Chiến lược Ukraine tấn công nhà máy lọc dầu của Nga đang phát huy tác dụng?
Mỹ lo ngại rằng các cuộc tấn công của Ukraine vào các nhà máy lọc dầu ở Nga sẽ khiến giá dầu tăng vọt.
Trên thực tế, chúng đang tỏ ra hiệu quả hơn lệnh trừng phạt dầu mỏ của phương Tây.
Nga đã bị ảnh hưởng nhất định do các cuộc tấn công của Ukraine nhằm vào các cơ sở lọc dầu. Ảnh: TASS
Theo nhận định của chuyên gia về Đông Âu Ben Aris, Tổng biên tập tại Business New Europe ngày 10/5, các cuộc tấn công của Ukraine vào các nhà máy lọc dầu ở Nga đang làm được điều mà các biện pháp trừng phạt dầu mỏ của phương Tây đã không đạt được: giảm thu nhập từ sản xuất dầu của Điện Kremlin, hạn chế nguồn cung cấp nhiên liệu cho quân đội Nga và đẩy giá trong nước lên cao, nhưng không ảnh hưởng đến thị trường dầu mỏ quốc tế. Bất chấp những lo ngại của Mỹ, tác động của các cuộc tấn công như vậy sẽ khiến giá dầu quốc tế giảm chứ không phải tăng.
Ông Aris cho rằng, kể từ khi cuộc đối đầu bằng phương tiện bay không người lái (UAV) gia tăng vào đầu năm nay, các UAV tầm xa mới đã tấn công ít nhất 20 mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga, gây ra thiệt hại nhất định và khiến các nhà máy lọc dầu ngừng hoạt động trong nhiều tuần khi việc sửa chữa ngày càng khó thực hiện.
Các cuộc tấn công đó không phá hủy các nhà máy lọc dầu. Kể từ thời Chiến tranh Lạnh, hầu hết các nhà máy lọc dầu ở Nga đều được xây dựng có khả năng chống chọi với cuộc tấn công và có hệ thống phòng không bảo vệ. Tuy nhiên, kết quả là sản lượng sản phẩm dầu của Nga đã giảm khoảng 14% từ tháng 1 đến tháng 3 năm nay, gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung trong lĩnh vực dân sự, nếu không nói là cả ngành công nghiệp và quân sự. Nga có năng lực sản xuất dư thừa đáng kể để có thể xuất khẩu và ước tính chỉ có khoảng 40% nhà máy lọc dầu của nước này nằm trong phạm vi tấn công của UAV từ Ukraine. Nhưng các cuộc tấn công đã khiến giá dầu và dầu diesel trong nước tăng vọt.
Các cuộc tấn công đã buộc Moskva phải thực hiện lệnh cấm xuất khẩu và nhập khẩu xăng dầu từ Belarus trong 6 tháng, cũng như yêu cầu Kazakhstan tạo nguồn dự trữ 100.000 thùng trong trường hợp khẩn cấp. Nga, một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới đã buộc phải cắt giảm công suất lọc dầu, điều này đang gây tổn hại cho nền kinh tế mà Điện Kremlin dựa vào để duy trì cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine.
Như vậy, theo chuyên gia Aris, các cuộc tấn công của Ukraine đã đạt được điều mà các biện pháp trừng phạt của phương Tây không làm được: “Làm giảm khả năng của Nga trong việc chuyển đổi dầu thô thành nhiên liệu cần thiết để cung cấp ho quân đội nước này”.
Nhưng chiến lược này đã khiến Mỹ rất lo lắng, khi Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin bày tỏ lo ngại rằng những cuộc tấn công này có thể “có tác động dây chuyền đến tình hình năng lượng toàn cầu” bằng cách đẩy giá dầu toàn cầu lên cao. Đến nay, điều đó đã không xảy ra.
Video đang HOT
Ukraine khẳng định rằng việc nhắm mục tiêu vào các nhà máy lọc dầu của Nga sẽ làm giảm giá dầu quốc tế. Bằng cách hạn chế khả năng lọc dầu của Nga, Kiev buộc Moskva phải xuất khẩu thêm dầu thô, tăng nguồn cung và đẩy giá xuống.
Tymofiy Mylovanov, Hiệu trưởng Trường Kinh tế Kiev (KSE) và cựu Bộ trưởng Kinh tế Ukraine, cho biết: “Nga đang xuất khẩu nhiều dầu thô hơn, trong khi xuất khẩu nhiên liệu tinh chế của nước này đã đạt mức thấp gần như lịch sử”.
Chuyên gia Mylovanov cho biết thêm: “Moskva chỉ xuất khẩu hơn 712.000 tấn dầu diesel và các sản phẩm dầu mỏ khác trong tuần cuối cùng của tháng 4 năm nay, giảm so với hơn 844.000 tấn trong cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, xuất khẩu dầu thô hàng tháng đã tăng 9% từ tháng 2 đến tháng 3, đạt mức cao nhất trong 9 tháng và cao thứ ba kể từ khi lệnh trừng phạt của phương Tây đối với dầu thô của Nga có hiệu lực vào tháng 12/2022″.
