Châu Âu liệu có hạ nhiệt được giá nhiên liệu sau đòn trừng phạt dầu thô Nga?
Lệnh cấm vận dần dần đối với dầu mỏ của Nga đòi hỏi phải tìm ra các nguồn cung cấp thay thế, đặc biệt là đối với dầu diesel.
Nhu cầu của Trung Quốc phục hồi sau đại dịch COVID-19 có thể khiến giá cả tăng cao hơn nữa.
EU mới đây đã đạt được sự thống nhất về lệnh cấm một phần dầu mỏ của Nga. Ảnh: frontline.thehindu.com
Sau lệnh trừng phạt của EU đối với Nga, một lần nữa, dầu thô đang leo lên mức cao mới. Trên sàn New York Mercantile Exchanghe, sáng 6/6 (theo giờ Việt Nam), giá dầu thô WTI đứng ở mức 117,80 USD/thùng, tăng 1,57 USD/thùng trong phiên. Còn giá dầu Brent đứng ở mức 121,36 USD/thùng, tăng 1,64 USD/thùng.
Theo ông Vincent Declerck, Giám đốc thương mại của nhà cung cấp năng lượng Octa : “Về giá cả, rõ ràng là điều này không đi đúng hướng. Thị trường đang trở nên khó khăn hơn, và tất nhiên điều đó khiến chúng tôi lo lắng”.
Tháng 4 năm ngoái, theo số liệu từ Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA), châu Âu vẫn mua khoảng 3,4 triệu thùng mỗi ngày các sản phẩm dầu mỏ từ Nga, tức là 2 triệu thùng dầu thô và 1,4 triệu thùng các sản phẩm tinh chế (xăng, dầu diesel, naphtha). Do đó, đến cuối năm, 90% dòng chảy này sẽ phải được thay thế bằng các nguồn cung cấp khác. Một cuộc tìm kiếm mà các quốc gia và tập đoàn dầu mỏ châu Âu đã thực hiện trong vài tuần, đặc biệt là nhằm vào các nhà sản xuất ở Tây Phi như Nigeria, Angola và Bắc Phi (Algeria), Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất và Mỹ, nơi Tổng thống Joe Biden đã thúc giục các công ty dầu địa phương tăng sản lượng khai thác.
Trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Brussels, ông Marc Botenga, Nghị sĩ cánh tả Nghị viện châu Âu cho rằng việc EU áp đặt gói trừng phạt thứ 6 đối với dầu thô của Nga có nguy cơ khiến EU phụ thuộc hơn vào Mỹ về khí đốt hay vào Trung Đông, Arabia Saudi về dầu mỏ. Giá xăng dầu tiếp tục tăng cao ảnh hưởng đến cuộc sống của người lao động. Thậm chí, kế hoạch REPowerEU có mục tiêu đa dạng hóa các nguồn cung năng lượng, tiết kiệm năng lượng và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, cũng rất khó để giúp tăng cường nguồn dự trữ khí đốt của châu Âu.
Cơ chế “tàu liên lạc”
Trên thực tế, các thị trường đang dựa vào cơ chế “các tàu liên lạc”: dầu của Nga có thể tìm thấy các thị trường khác ở châu Á, điều này sẽ giải phóng hàng hóa khác đến châu Âu. Vì thế, người ta đặt cược rằng những khách hàng châu Á này, dẫn đầu là Trung Quốc và Ấn Độ, sẽ yêu cầu Nga giảm giá lớn để “loại bỏ” lượng dầu thô dư thừa của họ, điều này có thể giúp giữ giá trong sự kiểm soát tương đối. Tuy nhiên, dự đoán này vẫn chưa được đảm bảo.
Nếu việc tìm kiếm dầu thô dường như không phải là một vấn đề không thể vượt qua, thì mối quan tâm lại hướng vào các sản phẩm tinh chế, cụ thể là dầu diesel. Châu Âu sản xuất khoảng 80% lượng dầu diesel đường bộ, nhưng nhập khẩu của Nga vẫn chiếm khoảng 10% lượng tiêu thụ của châu Âu.
Nhiên liệu hoặc sẽ phải được lấy từ các nhà máy lọc dầu ở những nơi khác trên thế giới – ví dụ như ở Ấn Độ hoặc Arabia Saudi – hoặc được sản xuất thêm ở châu Âu, với điều kiện là có đủ biên độ sử dụng trong các nhà máy lọc dầu của Lục địa già.
Video đang HOT
Olivier Neirynck, Giám đốc kỹ thuật của Liên đoàn các nhà kinh doanh nhiên liệu (Brafco), đảm bảo rằng sẽ không thiếu hụt. Đặc biệt là không phải ở Bỉ – nơi các nhà máy lọc dầu lớn ở Antwerp – TotalEnergies và Exxon – đã thực hiện các khoản đầu tư cần thiết để có thể xử lý các chất lượng khác nhau của dầu thô.
Tuy nhiên, ông Olivier Neirynck thừa nhận rằng nguồn cung này cho các nguồn mới nhiều khả năng sẽ khiến giá tăng cao, nếu chỉ để trang trải chi phí vận chuyển bổ sung để vận chuyển dầu thô từ các nước sản xuất xa hơn Nga.
