Chân dung “nữ tướng” chống dịch Covid-19 của bang Ohio (Mỹ)

“Nhà lãnh đạo mà ai cũng muốn có”, “siêu anh hùng chống Covid-19″, “Biểu tượng chống đại dịch của Ohio”, truyền thông Mỹ đã dành nhiều lời ngợi khen như vậy cho Tiến sĩ Amy Acton – Giám đốc Sở Y tế bang Ohio.

Bà không chỉ là bộ não đứng sau các phản ứng sớm và quyết liệt của bang này mà còn là người truyền đạt thông tin rất hiệu quả. Và quan trọng hơn, Ohio đã giảm thiểu được thiệt hại của đại dịch Covid-19.

Tiến sĩ Amy Acton – Giám đốc Sở Y tế Ohio không xa lạ gì với nghịch cảnh. Cuộc đời bà vốn đã quá nhiều sóng gió, từng bị một trong những bạn trai của mẹ lạm dụng, chuyển nơi ở 18 lần, thậm chí còn sống qua mùa đông trong một căn lều. Nhưng chính vì đã quen với sự xáo trộn và biến cố nên bà luôn sẵn sàng cho một thảm họa khác: đại dịch nghiêm trọng mà nước Mỹ đã trải qua trong hơn 100 năm. “Tôi nghĩ, từ những gì đã trải qua thời thơ ấu, tôi luôn cố gắng hết sức khi gặp khủng hoảng” – Tiến sĩ Amy Acton chia sẻ.

Tiến sĩ Amy Acton được ví như bộ não đứng sau các phản ứng sớm và quyết liệt của bang Ohio, Mỹ

Linh cảm về sự bất an và hành động quyết liệt

Vị lãnh đạo ngành y tế Ohio nhớ lại, bà nhận được thông tin đầu tiên về dịch bệnh do virus Corona chủng mới vào đầu tháng 1-2020. Khi đó, bà đã có cuộc điện thoại với một nhà dịch tễ học toàn cầu tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, rằng có một dịch bệnh bất thường đang lan rộng khắp khu vực Vũ Hán của Trung Quốc. “Giọng nói của người ấy bất thường và tôi nghĩ đến khả năng đây là dịch bệnh nghiêm trọng truyền từ động vật” – bà Acton kể.

Acton, người có cả bằng cấp y khoa lẫn sức khỏe cộng đồng đã quyết tâm hành động. “Tôi đã đi tìm nhà dịch tễ học chỉ để nói chuyện về loại virus này. Cuộc phiêu lưu bắt đầu. Thành thật mà nói, kể từ đó, 7 ngày trong tuần chúng tôi lăn lộn với dịch bệnh”. Dưới sự chỉ đạo của Thống đốc Mike DeWine cùng sự tư vấn của Giám đốc Sở Y tế Amy Acton, Ohio đã trở thành tiểu bang đầu tiên đóng cửa tất cả các trường công lập từ ngày 12-3. Và chỉ 5 ngày sau đó, bà Acton đã ban hành quyết định hủy bỏ các ca phẫu thuật không cần thiết, trước cả New York.

Giữa đại dịch bất ngờ, bà Amy Acton đã giữ được sự bình tĩnh đáng nể. Trước khi Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) bắt đầu ban hành các hướng dẫn giãn cách xã hội trên toàn quốc, nhân viên Sở Y tế Ohio đã làm việc với các đối tác ở thành phố Columbus để hạn chế khả năng lây lan dịch bệnh tại một lễ hội thể thao hàng năm dự kiến sẽ thu hút vài trăm nghìn du khách cùng 22.000 vận động viên từ 80 quốc gia. “Hiện giờ chúng ta đang phải chiến đấu với những khó khăn đó. Không còn thời gian nữa. Hãy lắng nghe những gì nước Ý nói với chúng ta” – bà hối thúc trong cuộc họp báo hôm 22-3.

Trong khi Tổng thống Donald Trump ngày 3-4 tuyên bố Covid-19 đang biến mất và nhấn mạnh vào ngày 6-4 rằng nước Mỹ đã thấy “ánh sáng cuối đường hầm” thì bà Acton trong các cuộc họp báo hàng ngày vẫn nhấn mạnh về số ca tử vong vì Covid-19 đang gia tăng và thiếu các thiết bị xét nghiệm. Vào ngày 7-4, bà nhấn mạnh: “Các bạn đang giành thắng lợi trong cuộc chiến bảo vệ nguồn lực khan hiếm và giữ cho các bệnh viện đủ sức ứng phó với đại dịch. Nhưng nếu lần thứ 2 thả chân ga, chúng ta không còn đối phó với cơn bão cấp 3 nữa mà nó có thể quay lại với sức mạnh của bão cấp 5″.

Dường như nhờ linh cảm về sự bất an của bà Amy Acton, nhiều người dân Ohio đã được bảo toàn tính mạng. Số liệu về dịch Covid-19 ở bang này đang ở mức thấp so với nhiều địa phương khác. Ví dụ như bang Georgia có quy mô dân số nhỏ hơn Ohio, nhưng lại có số ca lây nhiễm lẫn tử vong lớn gần gấp đôi. Trong khi Ohio là tiểu bang đông dân thứ bảy của Mỹ, số ca nhiễm và tử vong vì Covid-19 ở đây đều xếp ở vị trí thứ 15 trở đi.

