Chiến lược phát triển thị trường bền vững hàng nông sản Việt Nam
Để phát triển thị trường cho hàng nông sản, chiến lược quản lý chuỗi cung ứng đóng một vai trò quan trọng trong việc quyết định chính sách giá cả vì nó giữ cho chi phí kinh doanh ở mức tối thiểu và lợi nhuận cao nhất có thể.
Để phát triển thị trường cho hàng nông sản, chiến lược quản lý chuỗi cung ứng đóng một vai trò quan trọng.
Trong những năm gần đây, cơ cấu kinh tế của nền kinh tế quốc gia thay đổi theo hướng tích cực với sự vươn lên của ngành dịch vụ và công nghiệp. Mặc dù vậy, nông nghiệp vẫn đóng góp khoảng 10% GDP và tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người lao động.
Việt Nam đã thành công trong xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp ra thị trường thế giới, lọt vào top 15 nước xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới với kim ngạch xuất khẩu trên 40 tỷ USD và xuất khẩu tới hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Các thị trường xuất khẩu nông sản chủ yếu của Việt Nam gồm: Trung Quốc, Mỹ, các nước Đông Nam Á, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản. Tỷ trọng xuất khẩu nông sản sang các thị trường này chiếm khoảng hơn 76% tổng kim ngạch của cả nước.
Các nhóm chính sách giải quyết tình trạng “được mùa mất giá”
Tuy nhiên, trong những năm qua, tình trạng “được mùa mất giá” liên tục xảy ra trong nông nghiệp và nhiều chiến dịch giải cứu đã được triển khai. Việt Nam cũng như các nước trên thế giới đều có các giải pháp giải quyết vấn đề “được mùa mất giá” trong nông nghiệp.
Các giải pháp dựa vào nguyên tắc hoạt động của kinh tế thị trường với sự can thiệp của Chính phủ. Có thể chia các giải pháp thành các nhóm chính sách sau đây:
Thứ nhất, mở rộng và đa dạng hóa thị trường (tăng cầu) đối với các nông sản thông qua mở rộng thị trường cho nông sản, nhất là mở rộng xuất khẩu nông sản ra thị trường thế giới với các chương trình hợp tác kinh tế song phương và đa phương.
Video đang HOT
Đặc biệt, các hiệp định thương mại đa phương như Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA), Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA), Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Ấn Độ (AIFTA) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)… là khu vực kinh tế bao gồm ASEAN, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản… chiếm khoảng 1/2 dân số toàn cầu
Thứ hai, hạn chế lượng cung nhằm kiểm soát lượng cung thông qua kiểm soát quy mô sản xuất để hỗ trợ giá cho nông sản như: Giảm bớt sản lượng, cho vay vốn canh tác và thu mua sản phẩm theo giá hợp đồng định trước để đảm bảo nông dân không bị thiệt khi được mùa…
Thứ ba, chính sách thu mua giá sàn đối với nông sản khi được mùa. Chính sách này đòi hỏi chính phủ phải bỏ ra một lượng tiền lớn để thu mua nông sản cho nông dân.
Mặc dù vậy, các chính sách mang tính thị trường, tôn trọng quy luật cung – cầu thường đem lại kết quả tích cực và bền vững hơn các chính sách can thiệp trực tiếp vào giá nông sản.
Tăng cường quản lý chuỗi cung ứng
Trong thị trường toàn cầu cạnh tranh cao ngày nay, chất lượng dẫn đến áp lực buộc các tổ chức phải tìm ra những cách thức mới để tập trung phát triển nông nghiệp bền vững và theo chiều sâu, thay vì số lượng nhằm tạo ra và cung cấp giá trị ngày càng lớn hơn.
Hơn nữa, thực tế cho thấy ở các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam cũng như các thị trường đã trưởng thành, quyền lực của người mua đã vượt qua quyền lực của khách hàng. Giá cả luôn là một biến số cạnh tranh quan trọng ở nhiều thị trường và các dấu hiệu cho thấy, nó trở thành một vấn đề cần phải tính toán trong quá trình quản lý chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế.
