Cho ca sĩ hát nhép: Quy định gây tranh cãi

Quỳnh Trang09:05 23/12/2020

Suốt những ngày qua, vấn đề bỏ hát nhép của Nghị định 144 rất được giới chuyên môn lẫn khán giả quan tâm.

Nghị định 144/2020 của Chính phủ quy định về hoạt động biểu diễn vừa ban hành ngày 14-12 vừa qua và sẽ áp dụng từ ngày 1-2-2021 cho phép sử dụng bản ghi âm thay cho giọng thật (hát nhép). Điều này đã gây ra nhiều phản ứng từ các nhạc sĩ, nhà sản xuất, đạo diễn…

Trong nghệ thuật biểu diễn, hai nghị định cũ là khung pháp lý cho lĩnh vực này gồm: Nghị định79/2012/NĐ-CP quy định về biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang; thi người đẹp và người mẫu; lưu hành, kinh doanh bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu và Nghị định 15/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 79/2012/NĐ-CP.

Phản đối hát nhép và không cần quản lý việc này

Từ cuối năm 2018, Cục Nghệ thuật biểu diễn, Bộ VH-TT&DL đã bắt đầu soạn thảo nghị định mới và từ ngày 1-2-2021, Nghị định 144/2020/NĐ-CP quy định về hoạt động biểu diễn sẽ thay thế hai nghị định cũ.

Suốt những ngày qua, vấn đề bỏ hát nhép của Nghị định 144 rất được giới chuyên môn lẫn khán giả quan tâm.

Cụ thể, tại điểm D khoản 2 Điều 6 Những quy định cấm của Nghị định 79, cấm “Sử dụng bản ghi âm để thay cho giọng thật của người biểu diễn hoặc thay cho âm thanh thật của nhạc cụ biểu diễn”. Điều này đã biến mất khỏi Nghị định 144 cũng đồng nghĩa với việc hát nhép (sử dụng bản ghi âm để thay cho giọng thật) và đàn nhái (thay cho âm thanh thật của nhạc cụ biểu diễn) lên ngôi.

Sử dụng bản ghi âm để thay cho giọng thật có trường hợp là hát nhép (chỉ nhép môi) và có trường hợp là hát đè (hát thật trên bản thu có giọng hát). Với Nghị định 79 thì hát nhép hay hát đè cũng đều được hiểu là sử dụng bản ghi âm thay giọng thật.

Thực tế, dù nghị định cấm nhưng rất nhiều chương trình vẫn sử dụng bản ghi âm thay cho giọng thật, sử dụng bản ghi thay cho âm thanh thật. Hầu hết chương trình truyền hình trực tiếp, các liveshow lớn cần đảm bảo chất lượng âm thanh đều ngang nhiên sử dụng bản ghi âm sẵn dù nghị định cấm.

Trong vai trò là tổng đạo diễn rất nhiều liveshow ca nhạc, âm nhạc có truyền hình trực tiếp lẫn thu hình, đạo diễn Trần Vi Mỹ khẳng định anh phản đối việc hát nhép. “Hát nhép chỉ phù hợp với chương trình truyền hình trực tiếp bởi ngoài yếu tố đảm bảo sóng thì hiện nay, về mặt kỹ thuật chất lượng âm thanh qua truyền hình trực tiếp rất tệ dù âm thanh tại sân khấu, tại chỗ rất hay.

Khi biểu diễn sử dụng quá nhiều vũ đạo thì rất khó có thể hát thật.
Trong ảnh: Ca sĩ Chi Pu đang biểu diễn. Ảnh: HẢI HÀ

Chính vì thế, êkíp thực hiện truyền hình trực tiếp phải thêm một bước là cho phép hát nhép và xử lý âm thanh. Tuy nhiên, theo tôi, trong vai trò đạo diễn, tôi tuyệt đối không cổ súy hát nhép, ngay cả mở bản nhạc nền thu sẵn tôi đã không thích. Với tôi, những chương trình nghệ thuật đúng nghĩa phải chơi trực tiếp với ban nhạc, dàn nhạc…

Giá trị của người nghệ sĩ là chạm đến trái tim công chúng và chính nghệ sĩ có tự trọng nghề nghiệp của mình thì sẽ không sử dụng những bản ghi âm sẵn. Cơ quan quản lý văn hóa không cần phải “ra tay” cấm đoán việc này mà chính khán giả sẽ đào thải họ. Khi khán giả đã không tin một nghệ sĩ nào thì đừng mong họ chọn tiếp tục đồng hành. Tôi vẫn tin khán giả trẻ giờ họ văn minh hơn và không chấp nhận đồ giả” – đạo diễn Trần Vi Mỹ nói.

