Châu Âu có đủ sức ‘gánh’ Ukraine?

Tạm thời bị Mỹ ngưng viện trợ nên Ukraine chỉ còn có thể dựa vào châu Âu, nhưng liệu điều này có thể đảm bảo nguồn lực hiệu quả cho Kyiv?

AP đưa tin Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 3.3 (theo giờ Washington ) đã trực tiếp yêu cầu tạm ngưng tất cả các viện trợ quân sự cho Ukraine. Theo đó, toàn bộ thiết bị quân sự của Mỹ chưa được đưa đến Ukraine sẽ bị hoãn chuyển giao, bao gồm cả số vũ khí đang được vận chuyển bằng hàng không lẫn đường biển hoặc đang ở các điểm chuyển tiếp tại Ba Lan .

Từ trái sang: Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại hội nghị thượng đỉnh ở London ngày 2.3 . ẢNH: AFP

Động thái này diễn ra sau khi cuộc hội đàm ở Nhà Trắng giữa Tổng thống Trump với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky trở thành cuộc tranh luận “thảm họa”. Cùng ngày 3.3, viết trên mạng xã hội , ông Trump gợi ý ông Zelensky có thể sẽ ra đi nếu không đồng ý thỏa thuận với Mỹ.

Chỗ dựa châu Âu

Giới phân tích quân sự đánh giá Ukraine cần sớm tìm giải pháp thay thế vũ khí, vì nếu thiếu đạn dược thì các hệ thống vũ khí mà Washington đã gửi cho Kyiv cũng sẽ “trùm mền”.

Tuy nhiên, Reuters dẫn lời Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal phát biểu trong cuộc họp báo ngày 4.3 khẳng định: “Quân đội và chính phủ của chúng tôi có khả năng, phương tiện để duy trì tình hình ở tiền tuyến”. “Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với Mỹ thông qua tất cả các kênh có sẵn một cách bình tĩnh”, Thủ tướng Shmyhal nói thêm và nhấn mạnh: “Chúng tôi chỉ có 1 kế hoạch là giành chiến thắng và sống sót”. Trong khi đó, Tổng thống Zelensky đến hôm qua 4.3 vẫn chưa lên tiếng về việc Mỹ ngưng viện trợ.

Thời gian qua, nguồn lực quốc phòng từ Mỹ, tổng giá trị hơn 63 tỉ USD, chiếm hơn 50% tổng viện trợ quân sự của Washington và đồng minh châu Âu dành cho Kyiv. Chính vì thế, việc Washington ngưng viện trợ khiến Kyiv chỉ còn dựa vào nguồn lực quân sự của châu Âu. Trước đó, ngày 2.3, Thủ tướng Anh Keir Starmer công bố khoản viện trợ gói vũ khí phòng không trị giá khoảng 2 tỉ USD, với hơn 5.000 tên lửa, cho Ukraine.

Không những vậy, nhằm thể hiện khả năng độc lập trước Mỹ, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hôm qua công bố nhóm này sẽ tăng ngân sách quốc phòng lên đến 800 tỉ euro (khoảng 850 tỉ USD).

Đã hết lối thoát

Trong phân tích gửi đến Thanh Niên , TS Ian Bremmer, Chủ tịch Eurasia Group (Mỹ) – đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới , cho rằng châu Âu trong những năm qua chưa chứng minh được sự phối hợp hiệu quả, thậm chí “nói nhiều hơn làm”.

Mặc dù vậy, TS Bremmer nhấn mạnh: “Đây là thời điểm hành động hoặc thất bại. Người châu Âu cảm thấy như có một khẩu súng chĩa vào họ từ phương Đông (bởi người Nga) như một mối đe dọa an ninh quốc gia trực tiếp, và bây giờ là một khẩu súng vào đầu từ phương Tây. Và điều đó có nghĩa là người châu Âu bây giờ phải hành động cùng nhau ngay lập tức”.

“Đây là tương lai của nền dân chủ, và nó chắc chắn là tương lai của người Ukraine”, TS Bremmer nhận định.

Trong khi đó, trả lời Thanh Niên ngày 4.3, chuyên gia tình báo quân sự Mỹ Carl O.Schuster (từng đứng đầu đơn vị tình báo quân sự NATO ở vùng Balkan) đánh giá: “Các nước châu Âu cuối cùng đã nhận ra rằng họ cần tăng cường hỗ trợ cho Ukraine. Ông Trump sẽ chờ đợi những diễn biến sắp tới, trong khi những người chỉ trích ông ở Mỹ và châu Âu sẽ cố gắng sử dụng điều đó để chống lại ông. Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ được tiếp thêm sức mạnh nếu Washington không tăng cường lệnh trừng phạt Moscow”.

Mặc dù vậy, chuyên gia Schuster vẫn kỳ vọng: “Cuộc tranh luận giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Zelensky sẽ có rất ít tác động lâu dài. Nhưng tất nhiên, cuộc tranh luận đã chấm dứt mọi hy vọng về một lệnh ngừng bắn sớm được thi hành”.

Châu Âu tính tịch thu tài sản Nga bị đóng băng

Các quốc gia châu Âu đang tìm cách tịch thu hơn 210 tỉ USD tài sản của Nga bị Liên minh châu Âu (EU) đóng băng trong bối cảnh diễn ra cuộc thảo luận hòa bình ở Ukraine, theo Financial Times. Pháp và Đức, hai nước từ lâu có quan điểm phản đối việc tịch thu hoàn toàn số tài sản Nga bị đóng băng, hiện thảo luận với Anh và các quốc gia khác về cách thức sử dụng những tài sản này theo hướng có lợi cho Ukraine. Theo đó, các quan chức Pháp được cho là đề xuất sẽ tịch thu tài sản Nga trong trường hợp Moscow vi phạm một thỏa thuận ngừng bắn trong tương lai với Kyiv.

Đề xuất này là một phần trong nỗ lực của châu Âu nhằm mang lại sự đảm bảo an ninh cho Kyiv hậu xung đột. Tuy nhiên, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cũng lo ngại rằng vị thế của euro như một lựa chọn an toàn cho dự trữ ngoại hối sẽ gặp rủi ro nếu châu Âu tịch thu tài sản Nga. Hầu hết các tài sản mà châu Âu đang đóng băng của Nga đều được định giá bằng euro. Phía Nga chưa bình luận về thông tin trên.