Châu Âu căng thẳng vì cạnh tranh kinh tế Mỹ – Trung

Cạnh tranh kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc đã đẩy châu Âu vào thế đối đầu, khi kế hoạch thúc đẩy các ngành công nghiệp xanh của Mỹ có nguy cơ gây thiệt hại cho EU.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Leyen (trái) và Tổng thống Mỹ Biden. Ảnh: commission.europa.eu

Mỹ đã thông qua Đạo luật Giảm lạm phát (IRA), trong đó có 370 tỷ USD dành cho các khoản đầu tư, trợ cấp và cắt giảm thuế để giảm phát thải khí nhà kính, biến đạo luật này thành chương trình lớn nhất từ trước đến nay của Washington trong chống biến đổi khí hậu.

Nhưng một số điều khoản đã bị các quan chức EU chỉ trích là phân biệt đối xử với các nhà sản xuất ô tô châu Âu. Một số người nói rằng đạo luật có dấu hiệu của chủ nghĩa bảo hộ.

Bộ trưởng Kinh tế Pháp Bruno Le Maire và người đồng cấp Đức Robert Habeck sẽ tới Washington để gặp Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen trong tuần này và cố gắng giải quyết bế tắc.

Các nhà lãnh đạo EU cũng sẽ tổ chức một hội nghị thượng đỉnh vào cuối tuần nhằm bắt đầu đưa ra phản ứng đối với các biện pháp của Mỹ.

IRA nhằm mục đích thúc đẩy các ngành công nghiệp xanh sẽ là chìa khóa cho nền kinh tế trong tương lai, chẳng hạn như sản xuất pin và tấm pin mặt trời.

Các công ty Mỹ có thể nhận được các khoản trợ cấp tương tự như các đối thủ Trung Quốc, với điều kiện họ phải sản xuất trong nước.

Tobias Gehrke, một thành viên tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho biết: “Một trong những mục tiêu chính của IRA là loại các nhà cung cấp Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng năng lượng sạch”, lưu ý thêm ưu tiên là giảm phụ thuộc hàng nhập khẩu Trung Quốc.

Theo một nghiên cứu của Viện Brookings có trụ sở tại Washington, Trung Quốc thống trị lĩnh vực xe điện, với 78% sản lượng pin toàn cầu và 3/4 số nhà máy lớn sản xuất pin lithium-ion mà họ sử dụng.

Nhưng IRA đã khiến các nhà lãnh đạo châu Âu lo ngại vì lo sợ sự hỗ trợ này sẽ khuyến khích các công ty chuyển sản xuất sang Mỹ.

EU đã kêu gọi Mỹ miễn trừ cho các công ty châu Âu, giống như những miễn trừ cho các đối tác thương mại của khối là Canada và Mexico.

Tuy nhiên, những nỗ lực để tìm ra một giải pháp cho đến nay đã không mang lại kết quả.

Chuyên gia Gehrke cho biết Washington trước hết đang chú ý đến tạo công ăn việc làm và giảm phụ thuộc hàng nhập khẩu Trung Quốc và vô tình không quan tâm đến tác động đối với các đồng minh châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Đồng quan điểm trên, Cecilia Malmstroem, cựu Ủy viên thương mại của EU và hiện là thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu Peterson ở Washington, nói: “Châu Âu vô tình đã trở thành một phần tài sản thế chấp trong nỗ lực này” nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.

Nỗi sợ hãi của EU ngày càng sâu sắc sau các cuộc khủng hoảng kinh tế và nguồn cung do đại dịch và xung đột Nga – Ukraine gây ra đã đặt ra câu hỏi về các quy tắc toàn cầu hóa.

Việc toàn cầu tập trung vào tái công nghiệp hóa đã dẫn đến lo ngại về một cuộc chạy đua trợ cấp ở Mỹ, Trung Quốc và EU, nơi Ủy ban châu Âu muốn tạo điều kiện dễ dàng hơn trong việc hỗ trợ nhà nước cho các công ty.

Pascal Lamy, cựu Tổng Giám đốc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cho biết châu Âu phải “gây áp lực” lên Washington, vì IRA “chống châu Âu hơn là chống Trung Quốc”.