Chi tiết 3 phương án EU tài trợ Ukraine khi kế hoạch dùng tài sản Nga ở Euroclear bị đình trệ

Thành Nam04:31 20/11/2025

EU được cho là đang xem xét ba lựa chọn, gồm viện trợ không hoàn lại, vay nợ chung hoặc sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để tài trợ cho Ukraine, trong khi kế hoạch cho vay bồi thường trị giá 162 tỷ USD vẫn đình trệ do sự phản đối của Bỉ.

Quốc kỳ Ukraine (giữa) và cờ Liên minh châu Âu (EU) tại trụ sở EU ở Brussels, Bỉ. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo báo The Kyiv Post của Ukraine, Liên minh châu Âu (EU) hiện đang cân nhắc ba lựa chọn nhằm hỗ trợ tài chính cho Ukraine giai đoạn 2026-2027, khi đề xuất khoản vay bồi thường 140 tỷ euro (162 tỷ USD) dựa trên tài sản Nga bị đóng băng vẫn bị chặn lại.

Kiev đang tìm kiếm nguồn hỗ trợ tài chính từ bên ngoài mới khi chiến dịch quân sự đặc biệt của Moskva ở Ukraine đã bước sang năm thứ tư, còn các kế hoạch tài chính hiện tại lại dựa trên giả định rằng chiến sự sẽ kết thúc vào năm 2026.

Theo hãng tin Bloomberg của Mỹ, trong thư gửi các lãnh đạo EU, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Ursula von der Leyen đã vạch ra ba phương án hỗ trợ tài chính cho Ukraine.

Phương án thứ nhất: các nước thành viên sẽ cung cấp ít nhất 90 tỷ euro (104,3 tỷ USD) viện trợ không hoàn lại cho Ukraine trong hai năm tới.

Phương án thứ hai: cấp cho Ukraine một khoản vay thông qua việc phát hành nợ chung, yêu cầu tất cả các nước thành viên đưa ra bảo đảm có tính ràng buộc pháp lý.

Phương án thứ ba: sử dụng gần 200 tỷ euro (231,8 tỷ USD) tài sản của Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga bị đóng băng tại trung tâm thanh toán bù trù Euroclear (Bỉ) để cung cấp khoản vay cho Kiev.

Theo kế hoạch của Euroclear, Ukraine chỉ phải trả khoản vay nếu Liên bang Nga bồi thường thiệt hại đã gây ra. Euroclear sẽ nhận một hợp đồng nợ nhằm bảo đảm rằng mọi yêu cầu đòi bồi hoàn trong tương lai của Liên bang Nga sẽ được EU và có thể cả các nước thành viên chi trả.

Video đang HOT

Tuy nhiên, Bỉ – nơi Euroclear đặt trụ sở – tiếp tục phản đối phương án này, yêu cầu phải có các bảo đảm mạnh mẽ hơn.

Trong khi đó, Bloomberg dẫn tài liệu của Ủy ban châu Âu cho biết Ukraine sẽ cần nguồn tài trợ lớn vào đầu năm sau. Riêng chi tiêu quân sự có thể lên tới 51,6 tỷ euro (gần 60 tỷ USD) vào năm 2026, trong khi tổng nhu cầu tài chính có thể vượt 70 tỷ euro (81,1 tỷ USD) trong năm 2026 và 64 tỷ euro (74,2 tỷ USD) trong năm 2027.

Ủy ban châu Âu đã đề xuất một số điều chỉnh nhằm giải quyết lo ngại của Bỉ, bao gồm việc tiếp cận 25 tỷ euro (29 tỷ USD) tài sản Nga bị đóng băng tại các quốc gia thành viên khác và bảo đảm rủi ro phát sinh từ các hiệp định đầu tư.

Ủy viên phụ trách kinh tế của EU Valdis Dombrovskis nói với báo giới hôm 17/11 rằng việc tính đến hiệp ước hiện có giữa Bỉ và Liên bang Nga “là một trong những yêu cầu từ Bỉ, nên điều này đã được phản ánh trong bản đề xuất lựa chọn”, nhưng các chi tiết vẫn cần được hoàn thiện.

Theo quan chức này, “điều quan trọng là phải nghe phản ứng ban đầu của các nước thành viên trước khi đi sâu vào chi tiết”.

