Chăm sóc sức khỏe sinh sản v.ị t.hành n.iên như thế nào?
T.uổi v.ị t.hành n.iên là ở sau t.uổi thiếu nhi và trước t.uổi trưởng thành. Đây là giai đoạn chuyển tiếp nhưng là một giai đoạn khác biệt và quan trọng trong cuộc sống con người…
Các giai đoạn t.uổi vị thành niên
V.ị t.hành n.iên (người sắp đến t.uổi trưởng thành) là những em kể cả trai và gái, thuộc lớp người từ 10 đến 19 t.uổi. Lớp t.uổi vị thành niên này được chia ra ba nhóm: Từ 10 đến 13 t.uổi là nhóm v.ị t.hành n.iên sớm; Từ 14 đến 16 t.uổi là nhóm v.ị t.hành n.iên giữa; Từ 17 đến 19 t.uổi là nhóm v.ị t.hành n.iên muộn.
Sự phân chia này dựa theo đặc điểm ít nhiều khác nhau về phát triển cơ thể và tâm sinh lý của lứa t.uổi vị thành niên, để việc chăm sóc sức khoẻ cho phù hợp với từng nhóm đối tượng. Tuy vậy cách phân chia này cũng chỉ có tính tương đối.
Một buổi ngoại khóa về giới tính dành cho trẻ v.ị t.hành n.iên.
Với con gái
Bắt đầu từ 8-13 t.uổi, trung bình 15 t.uổi, hoàn tất 13-18 t.uổi.
Về phát triển cơ thể: Với các em gái bộc lộ đầu tiên là ở vú (từ núm vú nhỏ đã nhô lên rõ hơn và hình thành quầng vú và bầu vú. Có thể một vú hơi to hơn bên đối diện, đó là hiện tượng bình thường. Vú phát triển đầy đủ sau 18 tháng). Đồng thời với sự phát triển của đôi vú nở nang là sự phát triển xương chậu (khung chậu nữ tròn hơn và rộng hơn so với khung chậu của nam), xương đùi, các mô mỡ hình thành các đường cong duyên dáng thiếu nữ, buồng trứng bắt đầu hoạt động đ.ánh dấu bằng hiện tượng k.inh n.guyệt…
Thay đổi sinh lý: Thông thường hàng tháng 1 nang noãn phát triển đến trưởng thành, sau 2 tuần nang vỡ (phóng noãn), phần vỏ nang phát triển thành hoàng thể. Nang noãn tiết oestrogen, hoàng thể tiết progesterone.
Trong khoảng 1 năm đầu vòng kinh thường không có phóng noãn nên k.inh n.guyệt không đều, thời gian hành kinh cũng thay đổi.
Với b.é t.rai
Ở b.é t.rai xuất hiện từ: 10-15 t.uổi. Trẻ sẽ “vỡ tiếng”, có ria mép xuất hiện lúc đầu mọc ở góc môi rồi lan ra khắp môi trên, sau đó đến phần trên của má, và vùng môi dưới, dưới cằm. Số lượng lông ở mặt do di truyền.
T.inh h.oàn to lên và hoạt động để sinh ra chất nội tiết s.inh d.ục nam và t.inh t.rùng.
Về hoạt động ngoại tiết: Tinh bào được sản xuất từ ống sinh tinh trở thành t.iền t.inh t.rùng, qua mào tinh thành t.inh t.rùng trưởng thành. T.inh t.rùng được tập kết tại túi tinh.
Video đang HOT
Hoạt động nội tiết: T.inh h.oàn tiết testosterone. Túi tinh và tuyến t.iền liệt sản xuất phần lỏng của tinh tương. Biểu hiện x.uất t.inh, những lần đầu là mộng tinh (x.uất t.inh khi ngủ). T.inh t.rùng được sản xuất liên tục.
Những thay đổi về tâm lý
Với những đặc điểm sinh lý riêng biệt, trẻ muốn khẳng định mình nên dễ thay đổi tính cách, hành vi ứng xử được thể hiện như sau:
Tính độc lập: Bắt đầu có xu hướng tách ra, ít phụ thuộc vào cha mẹ. Chuyển từ sinh hoạt gia đình sang sinh hoạt bạn bè, tín ngưỡng để đạt được sự độc lập. Đôi khi chống đối lại bố mẹ, vì vậy các bậc phụ huynh cần quan tâm uốn nắn, nhưng phải kiên trì, mềm dẻo, linh hoạt để tránh chạm tự ái đến tổn thương tinh thần.