Không có gì để mong đợi từ OPEC
Trong môi trường cực kỳ căng thẳng này, nơi mà dòng chảy thương mại phải chuyển hướng trong một vài tháng, áp lực tăng giá không nên bỏ qua. Trong khi đó, người tiêu dùng ngán ngẩm khi nguy cơ lại phải đối mặt với giá xăng tiếp tục tăng. Sau cuộc họp chính sách hôm 2/6 vừa qua, OPEC đã quyết định tăng mạnh sản lượng khai thác thêm 650.000 thùng/ngày, cao hơn nhiều mức tăng sản lượng 432.000 thùng/ngày được thực hiện từ tháng 4/2022.
Sản lượng tăng đáng kể sẽ là biện pháp duy nhất có thể làm dịu cơn bùng nổ giá dầu mỏ, nhưng rất khó xảy ra.
Yếu tố cuối cùng bị đ.e dọ.a, và không kém phần quan trọng, theo Olivier Neirynck, đó là Trung Quốc sẽ trỗi dậy sau khi thoát khỏi làn sóng COVID-19 mới nhất đã ảnh hưởng đến quốc gia này, làm tê liệt một số thành phố lớn như Thượng Hải, Bắc Kinh và làm chậm hoạt động kinh tế của đất nước. Giám đốc kỹ thuật của Brafco kết luận: Việc dỡ bỏ dần các hạn chế và tốc độ phục hồi nhu cầu của Trung Quốc sẽ là “yếu tố quyết định giá dầu tăng hay giảm”.
Ba lý do khiến giá dầu sẽ tiếp tục đắt đỏ
Giá dầu đã tăng vọt trở lại như những ngày đầu xảy ra xung đột Nga - Ukraine và không hề có triển vọng giảm đáng kể trong thời gian gần.
Một giàn khoan dầu tại khu vực Almetyevsk, Nga. Ảnh: TASS/TTXVN
Giá dầu thô Brent - tiêu chuẩn định giá toàn cầu - đã tăng vọt lên 124 USD/thùng vào đầu tuần này. Đây là mức tăng cao nhất kể từ đầu tháng 3 sau khi Liên minh châu Âu (EU) thông báo mục tiêu cắt giảm 90% lượng dầu nhập khẩu của Nga vào cuối năm nay.
Kể từ đó, giá nhiên liệu trên đã giảm nhẹ trở lại khoảng 117 USD/thùng, phần lớn là nhờ kỳ vọng rằng Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ OPEC sẽ bơm thêm dầu ra thị trường, song thực tế lại không đủ để xoa dịu nỗi đau của người tiêu dùng, hoặc chế ngự lạm phát toàn cầu. Lệnh cấm vận của EU và sự phục hồi về nhu cầu tiêu thụ ở Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới - sẽ giữ chân giá nhiên liệu ở mức đắt đỏ đối với hầu hết khách hàng.
Nhà phân tích hàng đầu về dầu mỏ châu Mỹ tại công ty Kpler, ông Matt Smith nhận định với CNN Business rằng giá dầu ở ngưỡng ba con số sẽ tiếp tục tồn tại. Ông nói: "Nếu nhu cầu của Trung Quốc tăng mạnh trở lại sau thời kỳ phong tỏa và Nga tiếp tục chứng kiến sản lượng sụt giảm, thì khả năng lập lại kỷ lục 139USD hồi đầu năm nay là hoàn toàn có thể".
Châu Âu từ bỏ dầu của Nga
Ngay cả khi lạm phát tăng vọt và tăng trưởng kinh tế chậm chạp làm dấy lên bóng ma suy thoái, nhu cầu tiêu thụ dầu toàn cầu khó có thể giảm đủ để làm hạ nhiệt như cuộc khủng hoảng năm 2008. Chuyên gia Smith nói: "Vì đó là vấn đề từ phía nguồn cung nên điều đáng lo lần này là ngay cả khi chúng ta đang phải đối mặt với suy thoái kinh tế, thì giá cả không nhất thiết sẽ giảm đáng kể".
Công nhân vận hành đường ống dẫn khí tại Công ty nhập khẩu khí đốt lớn nhất của Hungary "MOL", gần làng Vecses, ngoại ô Budapest. Ảnh: AFP/TTXVN
Giới chức EU tuần trước đã chính thức thông qua lệnh cấm vận đối với 75% dầu mỏ nhập khẩu từ Nga, liên quan đến chiến dịch quân sự ở Ukraine. Hầu hết các nước EU hiện có thời hạn 6 tháng để loại bỏ dần nhập khẩu dầu thô của Nga và 8 tháng đối với tất cả các sản phẩm dầu khác.
Hiện tại, nhà phân tích tại Kpler tin rằng khối EU sẽ tiếp tục mua một lượng dầu từ Nga, song đồng thời đã mua nhiên liệu của các nhà cung cấp khác. Theo dữ liệu của Kpler, hoạt đông nhập khẩu dầu thô từ Angola đã tăng gấp ba lần kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, trong khi sản lượng nhập khẩu của Brazil và Iraq lần lượt tăng 50% và 40%.