Video đang HOT

Nghị định 144/2020/NĐ-CP quy định về hoạt động biểu diễn vừa ban hành ngày 14-12 vừa qua và sẽ áp dụng từ ngày 1-2-2021 có các điểm mới: Bỏ cấp phép ca khúc trước năm 1975, bỏ việc cấp phép cho nghệ sĩ hải ngoại về nước biểu diễn, cho phép sử dụng bản ghi âm thay cho giọng thật (hát nhép), không cần giải thưởng trong nước vẫn dự thi hoa hậu quốc tế…

Một điều luật g iết chết ban nhạc

Ngược lại với đạo diễn Trần Vi Mỹ, nhạc sĩ, nhà sản xuất Phạm Hải Âu cho rằng việc bỏ cấm hát nhép, đàn nhái là một “kết quả vô tiền khoáng hậu”.

“Chuyện cho phép hát nhép công khai sẽ gi ết chết những ca sĩ có thực lực, có giọng hát trời ban vì công nghệ chỉnh giọng, chỉnh phô hiện nay quá tinh xảo. Ai cũng có thể có một bản ghi hay hơn chính mình rất nhiều. Bạn có tưởng tượng được các ca sĩ ra sân khấu tập luyện với nhau chỉ lườm nguýt nhau xem bản thu âm của người nào hay hơn người nào?

Chuyện hát nhép cũng gi ết dần các ban nhạc, mà dịch COVID-19 đã quá khổ thân cho các ban nhạc vì chẳng mấy ai dám làm chương trình ngoài trời hay gameshow ca nhạc trong nhà. Các tụ điểm, phòng trà cũng đóng cửa hàng loạt. Khi cho phép hát nhép tức là vô tình tuyên bố không cần nhạc sống, điều này gi ết chết ban nhạc. Tại sao không suy nghĩ và hành động để nâng tầm thẩm mỹ và trải nghiệm của khán giả mà lại làm điều ngược lại?” – nhạc sĩ, nhà sản xuất Phạm Hải Âu cho biết.

Nhạc sĩ Phạm Hải Âu cũng khẳng định trong cuộc chơi bỏ bên ngoài những điều cấm về việc hát nhép, đàn nhái thì sẽ có những người làm nhạc được lợi. Tuy nhiên, liệu những người làm nhạc phòng thu có thật lòng muốn thu âm hay làm beat cho những người không có giọng hát không?

Bởi bất cứ ai làm ra một bản nhạc cũng muốn ban nhạc hòa phối lại, muốn nghe được thêm nhiều cách xử lý sống động mà từ bản ghi của mình đã góp phần tạo nên. “Đã làm việc ai cũng cần tiền nhưng khi làm âm nhạc, làm nghệ thuật thì sâu thăm thẳm trong người họ, họ cũng cần tâm hồn nữa. Hãy để tâm hồn ấy được sống” – nhạc sĩ, nhà sản xuất Phạm Hải Âu chia sẻ.

Nghệ sĩ phải có trách nhiệm với khán giả của mình

Nghị định mới trao quyền cho người nghệ sĩ nhiều hơn. Chính người nghệ sĩ phải có trách nhiệm với khán giả của mình. Chúng tôi không khuyến khích hát nhép nhưng không cấm bởi thực tế đã diễn ra vẫn có những chương trình hát nhép. Điều quan trọng nhất chính là đạo đức nghề nghiệp của người nghệ sĩ, kế đến là người tổng đạo diễn các chương trình. Họ phải chọn cách thể hiện để không gây ảnh hưởng hình ảnh của họ khiến khán giả quay lưng.

Ở giai đoạn Nghị định 79, đó là thời điểm hát nhép tràn lan, bây giờ sự tự chủ của nghệ sĩ với nghề nghiệp, sự tiếp nhận của khán giả với các phần biểu diễn đã thay đổi.

Tại sao người nghệ sĩ lại bảo việc bỏ quy định cấm sử dụng bản ghi âm thay giọng thật là g iết nghệ thuật? Tại sao họ không làm tốt và làm đúng trách nhiệm của chính họ khi lựa chọn nghề hát? Ai giọng dở, ai hát nhép… một hai lần vì sự cố gì đó khán giả có thể tha thứ chứ nhép hoài khán giả cười ngay và bỏ ngay. Khán giả rời bỏ chính là án phạt nặng nhất của người làm nghệ thuật.

Một nghị định không thể bao quát được hết, nếu đưa ra điều cấm mà không thực thi được triệt để thì có nên đưa ra hay không?

Nhạc sĩ Dương Cầm: Nghị định mới không cấm hát nhép, nguy hiểm quá!