Về nhân cách: Cố gắng khẳng định mình như một người lớn vì vậy có những hành vi bắt chước người lớn.
Về tình cảm: Chuẩn bị cho mối quan hệ yêu đương (xuất hiện tình yêu bạn bè, khó phân biệt đâu là tình yêu, đâu là bạn bè, dễ mơ mộng, khi đổ vỡ niềm tin dễ chán nản), học cách biểu lộ tình cảm và điều khiển cảm xúc, phát triển khả năng yêu và được yêu, tỏ thái độ thân mật trong quan hệ với người khác.
Tính tích hợp: Những thông tin thu thập được từ cha mẹ, nhà trường, xã hội, bạn bè, người trung gian, các hoạt động văn hóa là cơ sở để tạo ra giá trị của bản thân tạo niềm tự tin và cách ứng xử.
Về trí tuệ: V.ị t.hành n.iên thường thích lập luận, suy diễn nhìn sự vật theo quan điểm lý tưởng hóa. Giai đoạn phát triển đặc biệt này chịu ảnh hưởng rất mạnh mẽ của các điều kiện văn hóa, giáo dục, kinh tế của môi trường gia đình và xã hội đồng thời cũng là giai đoạn gây nhiều lo ngại cho các bậc cha mẹ và cho cộng đồng. T.uổi vị thành niên ở mỗi nền văn hóa có những đặc điểm riêng nhưng nói chung còn bộc lộ tính phụ thuộc, sự khủng hoảng về nhân cách và hoang mang về tâm lý mà như nhiều người đã nhận xét, các em đang muốn khám phá chính mình. Tuy trưởng thành về mặt cơ thể nhưng v.ị t.hành n.iên vẫn cần phải được giúp đỡ, giáo dục của nhà trường, gia đình để hình thành nhân cách phát triển đúng hướng.
Tư vấn cho trẻ v.ị t.hành n.iên về giới tính.
Hậu quả về hành vi quan hệ sớm
Do sự phát triển cơ thể chưa hoàn chỉnh, vì vậy hành vi quan hệ ở độ t.uổi vị thành niên thường không kiểm soát và thường dẫn đến thai nghén ngoài ý muốn. Nếu mang thai ở t.uổi vị thành niên sẽ liên quan đến một số hậu quả nghiêm trọng cho sức khoẻ quan hệ như nạo phá thai, sẩy thai, sinh thiếu cân, đẻ non, thai nhỏ so với t.uổi thai, t.ử v.ong mẹ. Đây thực sự là một thảm họa, là gánh nặng cho bản thân, cho gia đình và xã hội.
Chính sự mang thai ở t.uổi vị thành niên cũng gây ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển thể chất và tâm sinh lý cũng như phát triển trí tuệ sau này.
Quan hệ không an toàn có nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường quan hệ đang là nỗi lo ngại của cộng đồng (lậu, giang mai, HIV…).
Hậu quả về kinh tế, xã hội với vấn đề thai sản và sinh đẻ ở t.uổi vị thành niên bao gồm:
Hạn chế khả năng học tập hoặc bỏ học dẫn đến giảm cơ hội tìm được việc làm tốt hoặc từ bỏ quyền làm mẹ, có khi g.iết đứa trẻ mới sinh hoặc bi quan t.ự s.át, làm gái mại dâm… Điều kiện kinh tế khó khăn sẽ ảnh hưởng chất lượng cuộc sống của cả mẹ và con.
Nhà nước phải chi trả trực tiếp trợ cấp về y tế, xã hội để giải quyết khó khăn cho mẹ và con; làm tăng tốc độ phát triển dân số; điều kiện chăm sóc trẻ và sức khỏe của người mẹ không được tốt.
Các bậc phụ huynh cần làm gì để giáo dục trẻ?
Phải dạy cho các em những kiến thức, kỹ năng cụ thể như cách từ chối chuyện ấy, cách giữ gìn thân thể, cách thoát hiểm… Tùy theo lứa t.uổi mà có phương thức, nội dung phù hợp. Ở trường học nên tổ chức vào giờ ngoại khóa, sinh hoạt chủ đề, phòng tư vấn và tùy nội dung có thể nam, nữ học riêng. Tại nhà bố mẹ nên dành thời gian trò chuyện tâm sự, giữa mẹ với con gái, bố với con trai. Đây chính là chìa khóa giúp con biết cách tự vệ, giữ gìn bản thân ở mọi hoàn cảnh, khi người khác có cái nhìn khiếm nhã, có động tác đụng chạm, người lạ rủ đi chơi, dụ cho ăn uống, cho quà… Vấn đề mấu chốt là trang bị cho con gái lứa t.uổi vị thành niên kỹ năng sống và biết cách từ chối trước những đòi hỏi hoặc dụ dỗ từ bạn tình; những cách ứng xử hợp lý trong mọi tình huống để giúp con tránh được những nguy cơ có thể đến với chúng.
