Chính trường Mỹ nổi sóng sau vụ trao đổi tù binh có một không hai

Sự kiện trung sỹ Bowe Bergdahl tham chiến ở Afghanistan (bị Taliban bắt giữ 5 năm trước) được trả tự do trong vụ trao đổi tù binh có một không hai giữa Washington và phiến quân Taliban đang khiến chính trường Mỹ “nổi sóng”.

Quốc hội nước này đã tỏ thái độ không bằng lòng với quyết định “ tiền trảm hậu tấu” của chính quyền Barack Obama. Trong khi đó, nhiều nhà lập pháp hàng đầu của đảng Cộng hòa chỉ trích, thật là sai lầm khi Mỹ đổi khủng bố lấy tự do cho trung sỹ Bowe Bergdahl. Sự việc diễn tiến căng thẳng đến mức, Nhà Trắng đã phải lên tiếng trấn an. Bản thân người đứng đầu Lầu Năm Góc cũng sẽ phải có một phiên điều trần công khai để giải trình về hành động độc nhất vô nhị này.

Chính quyền “tiền trảm hậu tấu”

Cách đây ít ngày, phiến quân Taliban đã công bố đoạn video ghi lại cảnh trao trả tù binh được xem là có một không hai trong lịch sử quân đội Mỹ. Nhiều người có lẽ chỉ dám mường tượng đến cảnh quay trên trong những bộ phim hành động nghẹt thở của Hollywood chứ không thể tin đó là sự thật.

Trong bộ quần áo truyền thống của người Afghanistan, trung sỹ Bowe Bergdahl (thuộc lục quân Mỹ) được đưa đến nơi trao trả tại một địa điểm bí mật gần biên giới Afghanistan trên một chiếc xe tải. Trong khi Bergdahl ngồi đợi trên xe, các tay súng bịt kín mặt được bố trí đứng ngay cạnh xe và rải rác trên sườn đồi làm nhiệm vụ cảnh giới. Bên phía Mỹ, lực lượng đặc nhiệm cũng được bố trí dày đặc, sẵn sàng ứng phó nếu xảy ra sự cố. Sau đó là cảnh một chiếc máy bay chiến đấu Black Hawk hạ cánh, Bowe Bergdahl được các tay súng dẫn tới điểm hẹn và trao trả cho phía Mỹ.

Sự kiện của Trung sỹ Bowe Bergdahl đang khiến chính giới nước Mỹ “nổi sóng”.

Cuộc trao đổi được tiến hành với vai trò trung gian của Qatar. Năm tù binh Taliban được máy bay quân sự của Mỹ chở sang Quatar, nơi Taliban đặt văn phòng chính trị. Họ bị cấm đi khỏi Quatar trong ít nhất một năm, theo điều kiện phóng thích mà Mỹ và Quatar đã thỏa thuận.

Trung sỹ Bowe Bergdahl (28 tuổi) bị Taliban bắt giữ hồi tháng 6/2009, tại một căn cứ ở phía Đông gần khu vực biên giới Afghanistan. Từ đó đến nay, tung tích của cậu lính lục quân này gần như bặt vô âm tín. Thậm chí, có thông tin cho rằng binh sỹ này đã đảo ngũ. Cho đến nay Bowe Bergdahl là tù binh Mỹ duy nhất trong cuộc chiến Afghanistan. Cái giá của sự tự do cho trung sỹ này không hề rẻ đối với Washington.

Chính quyền của Tổng thống Obama đã phải chấp nhận thả năm tù nhân thuộc loại “cỡ bự” của chế độ Taliban đang bị giam giữ tại nhà tù Guantanamo, nơi chuyên giam giữ những nghi can khủng bố.

Theo danh sách công bố, năm tù nhân được thả lần này là Khair Ulla Said Wali Khairkhwa (Bộ trưởng Nội vụ dưới thời cai trị của Taliban), Mullah Mohammad Fazl (tham mưu trưởng quân đội), Mullah Norullah Nori (thống đốc tỉnh Balkh), Abdul Haq Wasiq (Phó Giám đốc cơ quan tình báo) và Mohammad Nabi Omari (Giám đốc Truyền thông của Taliban). Đây đều là các quan chức cấp cao trong chế độ Taliban, bị bắt giam vào đầu cuộc chiến ở Afghanistan.

Trong suốt hai cuộc chiến của Mỹ tại Iraq và Afghanistan đây là lần đầu tiên, Mỹ thực hiện một cuộc trao đổi tù binh kiểu này. Hành động “thả hổ về rừng” này được cảnh báo có thể tạo ra nguy hiểm tiềm tàng cho nước Mỹ, bởi không ai dám chắc các thủ lĩnh phiến quân này sau khi được trả tự do sẽ không tiếp tục chỉ huy các âm mưu chống lại nước Mỹ.