Quản lý chuỗi cung ứng đóng một vai trò quan trọng trong việc quyết định chính sách giá cả vì nó giữ cho chi phí kinh doanh ở mức tối thiểu và lợi nhuận cao nhất có thể. Quản lý chuỗi cung ứng bao gồm tất cả việc di chuyển và lưu trữ nguyên vật liệu, hàng tồn kho trong quá trình sản xuất và thành phẩm từ điểm xuất xứ đến điểm tiêu thụ.
Những lợi thế quan trọng của quản lý chuỗi cung ứng là: Giảm thất thoát sản phẩm trong quá trình vận chuyển và bảo quản, tăng doanh số bán hàng, thông tin tốt hơn về dòng sản phẩm, thị trường và công nghệ, giúp theo dõi và truy tìm nguồn gốc sản phẩm cũng như kiểm soát chất lượng và an toàn sản phẩm tốt hơn (khi áp dụng các tiêu chuẩn và GlobalGAP) và cuối cùng là đem lại sự hài lòng của khách hàng.
Thách thức trong quản lý chuỗi cung ứng là duy trì và quản lý cả 3 dòng chảy thị trường chính: sản phẩm, thông tin và tài chính một cách hiệu quả, mang lại kết quả tối ưu cho người nông dân, người bán buôn và khách hàng.
Hiện nay, trong sự phát triển nhanh chóng của công nghệ IT, nông nghiệp nước ta vẫn tiếp tục duy trì chuỗi cung ứng truyền thống kém hiệu quả với khâu sản xuất còn manh mún cũng như số lượng khâu trung gian trong chuỗi cung ứng truyền thống cao và do đó lượng lãng phí lớn và chi phí giao dịch cũng cao.
Các cơ chế chuỗi cung ứng truyền thống trung gian thường kém tối ưu trong chuỗi cung ứng tổng thể, do đó khiến nông dân sản xuất thừa hoặc sản xuất thiếu so với mức sản xuất lý tưởng nếu chúng được tích hợp theo chiều dọc với người mua.
Sự góp mặt của các trung gian điện tử
Gần đây, các trung gian điện tử đã nổi lên như một kênh mua bán thay thế, dựa trên công nghệ. Sự hiện diện của một trung gian điện tử giúp cải thiện lợi nhuận của nông dân khi giúp cho người nông dân sản xuất tiệm cận hơn với mức sản xuất lý tưởng đối với người nông dân vì sức mạnh thị trường quan trọng hơn khả năng tiếp cận thị trường.
Bằng cách cung cấp sự minh bạch về giá cả và bằng cách cung cấp một kênh bán hàng mới cho nông dân, ít nhất về nguyên tắc, các trung gian điện tử sẽ giảm bớt một số thách thức chính mà nông dân phải đối mặt trong chuỗi cung ứng nông sản truyền thống.
Tuy nhiên, theo các nhà kinh tế, vấn đề cần lưu ý ở đây là: khi số lượng nông dân tăng lên, tổng lợi nhuận của tất cả nông dân sẽ hội tụ về 0 trong giới hạn, bất kể sự hiện diện của trung gian điện tử. Do đó, một cách hiệu quả hơn để cải thiện sinh kế của nông dân ở các nền kinh tế đang phát triển là hợp nhất các nông dân cá thể thành các tập thể nông dân lớn hơn để nâng cao sức mạnh thị trường của họ.
Điều này dẫn đến sự cần thiết về sự đổi mới các mô hình tập đoàn nông trường mạnh có khả năng hợp tác và cạnh tranh trong chuỗi cung ứng nội địa và quốc tế cũng như cần sửa đổi luật đất đai ở Việt Nam theo hướng sản xuất công nghiệp cho nền nông nghiệp quy mô lớn.