Ông Roslan Khasawneh, nhà phân tích cấp cao về thị trường nhiên liệu tại công ty dữ liệu Vortexa, cho biết việc các nước EU tìm nguồn cung ứng từ những nơi xa xôi hơn sẽ làm giá dầu bị đội chi phí.
Tuy vậy, theo ông Khasawneh, ác chính phủ có thể thực hiện một số biện pháp để giảm giá, như trợ giá nhiên liệu và đặt mức giá trần tại điểm bán lẻ. Nhưng điều mà thế giới đang thực sự cần để hạ nhiệt tình hình - nhiều nguồn cung hơn nữa - là điều khó xảy ra.
Không đủ phương án thay thế
Năm ngoái, chiến lược sản xuất của Nga - quốc gia chiếm 14% nguồn cung dầu toàn cầu - và các gói trừng phạt của phương Tây đang tạo ra một lỗ hổng đáng kể trên thị trường. Nga đã giảm sản lượng dầu gần 1 triệu thùng/ngày trong tháng 4 và con số này có thể đạt khoảng 3 triệu thùng/ngày vào nửa cuối năm 2022, theo dự báo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).
Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và các đối tác, gọi là OPEC , đã nhất trí bơm thêm 648.000 thùng dầu/ngày ra thị trường toàn cầu trong tháng 7 và tháng 8 - nhiều hơn 200.000 thùng so với kế hoạch.
Biểu tượng Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Ảnh: REUTERS/TTXVN
IEA dự đoán rằng sản lượng dầu toàn cầu, ngoại trừ thị phần của Nga, sẽ tăng hơn 3 triệu thùng/ngày trong thời gian còn lại của năm nay, giúp cân bằng tác động của các lệnh trừng phạt.
Nhưng ông Matt Smith nghĩ rằng triển vọng này có thể khó đạt được. Ông nói, ngay cả trước cuộc chiến ở Ukraine, các nhà sản xuất dầu đã giảm bớt đầu tư vào sản xuất khi họ chuyển hướng sang năng lượng tái tạo. Và OPEC cũng có những hạn chế riêng. OPEC đang phải vật lộn để bắt kịp với thỏa thuận hiện tại - ngay cả các thành viên chủ chốt của OPEC như Saudi Arabia, UAE và Kuwait cũng xuất khẩu ít hơn đáng kể trong tháng trước so với tháng 4.
Trong khi đó, Chiến lược gia tại ngân hàng đầu tư UBS Giovanni Staunovo nhận thấy nhiều quốc gia thành viên OPEC đã đạt đến mức giới hạn về năng lực sản xuất. Điều đó có nghĩa là mức tăng sản lượng có thể chỉ bằng khoảng một nửa mức tăng trong mục tiêu.
Các thùng dầu thô tại cơ sở của Tập đoàn Năng lượng Vermilion của Canada ở Parentis-en-Born, Pháp. Ảnh: REUTERS/TTXVN
Nhu cầu toàn cầu mạnh mẽ
Nhiều tháng qua, các đợt phong tỏa nghiêm ngặt để chống COVID-19 ở Thượng Hải, Bắc Kinh và nhiều thành phố lớn khác của Trung Quốc đã làm suy giảm nhu cầu tiêu thụ của quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới này.
Nhưng khi Chính phủ Trung Quốc bắt đầu nới lỏng hạn chế, nhu cầu sử dụng tăng vọt có thể đẩy giá lên. Trung Quốc cũng có thể tăng cường nhập khẩu dầu từ Nga, nơi có dầu thô Urals đang được giao dịch với mức chiết khấu là 34 USD/thùng so với Brent.
Người dân đeo khẩu trang phòng dịch COVID-19 tại ga tàu hỏa ở Thượng Hải, Trung Quốc, ngày 22/5/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Vortexa ước tính rằng Trung Quốc đã nhập khẩu 1,1 triệu thùng dầu của Nga mỗi ngày qua đường biển trong tháng 5, tăng khoảng 37% so với mức trung bình năm ngoái.
Nhu cầu về nhiên liệu ở Mỹ dường như khá ổn định, bất chấp giá cả đang đắt đỏ kỷ lục. Trong tuần lễ kết thúc hôm 4/6, lượng xăng được bán ra tại các trạm xăng ở Mỹ chỉ giảm 5% so với thời điểm cùng kỳ năm ngoái.
Mức hụt ít ỏi đó xảy ra trong bối cảnh giá xămh trung bình toàn quốc tăng hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 4,60 USD/gallon vào cuối tháng 5.
Cách giúp Nga 'lách' lệnh trừng phạt dầu trong gói thứ 6 của EU Mỹ và EU tìm cách áp đặt hàng loạt biện pháp trừng phạt lớn đối với Nga, nhưng Moskva đã "đi trước một bước" với sự trợ giúp của các nhà máy lọc dầu và tàu chở dầu của Ấn Độ và Trung Quốc. Một tàu chở dầu của Nga. Ảnh: DW Khi Mỹ và EU gia tăng các lệnh trừng phạt, Nga...