

Người đàn ông chiếm đoạt tờ vé số trúng thưởng của cụ bà 83 tuổi

10:16:43 22/02/2025

Chiếm đoạt tờ vé số trúng giải phụ đặc biệt trị giá 50 triệu đồng của cụ bà 83 tuổi, Lý Bửu Lến bị toà tuyên phạt 2 năm tù.

Kháng cáo liên quan số tiền 2.700 tỷ đồng và dự án Đại Ninh

10:11:56 22/02/2025

Liên quan tới vụ án Sài Gòn - Đại Ninh, Công ty Cổ phần Tập đoàn đầu tư địa ốc Nova và Công ty TNHH đầu tư và phát triển bất động sản Thiên Vương (đều thuộc Tập đoàn Novaland) đã gửi đơn kháng cáo.

Chủ tịch Hội chữ thập đỏ quận 1 'thụt két' hàng chục triệu đồng

09:58:08 22/02/2025

Theo cáo buộc, từ năm 2018-2019, các bị cáo Long và Huê có hành vi ký khống hợp đồng lao động với bà Trần Thị A để chiếm đoạt 8,8 triệu đồng từ ngân sách nhà nước cấp cho Hội chữ thập đỏ quận 1.

Hàng chục người Việt Nam bị cưỡng ép ở lại Nga làm việc

09:51:11 22/02/2025

Đưa người lao động sang tới Nga, Phan Công Quốc thu giữ toàn bộ hộ chiếu, giấy tờ tùy thân rồi giam lỏng họ trong xưởng may không cho ra ngoài.

Cảnh sát hình sự bắt 75 người đá gà ăn thua bằng tiền, thu hàng trăm triệu đồng

09:30:02 22/02/2025

Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Tiền Giang phối hợp các đơn vị bao vây tụ điểm đá gà do Luận Già và Ba Heo tổ chức, bắt 75 người, thu giữ hàng trăm triệu đồng.

Xét xử sơ thẩm ông Trương Huy San vào ngày 27/2

09:12:34 22/02/2025

Ông Trương Huy San bị đưa ra xét xử về tội Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân theo quy định tại Điều 331, khoản 2 - Bộ luật Hình sự.

Xét xử lưu động vụ 'thổi' đất đấu giá 30 tỷ đồng/m2 ở Hà Nội

00:32:07 22/02/2025

TAND TP Hà Nội vừa ra quyết định sẽ mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 6 bị cáo trong vụ thổi đất đấu giá lên tới 30 tỷ đồng/m2 xảy ra cách đây 3 tháng ở huyện Sóc Sơn.

Tội ác của kẻ tạt axit 4 cấp trên vì bị nhắc nhở

23:42:13 21/02/2025

Trong quá trình làm việc, Nguyễn Kim Vinh bị cấp trên nhắc nhở, la mắng. Từ đây, anh ta mang lòng thù hận, mua axit tạt vào 4 người gây thương tật nặng cho bị hại.

Luật sư nêu quan điểm về vụ nam sinh mặc áo shipper bị đánh tới tấp

21:46:02 21/02/2025

Theo luật sư, do sự việc khởi phát từ mâu thuẫn nhỏ, Hoàng tấn công nạn nhân một cách hung bạo, có thể xem xét dấu hiệu tình tiết tăng nặng có tính chất côn đồ đối với nam thanh niên này.