Tóm lại, có thể khẳng định rằng: nông sản đóng một vai trò quan trọng đối với cuộc sống của người dân và đóng góp lớn vào nền kinh tế và ổn định xã hôi của đất nước. Trong những năm qua, tình trạng “được mùa mất giá” liên tục xảy ra trong nông nghiệp, người nông dân vẫn còn thu nhập thấp và khu vực vực nông thôn vẫn là vùng trũng trong bức tranh toàn xã hội.
Chính sách can thiệp vào thị trường của Chính phủ và chính quyền địa phương các cấp đã đem lại những kết quả nhất định. Tuy nhiên, các chính sách mang tính thị trường tôn trọng quy luật cung – cầu thường đem lại kết quả tích cực hơn các chính sách can thiệp trực tiếp vào giá nông sản.
Để phát triển thị trường cho hàng nông sản, chiến lược quản lý chuỗi cung ứng đóng một vai trò quan trọng trong việc quyết định chính sách giá cả vì nó giữ cho chi phí kinh doanh ở mức tối thiểu và lợi nhuận cao nhất có thể.
Hơn nữa, trong thời đại kỹ thuật số, trong chuỗi cung ứng, các trung gian điện tử dựa trên công nghệ đã nổi lên như một kênh mua bán thay thế trung gian truyền thống dựa vào các nhà môi giới, đem lại nhiều hiệu quả cho người nông dân.
Cuối cùng là tiếp tục hoàn thiện luật đất đai, hạ tầng và phát triển các mô hình tập đoàn nông trường lớn khép kín tối đa các khâu trong chuỗi cung ứng sẽ đảm bảo phát triển bền vững và khả năng cạnh tranh cao cho nông sản Việt Nam.
Huyện Quảng Xương tăng cường quản lý chất lượng nông sản
Thời gian qua, huyện Quảng Xương đã tập trung triển khai nhiều giải pháp quản lý, nâng cao chất lượng các sản phẩm nông nghiệp. Qua đó, không chỉ tạo điều kiện khuyến khích người dân tiếp cận, ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, hình thành tư duy sản xuất hiện đại mà còn góp phần tạo đầu ra ổn định cho nông sản, hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững.
Mô hình nuôi gà liên kết theo chuỗi giá trị của gia đình ông Trần Văn Lợi, thôn Én Giang, xã Quảng Hợp.
Xã Quảng Hợp là vùng chuyên canh sản xuất lớn của huyện Quảng Xương, với tổng diện tích hơn 250 ha; trong đó, có 20 ha tại thôn Én Giang được quy hoạch vùng phát triển nông nghiệp tập trung. Trên diện tích được quy hoạch, 7 hộ đã thực hiện tích tụ, tập trung đất đai để phát triển trang trại. Đại diện lãnh đạo UBND xã Quảng Hợp cho biết: Được quy hoạch vùng phát triển sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, xã đã vận động 7 hộ sản xuất tại thôn Én Giang áp dụng các quy trình VietGAP đối với sản xuất rau, củ, quả và chăn nuôi an toàn sinh học với chăn nuôi gà, lợn. Trong quá trình sản xuất, ngay từ khi xuống giống, các hộ trong thôn được xã tuyên truyền về lợi ích của việc sản xuất thực phẩm an toàn, nắm bắt được nhu cầu của người tiêu dùng về nông sản an toàn, bảo đảm sức khỏe nên trong sản xuất đã tuân thủ đúng các quy định được các cơ quan chuyên môn hướng dẫn. Đồng thời, được tập huấn, hướng dẫn về quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP; từ khâu làm đất, chọn giống, chăm sóc,... đến thu hoạch, tiêu thụ sản phẩm. Vì vậy, các sản phẩm nông sản thuộc khu vực quy hoạch vùng sản xuất an toàn của xã luôn bảo đảm chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP), được người tiêu dùng đánh giá cao.
