Chiến sự Ukraine ngày thứ 39: Odessa hứng tên lửa
Giao tranh tiếp tục diễn ra tại nhiều khu vực ở Ukraine, với các nhà máy lọc dầu, đặc biệt là ở thành phố cảng Odessa, đang trở thành mục tiêu mới nhất.
Lính cứu hỏa tại một nhà máy lọc dầu bốc cháy sau khi trúng tên lửa ở Odessa, Ukraine ngày 3.4. Ảnh REUTERS
Các nhà máy lọc dầu bị không kích
AFP đưa tin các cơ sở hạ tầng quan trọng tại thành phố cảng Odessa của Ukraine ở Biển Đen đã hứng một loạt cuộc không kích vào khoảng 6 giờ sáng ngày 3.4. Người dân nơi đây đã chứng kiến những làn khói đen dày đặc cuồn cuộn bao trùm thành phố vào sáng sớm.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết họ đã nhắm vào một nhà máy lọc dầu và ba cơ sở lưu trữ nhiên liệu bằng “tên lửa phóng từ trên không và trên biển có độ chính xác cao”. Nga cũng tuyên bố các kho dầu này là nguồn cung nhiên liệu cho quân đội Ukraine.
Ông Anton Herashchenko, cố vấn của Bộ trưởng Nội vụ Ukraine, cho biết một số tên lửa đã bị hệ thống phòng không bắn hạ. Phát biểu trên truyền hình, Thị trưởng Gennadiy Trukhanov của Odessa cho biết hình tình hình “trong tầm kiểm soát” và nói thêm rằng nhà cửa, cơ sở hạ tầng dân sự bị thiệt hại. Nga phủ nhận việc nhắm vào mục tiêu dân sự.
Trước đó, ông Dmytro Lunin, Tỉnh trưởng Poltava ở miền Trung Ukraine, cho biết nhà máy lọc dầu Kremenchug, cách Odessa 350 km về phía đông bắc, đã bị tên lửa phá hủy ngày 2.4. “Đám cháy tại nhà máy lọc dầu đã được dập tắt nhưng cơ sở này đã bị thiêu rụi hoàn toàn và không thể hoạt động được nữa”, ông Lunin nói. Nga chưa xác nhận thông tin này.
Tiếp tục giao tranh
Theo Reuters, giao tranh vẫn đang tiếp tục diễn ra tại một số khu vực ở Ukraine trong ngày 3.4. Tỉnh trưởng Donetsk cho biết nơi này vẫn đang bị pháo kích cả ngày lẫn đêm.
Trong khi đó, Reuters dẫn lời hai nhân chứng ngày 3.4 cho biết họ đã nghe thấy hai vụ nổ ở thành phố Belgorod của Nga, gần biên giới với Ukraine. Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân hai vụ nổ này. Tuy nhiên, nó diễn ra vài ngày sau khi Tỉnh trưởng Vyacheslav Gladkov của tỉnh Belgorod ngày 1.4 cáo buộc Ukraine tấn công kho nhiên liệu tại đây.
Lo ngại tên lửa Iskander Nga, Đức “ngắm nghía” lá chắn tên lửa của Israel, Mỹ
Nối lại đàm phán
Reuters đưa tin trưởng đoàn đàm phán Nga Vladimir Medinsky ngày 3.4 cho biết các cuộc đàm phán sẽ được nối lại vào ngày 4.4, thông qua cầu truyền hình. Tuy vậy, có rất ít dấu hiệu cho thấy đàm phán sẽ đạt được đột phá.
Ông Medinsky nói rằng mặc dù Ukraine đang thực tế hơn, thể hiện qua việc đồng ý trở thành quốc gia trung lập, từ bỏ vũ khí hạt nhân, không gia nhập liên minh quân sự và không cho phép nước khác đặt căn cứ quân sự, vẫn không có tiến triển với các yêu cầu quan trọng khác của Nga.
“Tôi nhắc đi nhắc lại: lập trường của Nga đối với Crimea và Donbass vẫn không thay đổi”, ông Medinsky viết trên Telegram.
Ông Medinsky cũng nói còn quá sớm để Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp nhau và nói về việc chấm dứt xung đột.
Trước đó, trưởng đoàn đàm phán Ukraine David Arakhamia ngày 2.4 cho biết đàm phán đã đạt đủ tiến bộ để Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Zelensky đối thoại. Ông Arakhamia cũng nói Moscow đã đồng ý “bằng lời” các đề xuất quan trọng của Ukraine, làm dấy lên hy vọng rằng các cuộc đàm phán chấm dứt giao tranh đang được tiến hành.
Quy chế trung lập mà Ukraine đề xuất trong đàm phán với Nga là gì?
Vấn đề quy chế trung lập của một quốc gia đang thu hút sự chú ý khi là một trong những đề xuất của Ukraine khi đàm phán với Nga.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu tại Quốc hội Đan Mạch vào ngày 29.3. Ảnh AFP
Theo The Washington Post ngày 30.3, quy chế trung lập là một trong những điểm quan trọng trong đàm phán giữa Ukraine và Nga nhằm đổi lại việc Moscow dừng chiến dịch quân sự.
