Châu Âu đứng trước lựa chọn đầu tư vào quân sự hay củng cố nền tảng xã hội

Theo bài bình luận trên Politico ngày 31/7, đề xuất của các lãnh đạo NATO nâng chi tiêu quốc phòng lên mức 5% GDP đang đặt châu Âu trước một lựa chọn khó khăn đó là ưu tiên củng cố sức mạnh quân sự hay dành nguồn lực để tăng cường các trụ cột xã hội .

Xe chiến đấu Puma trong quá trình kiểm tra bảo trì tại cơ sở của nhà sản xuất Rheinmetall ở Unterluess, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Tại hội nghị thượng đỉnh gần đây, chỉ có Tây Ban Nha bày tỏ hoài nghi về tính hợp lý của mục tiêu mới, trong khi phần lớn các nước thành viên NATO ủng hộ việc tăng mạnh ngân sách quốc phòng . Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo rằng trong bối cảnh chi phí sinh hoạt leo thang, giá thuê nhà tăng, dịch vụ công xuống cấp và hạ tầng giao thông quá tải, việc ưu tiên quân sự hóa có thể làm suy yếu sự gắn kết và ổn định xã hội.

Các tác giả Begum Zorlu, Gulseren Onanc và Ediz Topcuoglu cho rằng mối đe dọa thường trực đối với người dân châu Âu không chỉ xuất phát từ nguy cơ xung đột hay đe dọa lãnh thổ, mà còn đến từ những vấn đề kinh tế – xã hội như thiếu nhà ở, chi phí chăm sóc trẻ em cao, hệ thống giáo dục và y tế thiếu đầu tư. Một xã hội chịu nhiều sức ép dân sinh sẽ khó duy trì sự ổn định chỉ bằng sức mạnh quân sự.

Bài viết dẫn chứng từ New York (Mỹ), nơi ứng cử viên thuộc thế hệ chính trị gia trẻ theo đường lối xã hội dân chủ, Zohran Mamdani, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ nhờ chương trình tranh cử bao gồm các chính sách như giao thông công cộng miễn phí, chăm sóc trẻ em toàn dân, kiểm soát giá thuê nhà và đánh thuế tài sản. Những chính sách này, dù bị coi là “cấp tiến” trong quan điểm kinh tế thị trường truyền thống, vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi. Theo các tác giả, điều đó cho thấy tiềm năng áp dụng những mô hình phúc lợi xã hội mạnh mẽ hơn tại các thành phố châu Âu như Naples (Italy), Marseille (Pháp) hay Athens (Hy Lạp).

Bài bình luận cũng nhấn mạnh vai trò then chốt của chính quyền địa phương trong việc bảo vệ các giá trị dân chủ. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan bị cáo buộc gia tăng sức ép với các thị trưởng đối lập, trong đó có việc bắt giữ Thị trưởng Istanbul Ekrem Imamoglu cùng hơn chục lãnh đạo đô thị khác với cáo buộc bị cho là mang động cơ chính trị. Trước tình hình này, dù một số chính phủ châu Âu lựa chọn im lặng, các thị trưởng tại Paris, Berlin và Budapest vẫn công khai lên tiếng bảo vệ nguyên tắc dân chủ, qua đó khẳng định vai trò của chính quyền đô thị như “trái tim” của quốc gia.

Theo nhóm tác giả, khái niệm “xã hội Châu Âu” không chỉ là một khẩu hiệu chính trị mà còn là chiến lược sống còn nhằm duy trì sự cân bằng giữa tự do kinh tế và công bằng xã hội. Nếu ngân sách quốc phòng hơn các nguồn lực dành cho những ưu tiên dài hạn như ứng phó biến đổi khí hậu, thu hẹp khoảng cách số, phát triển nhà ở và mở rộng dịch vụ chăm sóc trẻ nhỏ, EU sẽ khó giữ vững được lòng tin của công chúng.