Nhu cầu tài chính ngày càng tăng của Ukraine

Nền kinh tế Ukraine tiếp tục chịu sức ép khi các cuộc tấn công của Liên bang Nga gia tăng, nhắm vào hạ tầng năng lượng và gây ra mất điện trên diện rộng.

Bên cạnh hỗ trợ từ EU, Ukraine cũng tìm kiếm một chương trình mới từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Vào ngày 17/11, phái đoàn IMF đã bắt đầu thảo luận chính sách tại Kiev cho nguồn tài trợ mới.

Trước đó, IMF cảnh báo cần thận trọng về kế hoạch vay bồi thường của EU cho Ukraine, lo ngại về “tác động đối với hệ thống tiền tệ quốc tế”.

Tuy nhiên, theo Interfax Ukraine, Thủ tướng Yulia Svyrydenko nói với báo chí rằng chương trình tiềm năng mới của IMF sẽ được triển khai độc lập với kế hoạch vay bồi thường của EU.

Ukraine hiện dành khoảng 60% ngân sách cho việc duy trì nỗ lực trong cuộc xung đột với Liên bang Nga và phụ thuộc đáng kể vào các đồng minh phương Tây để chi trả lương khu vực công, lương hưu và các chương trình nhân đạo.

Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn về tài chính như vậy, trong báo cáo giám sát mới đây, Liên minh Tái thiết, Phục hồi và Cứu trợ cho Ukraine (Liên minh RRR4U) cảnh báo Ukraine có thể mất khoản viện trợ trị giá 5,2 tỷ euro (tương đương 6 tỷ USD) từ EU trong năm nay sau khi không đáp ứng được các chỉ tiêu cải cách then chốt theo “Kế hoạch Ukraine”.

Theo The Kyiv Post ngày 5/11, tính đến cuối tháng 10/2025, Ukraine vẫn chưa hoàn thành 9 chỉ tiêu cho ba quý đầu tiên của năm 2025 và vẫn chưa công bố báo cáo tiến độ của quý II. Việc chậm trễ này đồng nghĩa với việc các đợt giải ngân tiếp theo của EU sẽ tự động bị hoãn lại.

Những phát hiện trên được nêu trong báo cáo “Giám sát việc thực hiện Chương trình IMF và Hỗ trợ của EU, tháng 10/2025″ do Liên minh RRR4U thực hiện.

Báo cáo này theo dõi tiến độ của Ukraine trong việc thực hiện Chương trình của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và “Kế hoạch Ukraine” – khuôn khổ gắn việc tài trợ ngân sách của EU với hiệu quả thực hiện cải cách.

Theo “Kế hoạch Ukraine”, Kiev có thể hoãn thực hiện các mục tiêu cải cách mang tính cấu trúc tối đa 12 tháng. Tuy nhiên, nếu chính phủ không đáp ứng được các chỉ tiêu của quý I năm 2025 trước khi kết thúc quý I năm 2026, thì khoản hỗ trợ tương ứng từ EU sẽ bị mất vĩnh viễn.

Trong quý IV năm 2025, Ukraine phải hoàn thành 20 chỉ tiêu cải cách, trong đó có 8 chỉ tiêu cần được Quốc hội thông qua. Các cải cách này gắn liền với khoản tài trợ trị giá 2,2 tỷ euro (2,55 tỷ USD) từ EU. Nếu không hoàn thành, tổng số tiền viện trợ bị mất của năm 2025 có thể lên tới 5,2 tỷ euro (6 tỷ USD), tương đương khoảng 250 tỷ hryvnia.

Báo cáo kêu gọi chính phủ và Quốc hội Ukraine đẩy nhanh tiến độ ra quyết định, nhấn mạnh rằng mỗi chỉ tiêu không được thực hiện không chỉ gây “tổn hại về uy tín” mà còn đồng nghĩa với “tiền thật” bị mất khỏi ngân sách nhà nước.

Ukraine đối mặt nguy cơ thiếu hụt ngân sách quốc phòng

Giới chức Ukraine thừa nhận nước này đang cạn dần nguồn lực để duy trì chi tiêu quân sự và có thể phải điều chỉnh ngân sách năm 2025 nhằm bổ sung cho lĩnh vực quốc phòng.