Theo NS Dương Cầm, việc Nghị định 144 không cấm hát nhép nhưng cũng không cho phép như lý giải của cơ quan quản lý là nguy hiểm, vì nếu không cấm, người ta sẽ làm.

Nghị định 144 quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn - vừa được Thủ tướng ký ban hành thay thế cho Nghị định 79 kể từ ngày 1/2/2021 - có nhiều điểm mới, được đánh giá là tiến bộ so với nghị định cũ. Tuy nhiên, việc Nghị định 144 không còn quy định cấm sử dụng bản ghi âm để thay cho giọng thật của người biểu diễn (hát nhép) hoặc âm thanh thật của nhạc cụ biểu diễn (đàn nhái) như ở Nghị định 79 lại đang gây tranh cãi. Nhạc sĩ Dương Cầm có những chia sẻ với phóng viên VTC News về vấn đề này.

Từ ngày 1/2/2021, ca sĩ có quyền hát nhép?

- Trong Nghị định 144 sắp có hiệu lực không còn quy định cấm hát nhép, đàn nhép. Là nhạc sĩ, nhà sản xuất âm nhạc, anh nghĩ sao về điều này?

Tôi nghĩ đã là ca sĩ thì phải có giọng hát và dùng giọng hát của mình chinh phục khán giả, chứ không phải bằng những chiêu trò hay điệu nhảy. Đương nhiên, ca sĩ toàn diện là người vừa hát hay vừa có phong cách trình diễn, bao gồm cả vũ đạo cuốn hút. Tuy nhiên, giọng hát vẫn phải là yếu tố quan trọng nhất.

Ở một số thể loại nhạc như EDM, hip hop, rap..., nghệ sĩ cần sự hỗ trợ lớn từ phần nhạc beat. Tuy nhiên, chúng ta cần phải có quy định cụ thể, giọng hát nền trong phần nhạc beat ấy có thể chiếm bao nhiêu phần trăm trong phần trình diễn của nghệ sĩ trên sân khấu. Tỷ lệ đó có thể lên tới 50% hoặc 60%, nhưng là ca sĩ bước lên sân khấu là phải hát live chứ không thể nhép hoàn toàn.

Tôi làm việc trong lĩnh vực sản xuất và mới đây có xây dựng chuỗi chương trình Bandland, tôi thấy trình độ chơi của các ban nhạc tại Việt Nam không thua kém các nước trong khu vực. Các ban nhạc hoàn toàn có thể kết hợp âm nhạc với công nghệ để cho ra những hiệu ứng âm thanh như mong muốn, kể cả với các thể loại nhạc dance, hip hop hay EDM để giúp ca sĩ có thể trình diễn live trên sân khấu 100%. Hơn nữa, khi ca sĩ được trình diễn trên ban nhạc, họ sẽ có sự tương tác, đem lại cảm giác hưng phấn cho chính nghệ sĩ cũng như khán giả. Vậy không có lý do gì để chúng ta mở cửa cho các ca sĩ hát nhép.

Đây là điều không chỉ riêng tôi mà các ca sĩ, nghệ sĩ hoạt động lâu năm, chắc chắn họ sẽ không đồng tình.

- Đại diện phòng Quản lý biểu diễn và Bản ghi âm ghi hình (Cục Nghệ thuật biểu diễn) từng chia sẻ trên truyền thông rằng Nghị định 144 không có quy định cấm hát nhép, đàn nhái, nhưng cũng không có quy định cho phép hát nhép, đàn nhái.

Quy định của các cơ quan quản lý thật khó hiểu (cười). Tôi nghĩ chắc họ sẽ phải có những quy định riêng, chẳng hạn như với những chương trình của truyền hình được thực hiện với mục đích chính trị, để đảm bảo yếu tố an toàn thì phải có công văn xin phép được hát nhép. Còn nếu là những chương trình giải trí thì phải yêu cầu ca sĩ hát live. Các chương trình biểu diễn cho khán giả khác, nghệ sĩ cũng phải hát live. Chúng ta phải có những quy định rõ ràng như thế chứ không phải những quy định tạo ra nhiều cách hiểu. Như thế, quá nguy hiểm.

Tôi chỉ nghĩ, những gì pháp luật không cấm, mặc dù không khuyến khích nhưng người ta vẫn có thể làm. Và khi họ làm, chúng ta sẽ không có căn cứ gì để xử lý họ cả.

Nhạc sĩ Dương Cầm.

- Nghị định 79 không cho phép các nghệ sĩ hát nhép, tuy nhiên, điều này vẫn thường xuyên xảy ra. Nếu nghị định 144 không cấm, anh nghĩ hậu quả sẽ thế nào?

