Chăm sóc trẻ như thế nào sau tiêm vaccine Covid-19

Gia đình tôi dự định cho con tiêm vaccine Covid-19, xin hỏi bác sĩ nếu bé gặp các phản ứng phụ sau tiêm thì chăm sóc thế nào? (Nguyễn Thanh, 46 tuổi, TP HCM)

Trả lời :

Một số tác dụng phụ từ nhẹ đến trung bình có thể gặp sau tiêm vaccine Covid-19 ở trẻ. Đây là những dấu hiệu thông thường cho thấy cơ thể đang hình thành khả năng bảo vệ và hệ miễn dịch đang làm những gì mà nó phải làm. Các tác dụng phụ này thường sẽ biến mất sau 12-48 giờ. Một số trẻ không gặp tác dụng phụ hoặc có thể sẽ gặp các tác dụng phụ sau liều tiêm thứ hai khác sau liều đầu tiên. Phụ huynh cần theo dõi các phản ứng ở trẻ như:

Trên cánh tay tại vị trí tiêm có thể đau, ửng đỏ, sưng tấy. Một số trẻ có thể bị phát ban đỏ, ngứa, sưng hoặc đau ở vị trí tiêm, thường được gọi là dấu hiệu “cánh tay Covid”. Những nốt phát ban này có thể bắt đầu sau vài ngày đến hơn một tuần kể từ khi tiêm mũi đầu tiên. Nếu trẻ bị “cánh tay Covid” sau khi tiêm liều đầu tiên, trẻ vẫn nên tiêm liều thứ hai, không có chống chỉ định. Một số loại thuốc kháng histamine để giảm ngứa, hoặc acetaminophen hoặc thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) có thể dùng để giảm đau dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Triệu chứng toàn thân có thể gặp như ớn lạnh, tiêu chảy, sốt hoặc vã mồ hôi, đau đầu, đau cơ, buồn nôn hoặc cảm thấy nôn nao, mệt mỏi. Một số trẻ em có thể sẽ xuất hiện sưng đau hạch bạch huyết (gọi là nổi hạch), thường ở vùng nách hoặc cổ.

Liều thuốc hạ sốt cho trẻ em dưới 11 tuổi cần hiệu chỉnh theo cân nặng. Trẻ 12-17 tuổi, cân nặng>40 kg, có thể dùng liều thuốc hạ sốt như người lớn. Việc sử dụng thuốc cần được bác sĩ tư vấn, thường sử dụng là acetaminophen (khuyến cáo không quá 75mg/kg trong 24 giờ). Ibuprofen với liều hạ sốt khuyến cáo 10-15 mg/kg, cách nhau 4-6 giờ/ lần, tối đa 40 mg/kg/ngày. Không khuyến cáo sử dụng aspirin để hạ sốt cho trẻ vì nguy cơ xuất hiện hội chứng Reye (hội chứng này có thể gây sưng phù ở não và gan).

Để giảm đau và giảm khó chịu tại vị trí tiêm, phụ huynh có thể đắp một chiếc khăn sạch, mát và ướt lên vùng da. Khuyến khích trẻ vận động nhẹ nhàng vùng cánh tay sẽ giúp sớm giảm cảm giác đau mỏi. Lựa chọn quần áo thoáng mát, mỏng nhẹ cho trẻ. Nhiệt độ phòng có thể điều hòa ở mức 27-29 độ C. Khuyến khích trẻ uống nhiều nước. Có thể xen kẽ nước lọc với các loại nước cam, chanh, nước ép trái cây (lê, táo…). Chế độ ăn uống vẫn duy trì như thường ngày, không cần kiêng một loại thực phẩm cụ thể sau tiêm vaccine ngừa Covid-19.

Trường hợp trẻ xuất hiện triệu chứng khó thở, sưng mặt và cổ họng, tim đập nhanh, nổi ban nặng khắp cơ thể, hoặc chóng mặt và suy nhược, thường xuất hiện trong 30 phút đầu sau tiêm đến khoảng 4 giờ sau đó, người chăm sóc trẻ cần nhanh chóng đưa đến cơ quan y tế gần nhất để được thăm khám. Nếu tình trạng ửng đỏ hoặc nhạy cảm đau ở vị trí tiêm của trẻ bắt đầu trở nặng sau 24 giờ, người chăm sóc cũng cần liên hệ với bác sĩ hoặc cơ quan y tế.

Từ tháng 4, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã nhận một số báo cáo về viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim ở thanh thiếu niên sau khi tiêm vaccine ngừa Covid-19. Tuy nhiên xem xét trên hàng trăm triệu liều vaccine, tỷ lệ xảy ra rất hiếm, hầu hết trường hợp báo cáo đều nhẹ và khỏi nhanh. Trẻ cần được hướng dẫn và báo cho cha mẹ nếu có triệu chứng đau ngực, hồi hộp, khó thở, cảm giác buồn nôn… để được đưa đến cơ quan y tế thăm khám kịp thời.

CDC Mỹ cũng hướng dẫn vaccine Covid-19 và các vaccine khác hiện có thể được tiêm vào cùng một ngày, trẻ không phải đợi để tiêm vaccine Covid-19 nếu đã tiêm một loại vaccine khác trong vòng 14 ngày trước đó.

Mở rộng đối tượng tiêm chủng cho trẻ em sẽ giúp sớm kiểm soát được dịch bệnh. Cha mẹ hoặc người giám hộ nên trò chuyện, giải thích cho trẻ về lợi ích của việc tiêm vaccine và những triệu chứng cần theo dõi sau tiêm để chuẩn bị tâm lý tốt cho trẻ.

Bác sĩ Phạm Ánh Ngân – bác sĩ Kiều Xuân Thy
Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cơ sở 3