Chỉ trong ngày 9 và 10/5, có ba nhà máy lọc dầu Nga trở thành mục tiêu tấn công của UAV từ Ukraine. Một UAV của Ukraine cũng đã tấn công nhà máy lọc dầu Gazprom ở Salavat (Salavatnefteorgsintez) của Nga, cách biên giới Ukraine 1.500 km, lần đầu tiên khu vực này bị tấn công kể từ khi xung đột nổ ra. Nhà máy lọc dầu này là một trong những tổ hợp sản xuất lọc dầu và hóa dầu lớn nhất của Nga, nơi chuyên sản xuất xăng, nhiên liệu diesel và các loại sản phẩm dầu mỏ khác. Năm 2022, nhà máy lọc dầu Salavat đã xử lý 6,7 triệu tấn dầu.
Năm 2023, Nga sản xuất khoảng 10,1 triệu thùng dầu mỗi ngày (bpd) – ngang mức trước xung đột – một nửa trong số đó được tinh chế trong nước để sản xuất các sản phẩm nhiên liệu, bao gồm xăng và dầu diesel, được quân đội và thị trường nội địa tiêu thụ. 50% còn lại được xuất khẩu dưới dạng dầu thô cho các nhà máy lọc dầu ở nước ngoài.
Mặc dù Nga tiếp tục xuất khẩu các sản phẩm nhiên liệu sang Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Brazil nhưng hầu hết các quốc gia phương Tây đã ngừng nhập khẩu nhiên liệu đã qua tinh chế của Nga. Các cuộc tấn công của Ukraine đã làm giảm công suất lọc dầu tới 900.000 thùng/ngày của Nga, dẫn đến việc sửa chữa bị chậm trễ do thiết bị phức tạp và các lệnh trừng phạt của phương Tây ngăn cản việc tiếp cận các bộ phận chuyên dụng.
Với khả năng lưu trữ dầu hạn chế, Nga phải đối mặt với một lựa chọn khó khăn: tăng xuất khẩu dầu thô với giá thấp hơn hoặc ngừng khai thác. Nếu Nga ngừng sản xuất, giá dầu toàn cầu sẽ tăng, đẩy chi phí nhiên liệu của Nga tăng lên, nhưng lại làm giảm doanh thu xuất khẩu dầu mà nước này cần.
Chuyên gia Aris kết luận, Nga hiện đang tăng cường xuất khẩu dầu thô khi sản lượng các sản phẩm đã lọc giảm, với lượng xuất khẩu hàng tháng tăng 9% trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 3, đạt mức cao nhất trong 9 tháng. Ngược lại, xuất khẩu nhiên liệu tinh chế của nước này đã giảm mạnh.
Như vậy, chiến lược của Ukraine đang phát huy tác dụng và đang gây ra tổn thất rõ rệt cho hoạt động kinh doanh dầu mỏ của Nga. Sản lượng dầu diesel đã giảm 16% và sản lượng xăng giảm 9% kể từ khi Ukraine bắt đầu nhắm mục tiêu vào các nhà máy lọc dầu của Nga.
Nhưng bất chấp tác động trên, các cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu sẽ không sớm chấm dứt xung đột: Giá dầu cao hiện nay, được hỗ trợ bởi việc cắt giảm sản lượng tự nguyện của OPEC , đã khiến nguồn thu cho ngân sách của Nga tăng đột biến. Theo Công cụ theo dõi dầu mỏ Nga tháng 4 của Viện KSE, doanh thu xuất khẩu dầu của Nga đã tăng lên 17,2 tỷ USD vào tháng 3/2024, do giá dầu toàn cầu cao hơn.
Xung đột Nga - Ukraine: Hai bên đối mặt với một thách thức 'giống nhau'
Quân đội Nga đang gặp khó khăn về nhân lực đến mức hiện phải đưa ra các khoản phụ cấp và lương cao hơn cả ngành dầu khí để thu hút lực lượng, trong khi Ukraine cũng gặp thách thức về nhân lực ở t.iền tuyến.
Cả Nga và Ukraine đều thiếu nhân lực cho t.iền tuyến. Ảnh: TASS
Cuộc khủng hoảng nhân lực đã trở nên căng thẳng đến mức quân đội Nga hiện đang đưa ra các khoản lương và phụ cấp lớn nhằm thu hút người gia nhập lực lượng vũ trang, đến mức ngay cả ngành công nghiệp dầu khí sinh lợi của nước này cũng không thể theo kịp, theo Bloomberg.
Ngành dầu khí của Nga đã trả mức lương cao hơn ít nhất 2/3 so với mức lương trung bình trên cả nước Nga kể từ năm 2017, theo tính toán của Bloomberg dựa trên dữ liệu chính thức.
Theo các phương tiện truyền thông, vào tháng 1 và tháng 2 năm nay, công nhân trong lĩnh vực dầu khí của Nga đã nhận được khoảng 125.200 rúp, tương đương 1.370 USD, t.iền lương danh nghĩa hàng tháng.