Toàn cảnh một phiên họp Quốc hội Ukraine ở Kiev. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo đài RT ngày 24/9, bà Roksolana Pidlasa, Chủ tịch Ủy ban Ngân sách thuộc Quốc hội Ukraine, cho biết Kiev hiện dành tới 60% tổng ngân sách cho cuộc xung đột với Nga. Bà cảnh báo rằng ngân sách năm nay có nguy cơ không đủ để trang trải cho các hoạt động quân sự, đồng thời để ngỏ khả năng chính phủ sẽ phải sửa đổi kế hoạch chi tiêu trong những tháng tới.

Trong bài đăng trên Facebook ngày 23/9, bà Pidlasa nhấn mạnh Kiev vẫn cần thêm 8,7 tỷ USD từ các nhà tài trợ phương Tây để bù đắp cho khoản 39,3 tỷ USD tài trợ bên ngoài cần thiết cho ngân sách 2025. Bà cũng thừa nhận tình hình có thể trở nên khó khăn hơn vào cuối năm, khi nhu cầu tài chính để duy trì hoạt động quân đội tiếp tục gia tăng. "Có khả năng sẽ có những thay đổi mới đối với ngân sách năm 2025 vào mùa thu để tăng chi tiêu cho lĩnh vực an ninh quốc gia và quốc phòng", nữ nghị sĩ nói, song không nêu rõ số tiền cụ thể.

Theo bà Pidlasa, trước khi bất kỳ điều chỉnh nào được thực hiện, Ukraine cần đạt thỏa thuận với Liên minh châu Âu (EU) về việc sử dụng một phần vốn vay trong chương trình hỗ trợ của Nhóm G7 cho mục đích quân sự. Hiện nay, ngân sách Kiev được duy trì nhờ khoản vay 15,5 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) được ký kết năm 2023, cùng với một chương trình do G7 bảo lãnh, gắn với lợi nhuận phát sinh từ các tài sản bị đóng băng của Nga.

Các nước phương Tây đã đóng băng khoảng 300 tỷ USD tài sản nhà nước Nga từ năm 2022, trong đó có khoảng 200 tỷ euro (tương đương 209 tỷ USD) được lưu giữ tại trung tâm thanh toán Euroclear của EU. Năm ngoái, Brussels đã ủng hộ kế hoạch sử dụng lợi nhuận tích lũy từ số tài sản này để bảo đảm khoản vay trị giá 50 tỷ USD cho Ukraine, với cam kết khoảng 21 tỷ USD. Tuy nhiên, khoản vay này được thiết kế để tài trợ cho hoạt động của nhà nước và công tác tái thiết, không trực tiếp phục vụ mục đích quốc phòng.

Song song với đó, Kiev cũng đang đàm phán với IMF về một chương trình mới kéo dài bốn năm để thay thế gói hiện tại sẽ hết hạn vào năm 2027. Theo Bloomberg, gói hỗ trợ có thể trị giá khoảng 8 tỷ USD, nhưng các điều khoản không cho phép sử dụng trực tiếp cho chi tiêu quân sự. Bà Pidlasa còn cho biết, vào năm 2026, Ukraine sẽ phải đối mặt với "nhu cầu viện trợ nước ngoài chưa được đáp ứng" lên tới 18,1 tỷ USD, song chưa rõ nguồn lực nào sẽ bù đắp được khoảng trống này.

Trong khi Kiev tìm cách huy động thêm nguồn tài chính, Nga tiếp tục chỉ trích các biện pháp trừng phạt và viện trợ từ phương Tây. Moskva cho rằng việc cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine chỉ làm kéo dài xung đột, đồng thời coi việc đóng băng tài sản của Nga là "hành động chiếm đoạt" vi phạm luật pháp quốc tế và làm suy giảm niềm tin vào hệ thống tài chính toàn cầu.

Những phát biểu mới của bà Pidlasa được xem là lời cảnh báo về áp lực ngân sách ngày càng lớn đối với Ukraine, trong bối cảnh nguồn viện trợ quốc tế vẫn giữ vai trò quan trọng để duy trì hoạt động của cả bộ máy nhà nước lẫn nỗ lực quân sự.

Ukraine thúc đẩy EU ra quyết định chính trị về tài sản Nga bị phong tỏa Ukraine đang tích cực hối thúc các đồng minh châu Âu đưa ra quyết định chính trị vào tháng tới về khoản đề xuất vay 163 tỷ USD được đảm bảo bằng tài sản của Nga bị đóng băng. Động thái này diễn ra trong bối cảnh Kiev đang lo ngại về lỗ hổng tài chính lớn trong ngân sách của nước này...