Thật sự những người trong nghề như chúng tôi, thậm chí khán giả, cũng quá quen với việc ca sĩ hát nhép trên sân khấu trong suốt thời gian qua. Đó là sự yếu kém của các cơ quan quản lý văn hóa.

Nhiều người có thể lấy lý do chương trình nghệ thuật quá nhiều, nhân lực thì mỏng nhưng tôi nghĩ, nếu chúng ta quyết liệt thực hiện thì cũng không khó. Chỉ cần người của cơ quan quản lý đột ngột kiểm tra một chương trình nào đó, xử phạt rồi thông tin rộng rãi trên truyền thông, cứ làm một vài vụ như thế, các nghệ sĩ sẽ phải chột dạ và băn khoăn rất nhiều nếu có ý định hát nhép.

Nghị định 79 không cho phép nghệ sĩ lên sân khấu hát nhép, điều này tạo động lực cho rất nhiều nghệ sĩ. Có những người bước đầu hát chưa tốt nhưng họ sẽ phải cố gắng, nỗ lực hơn nữa để cải thiện giọng hát. Vì đó là cách duy nhất để họ có được sự tin yêu của khán giả và không vi phạm quy định của pháp luật khi trình diễn..

Cơ quan quản lý phải có sự khích lệ và quy định chặt chẽ để các nghệ sĩ cố gắng hoàn thiện giọng hát chứ không thể mở cửa thế này.

Nhạc sĩ Dương Cầm

Cơ quan quản lý phải có sự khích lệ và quy định chặt chẽ để các nghệ sĩ cố gắng hoàn thiện giọng hát chứ không thể mở cửa thế này. Tôi sợ rằng, nếu chúng ta không quản lý chặt chẽ việc hát nhép, nghệ sĩ, đặc biệt là nghệ sĩ trẻ sẽ không còn cố gắng, nỗ lực để hoàn thiện giọng hát nữa. Nó tạo ra sự không công bằng giữa những người hát live và những người hát nhép.

Các đơn vị tổ chức thì cứ theo luật mà làm. Nếu không cấm thì họ vẫn có quyền làm, chỉ cần bật nhạc lên, nghệ sĩ lên sân khấu trình diễn một vài vũ đạo vui, sôi động, thế là có một đêm diễn thành công, tiết kiệm tối đa chi phí. Điều này sẽ gây hậu quả không tốt cho nền âm nhạc Việt Nam.

Chúng ta đang từng bước tiến lên nền công nghiệp âm nhạc thì cần phải có quy định mang tính chất đặt nền móng vững chắc, phải có sự định hướng. Đó là nhiệm vụ của các cơ quan quản lý về nghệ thuật.

- Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, mỗi nghệ sĩ cần phải có trách nhiệm với chính uy tín của mình và với khán giả bằng nhiều cách, trong đó có việc không hát nhép?

Không thể đổ hết cho nghệ sĩ được. Nghệ sĩ thì cũng có nhiều dạng. Có những người coi nghệ thuật là nghề, gắn bó lâu dài nhưng cũng có nhưng nghệ sĩ chỉ coi nghệ thuật là cần câu cơm, kiếm tiền trong quãng thời gian nhất định. Sau đó họ sẽ không làm nghề nữa.

Hơn nữa, nếu cơ quan quản lý cũng quy định dễ dãi thì những nghệ sĩ yêu nghề đôi khi cũng dễ bị lung lay, dẫn tới thỏa hiệp với việc hát nhép.

Còn khán giả, có người sẽ nhận biết được người nghệ sĩ trên sân khấu có đang hát nhép hay không, nhưng cũng có người không nhận ra được điều đó, hoặc nguy hiểm hơn, họ biết nhưng cũng đành tặc lưỡi cho qua vì việc này có bị xử lý đâu, lên tiếng làm gì?.

Xét về mọi khía cạnh, tôi nghĩ việc nghị định mới không còn quy định cấm sử dụng bản ghi âm để thay cho giọng thật của người biểu diễn (hát nhép) hoặc thay cho âm thanh thật của nhạc cụ biểu diễn (đàn nhái) như ở Nghị định 79 là chưa ổn.

Thời của hát nhép? Nghị định 144/2020/NĐ-CP công hiệu từ tháng Hai năm tới có nhiều điểm mới phù hợp thực tế bao gồm việc bỏ điều cấm sử dụng bản ghi âm để thay cho giọng thật của người biểu diễn hoặc thay cho âm thanh thật của nhạc cụ biểu diễn. Tuy nhiên việc này lại bị dư luận bao gồm những người trong nghề...