Tuy nhiên, theo cổng thông tin của Chính phủ Nga, quân đội nước này hiện đang đưa ra các ưu đãi cho nam giới tham gia nghĩa vụ quân sự, bao gồm cả khoản phụ cấp đăng ký gia nhập trên toàn quốc là 195.000 rúp (khoảng 2.114 USD). Mức lương của một người lính nghĩa vụ khởi điểm từ 210.000 rúp (khoảng 2.276 USD) mỗi tháng.
Điều đó có nghĩa là những người nhập ngũ sẽ nhận được khoảng t.iền hỗ trợ khi gia nhập quân đội và t.iền lương hàng tháng lớn hơn một tháng lương của ngành dầu khí.
Sự cạnh tranh mà quân đội Nga đặt ra đối với lĩnh vực dầu khí của nước này rất quan trọng vì Nga là nước sản xuất năng lượng lớn và doanh thu lớn từ ngành này đã giúp Moskva đảm bảo ngân sách quốc gia trong bối cảnh xung đột đang diễn ra với Ukraine. Điều này cũng minh họa cuộc chiến ở Ukraine - hiện đã bước sang năm thứ ba - đang hút các nguồn lực từ phần còn lại của nền kinh tế Nga như thế nào.
Công ty tư vấn Kasatkin có trụ sở tại Moskva, trước đây là trung tâm nghiên cứu của Deloitte, ước tính ngành dầu khí của Nga phải đối mặt với tình trạng thiếu 40.000 công nhân trong năm nay, theo Bloomberg.
Alexei Zakharov, Chủ tịch của Superjob.ru, một nhà tuyển dụng trực tuyến, nói: "Tình trạng thiếu nhân viên đã ảnh hưởng đến cả những ngành công nghiệp có nguồn thu cao. Ngành dầu khí có đủ khả năng để thu hút nhân viên với mức lương cao hơn, nhưng nhà nước cạnh tranh bằng cách đưa ra các hợp đồng quân sự".
Cuộc khủng hoảng nhân lực của Nga không chỉ do việc huy động trong thời chiến. Đã xảy ra tình trạng c.hảy m.áu chất xám lớn sau khi xung đột nổ ra - điều này hiện đã phần nào được khắc phục - và một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học đang hình thành trước năm 2022. Cuộc khủng hoảng nhân khẩu học ở Nga nghiêm trọng đến mức Tổng thống Vladimir Putin phải khuyến khích phụ n.ữ s.inh thêm con để đảm bảo sự sống còn của dân tộc.
Trong khi đó, các chuyên gia quân sự nhận định vấn đề nhân lực của Ukraine có thể sẽ "trở nên tồi tệ hơn" trong thời gian tới ở mặt trận. Cụ thể, bất chấp các khoản viện trợ mới của Mỹ, Ukraine vẫn phải vật lộn để duy trì đủ nhân lực ở t.iền tuyến.
Nhà phân tích chiến tranh Michael Kofman, thành viên cao cấp tại Tổ chức Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, cảnh báo số lượng binh sĩ đang suy giảm của Ukraine là một vấn đề có thể ngày càng trở nên tồi tệ hơn, lưu ý Ukraine đang gặp khó khăn trong việc duy trì đủ quy mô lực lượng trong cuộc chiến với Nga, điều này có thể dẫn đến nhiều vấn đề hơn trong tương lai.
Mặc dù Ukraine sẽ nhận đủ 60 tỷ USD viện trợ từ Mỹ trong những tháng tới, nước này vẫn liên tục gặp khó khăn trong việc tăng và duy trì nhân lực ở tuyến đầu - một khả năng quan trọng mà gói viện trợ không thể khắc phục được. Chuyên gia Kofman nói: "Đạn dược có thể đến trong vài tuần, nhưng nhân lực thì không. Ukraine từ lâu đã phải vật lộn với vấn đề nhân lực nhưng tình hình ngày càng trở nên tồi tệ".
Đầu năm nay, một quân nhân Ukraine nói với tờ The Washington Post rằng các đại đội trong Tiểu đoàn của ông này có biên chế chỉ ở mức 35% so với mức bình thường.
Hôm 8/5, Quốc hội Ukraine đã phê chuẩn các dự luật gia hạn thiết quân luật và tổng động viên thêm 90 ngày. Cùng ngày, Quốc hội Ukraine cũng đã bỏ phiếu thông qua dự luật cho phép một số tù nhân tham gia chiến đấu trong các lực lượng vũ trang. Các nội dung này được cho là nhằm khắc phục một phần khó khăn về nhân lực của Ukraine.
Lãnh đạo Ukraine, Slovakia hội đàm về tình hình xung đột Ngày 10/5, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã có cuộc hội đàm với người đồng cấp Slovakia Zuzana Caputova tại Cung điện Mariinsky ở thủ đô Kiev về tình hình xung đột đang diễn ra tại Ukraine. Binh sĩ Ukraine. Ảnh: AFP/TTXVN Theo phóng viên TTXVN tại châu Âu, phát biểu tại cuộc họp báo sau hội đàm, Tổng thống Zelensky cho biết...
