Chim sẻ ký sinh bắt chước con non để lừa bố mẹ nuôi

Nghiên cứu mới trên tạp chí Evolution hé lộ một họ chim sẻ châu Phi đã tiến hóa để bắt chước con non của vật chủ với độ chính xác đáng kinh ngạc.

Con non của chim sẻ indigobird (ngoài cùng bên phải) ở cạnh hai con non của vật chủ là chim di Jameson. Ảnh: Claire Spottiswoode.

Làm việc trên đồng cỏ cao ở Zambia, nhóm nghiên cứu quốc tế thu thập hình ảnh, âm thanh và video trong 4 năm qua để xác định hình thức bắt chước đặc biệt và chuyên dụng. Họ tập trung vào họ chim sẻ sinh sống trên khắp châu Phi gọi là chim indigobird và whydah thuộc chi Vidua.

Giống như chim tu hú, 19 loài khác nhau thuộc họ chim sẻ này phớt lờ trách nhiệm chăm con. Thay vào đó, chúng đẻ trứng trong tổ chim khác. Mỗi loài chim indigobird và whydah chọn đẻ trứng trong tổ của một loài chim sẻ cỏ riêng. Vật chủ của chúng sau đó ấp quả trứng xa lạ và nuôi chim non cùng với con ruột của chúng khi trứng nở.

Chim sẻ cỏ đặc biệt ở chỗ con non của chúng có màu lông sáng và họa tiết đặc trưng. Con non của những loài sẻ cỏ khác nhau đều có hình dáng, tiếng kêu và cử chỉ đòi ăn riêng biệt. Chim sẻ Vidua là loài ký sinh cực giỏi bắt chước. Con non của loài này có thể mô phỏng bề ngoài, âm thanh và hành vi của con non do chim sẻ cỏ sinh ra, giống đến tận họa tiết màu sắc ở bên trong miệng.

Theo tiến sĩ Gabriel Jamie, nhà khoa học ở khoa Động vật học của Đại học Cambridge, Anh và Viện Điểu học châu Phi FitzPatrick thuộc Đại học Cape Town, cho biết ông và cộng sự kiểm tra hành vi bắt chước bằng mô hình thống kê mô phỏng tầm nhìn của loài chim. Chim xử lý màu sắc và hoa văn khác biệt với con người. Vì vậy, nhóm nghiên cứu phân tích hành vi bắt chước từ tầm nhìn của chúng thay vì chỉ dựa vào đánh giá của con người.

Dù hành vi bắt chước rất chính xác, các nhà nghiên cứu vẫn tìm ra một số khiếm khuyết nhỏ. Những khiếm khuyết này có thể tồn tại do không đủ thời gian bắt chước chính xác hoặc do mức độ bắt chước hiện tại đã đủ tốt để đánh lừa vật chủ. Nhóm nghiên cứu cho rằng một vài khiếm khuyết có thể thúc đẩy vật chủ cho chim non ký sinh ăn nhiều hơn con ruột của nó.