Trong vòng đàm phán mới diễn ra tại Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 29.3, các đại diện của Ukraine đưa ra nhiều đề xuất với phía Nga, trong đó có việc trở thành nước trung lập kèm cam kết không có lực lượng quân sự hoặc căn cứ nước ngoài ở lãnh thổ Ukraine.
Đổi lại, các nước như Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ và Israel sẽ "đảm bảo" về an ninh cho Ukraine. Các nhà đàm phán Nga cho biết họ sẽ xem xét các đề xuất trên, trong khi Nga sẽ "giảm mạnh" quy mô hoạt động quân sự gần các thành phố Kyiv và Chernigiv nhằm "gia tăng lòng tin lẫn nhau và tạo điều kiện cần thiết để đàm phán thêm".
Theo luật pháp quốc tế, một nước trung lập theo nghĩa rộng sẽ không can thiệp vào xung đột liên quan các bên tham chiến khác. Vấn đề trung lập được quy định trong 2 công ước tại hội nghị hòa bình The Hague (Hà Lan) vào năm 1907, đưa ra những quy định về các nước trung lập và tham chiến trong thời gian xung đột.
Vai trò của quy chế trung lập đối với tình hình Nga - Ukraine
Một trong những nguyên nhân mà Tổng thống Nga Vladimir Putin nêu khi tiến hành chiến dịch quân sự tại Ukraine là do Kyiv muốn gia nhập NATO.
Dù Ukraine chưa bắt đầu tiến trình gia nhập NATO vào thời điểm Nga bắt đầu chiến dịch quân sự hôm 24.2, điều này đã là một phần trong ưu tiên của liên minh, nhất là sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014.
Vào năm 2019, Ukraine đưa kế hoạch gia nhập NATO và Liên minh châu Âu vào Hiến pháp. Tổng thống Putin thường chỉ trích các hành động mà Nga cho là "hung hăng" của NATO gần biên giới và xem liên minh này là một sự đe dọa.
Tổng thống Zelensky nói Ukraine "không ngây thơ" sau vòng đàm phán mới
Phát biểu trước Lực lượng Viễn chinh hỗn hợp hôm 15.3, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dường như thừa nhận rằng việc gia nhập NATO không còn được cân nhắc.
"Rõ ràng Ukraine không phải là một thành viên NATO, chúng tôi hiểu điều này. Trong nhiều năm chúng tôi đã nghe về việc cánh cửa dường như đang mở nhưng cũng đã nghe rằng chúng tôi sẽ không gia nhập, đó là những điều có thật và phải được thừa nhận", theo nhà lãnh đạo Ukraine.
Ukraine còn đang đề xuất về việc sẽ không có các lực lượng hoặc căn cứ nước ngoài trên lãnh thổ. Tuy nhiên, nước này vẫn muốn gia nhập EU. Vào ngày 28.2, ông Zelensky ký văn bản chính thức xin gia nhập EU và đã thảo luận với các lãnh đạo châu Âu. Dù các nhà lãnh đạo EU tỏ ý cởi mở về việc Ukraine gia nhập, họ đã khiến ông mất hy vọng về việc gia nhập EU nhanh chóng.
Mô hình nước trung lập
Trong vòng đàm phán thứ 4 giữa Nga và Ukraine vào giữa tháng 3, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng Nga đang thảo luận về các mô hình trung lập của Áo và Thụy Điển cho Ukraine. Quy chế trung lập của Áo được áp dụng như là kết quả của Chiến tranh lạnh, đổi lấy việc chấm dứt chiếm đóng của phe Đồng minh trong Thế chiến 2. Quy chế này được quy định trong luật vào ngày 26.10.1955. Quốc gia này không chọn bên trong các cuộc chiến hay tham gia các liên minh quân sự, cũng như không có căn cứ của nước khác.
Thụy Điển trở thành nước trung lập trong Thế chiến 2 và gia nhập Phong trào Không liên kết trong Chiến tranh lạnh, dù đã chính thức từ bỏ quy chế trung lập khi gia nhập EU vào năm 1995. Dù ý kiến công chúng nước này gần đây thiên về việc gia nhập NATO, Thủ tướng Thụy Điển Magdalena Andersson đã bác bỏ và nói rằng điều đó sẽ "khiến tình hình bất ổn thêm". Ngoài Áo và Thụy Điển, các nước Ireland, Malta, Phần Lan và Cộng hòa Síp (Cyprus) là thành viên EU nhưng không liên minh về mặt quân sự.
Hàng nghìn container liên quan tới Nga ùn ứ nghiêm trọng tại cảng ở Hà Lan Các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga đã khiến 4.500 container đường biển ùn ứ tại cảng Rotterdam ở Hà Lan. Theo Bloomberg, Giám đốc điều hành cảng Rotterdam, ông Allard Castelein, nói rằng quá trình kiểm tra hàng nghìn container vận chuyển liên quan đến Nga đã trở thành một cơn ác mộng. Container đường biển tại cảng Rotterdam, Hà Lan ngày...