Ở tất cả các sản phẩm nông sản, như: rau, thịt, thủy sản... trên địa bàn huyện Quảng Xương đều được quản lý chặt chẽ về chất lượng. Như trong nuôi trồng thủy, hải sản, huyện Quảng Xương đã xây dựng được 12 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn tại các xã Quảng Nham, Quảng Khê, Quảng Chính, Quảng Trung, Quảng Hợp, Quảng Định và thị trấn Tân Phong. Do xác định rõ vùng nuôi trồng trọng điểm nên công tác chỉ đạo, điều hành sản xuất được huyện, xã thực hiện chủ động, tích cực. Hạ tầng vùng nuôi, giống và quy trình nuôi được kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm chất lượng các sản phẩm.
Thông qua việc hình thành và phát triển các mô hình sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm an toàn, công tác kiểm soát chất lượng nông sản trên địa bàn được thực hiện đồng bộ, hiệu quả hơn. Bên cạnh 12 chuỗi cung ứng sản phẩm thủy sản, trên địa bàn huyện Quảng Xương còn xây dựng được 18 chuỗi cung ứng lúa gạo an toàn; 12 chuỗi cung ứng rau, quả và 17 chuỗi cung ứng trứng, thịt gia súc, gia cầm an toàn. Ngoài ra, toàn huyện còn phát triển được 8 cơ sở giết mổ bảo đảm tiêu chuẩn, 23 chợ ATTP...
Để việc quản lý chất lượng nông sản, thực phẩm đạt hiệu quả, bên cạnh việc các chủ thể sản xuất nêu cao tinh thần tự giác thì cùng với cơ quan có liên quan của tỉnh, huyện đã tổ chức thực hiện thanh tra, kiểm tra liên ngành, chuyên ngành về ATTP. Qua đó, từ năm 2020 đến nay, huyện đã thành lập 410 đoàn thanh tra, kiểm tra cấp huyện, xã, tổ chức 410 đợt kiểm tra, thanh tra toàn diện đối với 2.880 cơ sở sản xuất, kinh doanh các sản phẩm nông sản. Trong đó, có 2.857 cơ sở đạt yêu cầu; 23 cơ sở bị xử lý vi phạm, với số tiền 23,25 triệu đồng. Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị trên địa bàn đã thực hiện lấy 336 mẫu thực phẩm nông sản, thủy sản và mẫu nước môi trường nuôi thủy sản để giám sát nguy cơ ô nhiễm thực phẩm, ngăn chặn các sản phẩm không bảo đảm an toàn lưu thông trên thị trường. Kết quả kiểm tra, phân tích có 330 mẫu đạt yêu cầu, 6 mẫu vi phạm quy định về ATTP.
Ông Lê Đại Hiệp, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Quảng Xương, cho biết: Việc tăng cường công tác quản lý chất lượng nông sản đã và đang tạo chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện về bảo đảm vệ sinh ATTP, nhất là ATTP trong lĩnh vực nông nghiệp. Trên địa bàn huyện ngày càng có nhiều mô hình sản xuất bảo đảm quy trình ATTP và những tiêu chuẩn chất lượng được cơ quan chuyên môn quy định. Thông qua công tác thanh tra, kiểm tra và xử phạt khi có vi phạm đã nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người dân về công tác bảo đảm vệ sinh ATTP. Qua đó, duy trì, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế của các chuỗi cung ứng nông sản, từng bước đáp ứng nhu cầu tiêu thụ thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng.
Bứt phá mạnh mẽ, xuất khẩu rau quả ghi dấu ấn tại nhiều thị trường lớn Vượt qua khó khăn do đại dịch bùng phát trở lại, xuất khẩu hàng rau quả trong quý I/2021 đạt được bước tiến mới, bứt phá tại nhiều thị trường lớn, giàu tiềm năng. Dự báo, nếu tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do đã ký kết, rau quả Việt sẽ còn nhiều "mối" để phát triển đột phá....