Chạy đua với virus

Số ca bệnh ngoài Trung Quốc gia tăng nhanh chóng khiến cuộc đua điều chế vaccine càng thêm gấp rút.

Lý do là nếu các nhà khoa học không kịp điều chế vaccine trước khi virus bắt đầu biến đổi, nỗ lực của họ sẽ công cốc. Dan Manichella, Giám đốc CureVac, một công ty công nghệ sinh học của Đức cho biết: “Chúng tôi đang chạy đua với thời gian và cả virus nữa. Nhân viên phải làm việc liên tục nhiều giờ liền”.

Vào tháng 1, các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã công bố trình tự gene đầy đủ của nCoV. Đây là chìa khóa tạo ra vaccine, mở đầu cho nỗ lực điều chế của hàng loạt công ty lớn nhỏ.

Tiến sĩ Anne De Groot (trái) tại phòng thí nghiệm của EpiVax. Ảnh: WBUR

“Ngay sau khi mã di truyền được công bố, tôi tự hỏi ‘liệu chúng ta có thể phân tích và điều chế loại vaccine tiềm năng hay không?’. Ba giờ sau, chúng tôi có đủ các yếu tố cần thiết để làm điều này”, chuyên gia miễn dịch Annie De Groot, đồng sáng lập công ty dược phẩm EpiVax, cho biết.

Giống như các đồng nghiệp, bà De Groot đã theo dõi sự phát triển của virus corona kể từ khi Covid-19 mới được công bố.

“Tôi thậm chí có một trang Excel lưu trên máy tính để xem xét diễn biến (về mặt nhiễm trùng) của bệnh, so sánh với các khả năng được dự đoán”, bà nói.

Theo bà De Groot, các công ty công nghệ sinh học đang theo đuổi một số chiến lược cụ thể. EpiVax phát triển loại vaccine dựa trên hoạt chất peptide – những mảnh protein giống với một phần của virus, còn gọi là vaccine tổng hợp. Khi được tiêm vaccine, các tế bào miễn dịch của cơ thể học cách nhận ra các peptide đó và tiêu diệt tất cả những vi sinh xâm nhập mang chúng, trong trường hợp này là virus corona. Ưu điểm của loại vaccine này là thời gian phát triển nhanh chóng.

“Giai đoạn thử nghiệm lâm sàng có thể bắt đầu trong vài tuần. Nhanh nhất là 4 tuần”, bà De Groot cho biết.

Song vaccine tổng hợp rất khó để sản xuất hàng loạt và không thể trực tiếp ngăn cản sự lây nhiễm. Chúng chỉ củng cố hệ thống miễn dịch, để các triệu chứng và sức khỏe của người bị nhiễm virus không trở nặng. “Loại vaccine này sẽ giúp chúng ta có thời gian (tìm phương cách hữu hiệu hơn)”, bà nói.

Thời gian có được sẽ tạo điều kiện cho các nhà khoa học nghiên cứu, phát triển loại vaccine có thể thương mại hóa hơn.

“Cho đến lúc ấy, vaccine tổng hợp có thể được dùng để bảo vệ các bác sĩ hoặc người có nguy cơ lây nhiễm cao”, bà De Groot nói.

Kỹ thuật viên tại Bệnh viện Hoàng gia Glasgow trích xuất virus từ các mẫu bệnh phẩm để phân tích và xác định cấu trúc di truyền. Ảnh: AFP

Trong khi đó, công ty công nghệ sinh học Moderna và CureVac đang tiến hành điều chế vaccine có nguồn gốc ARN. Quá trình này có thể tốn nhiều thời gian hơn.

“Cần vài tháng để tiến tới giai đoạn thử nghiệm lâm sàng và nhiều tháng hơn nữa để phân phối chúng đến các bệnh viện”, Manichella, Giám đốc của CureVac, nói.

Vaccine có nguồn gốc ARN là công nghệ mới, chưa đươc Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ phê duyệt. Song đây có thể là phương pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa virus corona, theo nhận định của Tiến sĩ Michael Mina, chuyên gia miễn dịch và dịch tễ học tại Đại học Harvard.

ARN mang thông tin di truyền giúp cơ thể tạo ra protein. Đối với vaccine, các ARN cung cấp một phần mã di truyền của virus. Sau khi vaccine được tiêm vào cơ thể, tế bào người bắt đầu thúc đẩy hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể để vô hiệu hóa, loại bỏ virus trước khi chúng có cơ hội gây bệnh.

“Đây là công nghệ tinh vi, rất khác với các loại vaccine trước đây khi bạn phải nuôi cấy virus, tiêu diệt và đảm bảo chúng đủ an toàn để tiêm vào cơ thể người”, Tiến sĩ Mina cho biết.

“Với mã ARN phù hợp, cơ thể có khả năng tự tạo ra các phân tử phòng thủ và loại bỏ virus. Khó khăn đặt ra là chọn đúng loại mã sử dụng trong vaccine”, bà bổ sung.

Thục Linh

Theo WBUR/VNE