Các tay súng Taliban.

Nghị sỹ “nổi giận”, chính quyền tìm cách biện minh

Quyết định trên đối với Tổng thống Obama cũng không phải dễ dàng. Bởi khi đưa ra quyết định này, chính quyền Washington đã bỏ qua nguyên tắc do chính mình đặt ra, đó là “không thương lượng với khủng bố”. Hơn nữa, việc tự đưa ra quyết định trao trả tù binh không thông qua Quốc hội là hành động vi phạm luật pháp Mỹ.

Cũng chính bởi quyết định “tiền trảm hậu tấu” mà chính quyền Obama đã khiến Quốc hội Mỹ “nổi giận”. Các nghị sỹ Mỹ lên tiếng chỉ trích Nhà Trắng không trao đổi và xin ý kiến hai viện của Quốc hội mà tự ý quyết định. Theo luật, mọi quyết định phóng thích tù nhân tại Guantanamo đều phải được thông báo cho Quốc hội 30 ngày trước khi lệnh phóng thích có hiệu lực.

Chủ tịch ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ Dianne Feinstein tuyên bố chính quyền đã vi phạm luật pháp Mỹ. Trong khi đó nhiều nghị sỹ cũng chia sẻ quan điểm này và bày tỏ lo ngại những phiến quân Taliban vừa được phóng thích sẽ cầm súng chống lại nước Mỹ. Chủ tịch Hạ viện John Boehner thậm chí tuyên bố Nhà Trắng cố tình lờ đi nghĩa vụ phải thông báo trước với Quốc hội vì biết sẽ phải đối mặt với sự phản đối từ các nghị sỹ.

Để biện minh cho quyết định của mình, Tổng thống Obama tuyên bố với báo chí rằng, việc phóng thích năm phiến quân Taliban để đổi lại sự tự do cho binh sỹ Bergdahl là cần thiết. Ông khẳng định quyết định này dựa trên nguyên tắc bảo vệ các quân nhân Mỹ làm nhiệm vụ tại nước ngoài.

Taliban coi việc trao đổi tù binh là “chiến thắng lớn” Theo các hãng tin, thủ lĩnh tối cao của Taliban Mohammad Omar đã ca ngợi việc đổi binh sỹ Bowe Bergdahl của Mỹ lấy năm nhân vật cấp cao của Taliban là một “chiến thắng lớn”. Trong một tuyên bố hiếm hoi, giáo sỹ Omar nói: “Tôi gửi lời chúc mừng chân thành tới Nhà nước Hồi giáo Afghanistan, toàn thể các “chiến binh mujahideen” cũng như gia đình và thân nhân của các tù nhân vì chiến thắng to lớn liên quan tới việc thả năm thủ lĩnh Taliban khỏi nhà tù trên Vịnh Guantanamo”. Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã bày tỏ hy vọng thỏa thuận trao đổi tù nhân nói trên sẽ dẫn tới những đột phá trong việc hòa giải với lực lượng Taliban tại Afghanistan.

Giải thích cho việc Nhà Trắng chỉ công khai thông tin này sau khi vụ trao đổi hoàn tất, Tổng thống Obama nêu rõ Washington muốn đảm bảo rằng không để tuột mất cơ hội giải cứu Bergdahl. Nhà Trắng cũng giải thích rằng đây là một “tình huống độc nhất và cấp bách” buộc họ phải quyết định thực hiện không theo yêu cầu của luật định. Ông Obama còn khẳng định, với tư cách Tổng tư lệnh quân đội Hoa Kỳ, ông có trách nhiệm đối với các quân nhân đang chiến đấu cho quê hương và vì thế ông sẽ tuyệt đối không xin lỗi khi phải mang một quân nhân an toàn về nước.

Trong một diễn biến khác, tại buổi họp báo sau khi tham dự hội nghị các Bộ trưởng Quốc phòng của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây dương (NATO) tại thủ đô Brussels của Bỉ, Bộ trưởng Chuck Hagel từ chối đưa ra bình luận về vụ trao đổi tù binh với Taliban, song cho biết sắp tới Lầu Năm Góc sẽ công bố một báo cáo chi tiết về vụ việc. Dự kiến ngày 11/6, Bộ trưởng Hagel sẽ phải có một phiên điều trần công khai tại Nhà Trắng về vấn đề này.

Được biết, Phó cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Tony Blinken đã gọi điện xin lỗi Chủ tịch Feinstein. Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ, tướng Martin Demsey cho biết, không loại trừ khả năng các cơ quan chức năng sẽ tiến hành điều tra về trung sỹ Bergdahl và quân nhân này sẽ bị kỷ luật nếu phát hiện các sai phạm. A.V

Theo Người đưa tin