Sự tận tâm và lòng trắc ẩn được ghi nhận

Amy Acton, năm nay 54 tuổi, lớn lên trong khu phố nghèo ở Youngstown, Ohio. Người phụ nữ can đảm này từng trải qua thời thơ ấu đầy khó khăn, nhiều lúc chịu cảnh đói khát, vô gia cư cho đến khi chuyển đến ở với cha mình. Là học sinh xuất sắc thời trung học, Acton đã học ngành bác sĩ nhi khoa trước khi lấy bằng thạc sĩ về sức khỏe cộng đồng tại Đại học bang Ohio.

Robyn Petras, một cư dân 53 tuổi ở thành phố Lancaster tin rằng, bà Acton đã đóng góp công sức đáng kể để giữ cho số ca nhiễm của bang ở mức thấp, mặc dù bản thân bà Robyn Petras đã có xét nghiệm dương tính với Covid-19 vào ngày 24-3. “Sự tận tụy và bình tĩnh pha trộn với lòng trắc ẩn cùng kiến thức y khoa của cô ấy đã cho tôi sự thoải mái, can đảm để chống lại virus. Tôi hoàn toàn tin tưởng vì hành động nhanh chóng và chủ động của họ không chỉ cứu mạng tôi, mà cả gia đình và bạn bè của tôi” – bà Petras nói về vị lãnh đạo ngành y tế bang Ohio. Petras không phải là người hâm mộ duy nhất nữ Giám đốc Sở Y tế của bang. Một công ty may mặc địa phương đã thiết kế áo sơ mi và áo nỉ để vinh danh Acton với khẩu hiệu: “Không phải tất cả anh hùng đều mặc áo choàng”. Số tiền mà doanh nghiệp này thu được nhờ bán các sản phẩm nói trên sẽ dành hỗ trợ các thanh thiếu niên yếu thế trong cộng đồng, một hoạt động xã hội mà bà Acton rất tâm huyết. Đó là chưa kể, hơn 120.000 người đã tham gia một trang fanpage của Tiến sĩ Amy Acton trên Facebook để có thể theo dõi hoạt động tương tác trực tuyến với bà mỗi ngày.

Tuy nhiên, vai trò lãnh đạo của Tiến sỹ Acton trong đại dịch Covid-19 lần này cũng có lúc bị gièm pha. Vào giữa tháng 3-2020, bà chỉ ra rằng virus lây lan trong cộng đồng có nghĩa là ít nhất 1% cư dân Ohio đang mang virus. “Chúng ta có 11,7 triệu người, vậy có thể suy ra hơn 100.000 người đang nhiễm Covid-19″, bà suy luận. Một số chuyên gia đã nhanh chóng cho rằng, tuyên bố này là một sự cường điệu. Bà cũng nhấn mạnh rằng con số 100.000 đáng báo động đó rất có thể bao gồm những người không có triệu chứng. Nhưng cho dù là nói quá thì đó vẫn là lời nhắc nhở rằng, nước Mỹ không có đủ bộ dụng cụ xét nghiệm hoặc tài nguyên để biết chắc chắn người nào đã mắc Covid-19.

Trong các cuộc họp báo, bà Acton rất muốn trang bị cho người dân những hiểu biết sâu sắc nhất có thể, còn hơn là giấu kín thông tin đáng lo ngại. “Tôi thực sự tin rằng khi được cung cấp thông tin, mọi người sẽ sử dụng điều đó để giúp bản thân cảm thấy sẵn sàng ứng phó hơn. Không phải ai cũng cần làm điều gì đó thật khác biệt để giúp ứng phó với đại dịch. Ở nhà khi có thể, giúp đỡ người khác khi cần và giữ liên lạc với những người thân yêu trong thời gian bị cô lập, tất cả chúng ta đều có thể làm phần việc của mình để giúp làm phẳng đường cong trên biểu đồ dịch. Tôi là một người bình thường, vì vậy, nếu tôi có thể làm một điều gì đó có vẻ phi thường thì mọi người cũng làm được như vậy” – bà Acton nói.

Để tổng hợp và phổ biến thông tin trong đại dịch hiện tại, vị “nữ tướng” này thường thức dậy vào lúc nửa đêm về sáng và nhận được cuộc gọi từ Thống đốc DeWine trước 7h. Sau đó, bà làm việc tại Trung tâm hoạt động khẩn cấp của tiểu bang cho đến khi xong việc vào lúc 20h và lên giường lúc 22h. Nhưng ngay cả trong lúc bận rộn như vậy, bà cũng cố gắng dành thời gian cho chính mình. Bà tâm sự: “Tôi thức dậy vào lúc 4h vì đó là một thời gian yên tĩnh để tôi đọc và bắt kịp mọi thứ”. Khi còn là một đứa trẻ sống trong tầng hầm buồn tẻ, Acton đã tìm đến những trang sách để thoát khỏi thực tại của mình. Ngày nay, tài liệu đọc của bà chủ yếu bao gồm các tin tức và nghiên cứu về Covid-19 chứ không phải là những câu chuyện về động vật trong trang trại hay thế giới bí ẩn. Mặc dù vậy, bà vẫn còn một số cuốn sách văn học nhẹ nhàng đang chờ khi đại dịch lắng xuống.

“Nhiều người dân bang Ohio tin tưởng vào Tiến sĩ Amy Acton vì họ cảm thấy bà không chỉ hiểu những gì mình đang làm mà còn chia sẻ những thông tin khó chấp nhận cũng như những hạn chế tác động đến cuộc sống mọi người”.

Christopher Devine (Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Dayton, Mỹ)