BS. Trần Lan Anh
Theo suckhoedoisong.vn
Nên làm ‘chuyện ấy’ lần đầu tiên năm bao nhiêu t.uổi?
V.ị t.hành n.iên là lứa t.uổi chuyện t.ình d.ục bắt đầu được đề cập đến. Tuy nhiên, đây có phải thời điểm thích hợp để làm "chuyện người lớn" lần đầu tiên? Quan hệ t.ình d.ục là nhu cầu tự nhiên của con người. Nhưng không phải độ t.uổi nào cũng có thể làm "chuyện ấy".
Độ t.uổi dậy thì sớm - khả năng "yêu" càng sớm
Bác sĩ Nguyễn Bá Hưng, Trưởng khoa Nam học, Bệnh viện chuyên khoa Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, cho hay t.uổi vị thành niên là lứa t.uổi chuyện t.ình d.ục bắt đầu được đề cập đến.
Theo đó, độ t.uổi này được quy ước là những người từ 10-19 t.uổi. Ước tính hiện nay có khoảng hơn 1,2 tỷ người trên thế giới, nghĩa là 1/5 dân số toàn cầu đang ở độ t.uổi vị thành niên.
Bạn nên làm "chuyện ấy" lần đầu tiên năm bao nhiêu t.uổi để đảm bảo không ảnh hưởng đến sức khỏe. Ảnh: VOV.
Theo bác sĩ Hưng, ngày nay, dậy thì của hai giới đều sớm hơn, ở con gái thường xuất hiện sớm hơn t.uổi nhiều, thấp nhất có thể xuất hiện lúc 7 t.uổi ở con gái Mỹ da trắng, còn ở Mỹ da đen giới hạn thấp nhất là 6 t.uổi (nghiên cứu trên 17.000 con gái khỏe mạnh từ 3-12 t.uổi), con gái châu Á cũng báo cáo những trường hợp dậy thì sớm ở 8-9 t.uổi.
"Hiện theo quan sát của chúng tôi, t.uổi dậy thì của các em trai v.ị t.hành n.iên Việt Nam sớm hơn so với trước kia một vài năm, phần lớn các trẻ 14 t.uổi đã có biểu hiện dậy thì thay vì 16 t.uổi như trước đây. Ở nước ta, v.ị t.hành n.iên chiếm khoảng 1/4 dân số. Họ đang phải đối diện với nhiều vấn đề ảnh hưởng tới sức khỏe hiện tại và tương lai, thậm chí cho cả thế hệ hiện tại và sau này", bác sĩ Hưng lo ngại.
Con gái và con trai có những phát triển khác nhau đặc trưng cho giới xuất phát từ nguyên nhân là những biến đổi nội tiết của hệ thống nội tiết sinh sản. Ở con gái, buồng trứng phát triển to lên sản sinh ra noãn theo chu kỳ hàng tháng và các nội tiết nữ - những biến đổi này sinh ra k.inh n.guyệt. Ở con trai, t.inh h.oàn là nơi sản sinh ra t.inh t.rùng đồng thời bộ phận này cũng sản sinh ra nội tiết nam, yếu tố quyết định các cảm hứng t.ình d.ục nam giới.
"Từ khi có k.inh n.guyệt (9-14 t.uổi), người con gái đã có khả năng thụ thai và sinh đẻ. Lúc này, ngoài những phát triển về hình thể, nhu cầu hiểu biết về tình yêu, t.ình d.ục của con gái ở độ phát triển mạnh. Luật pháp Việt Nam quy định 18 t.uổi nữ có quyền lấy chồng nhưng khả năng t.ình d.ục và sinh sản thì xuất hiện sớm hơn nhiều", bác sĩ Hưng nói.
Hình ảnh đôi trẻ "làm chuyện người lớn" trong quán trà sữa khiến cộng đồng mạng phẫn nộ. Ảnh cắt từ clip.
Độ t.uổi thích hợp nhất để s.ex
Theo BSCKII Nguyễn Khắc Lợi, Ủy viên Ban chấp hành Hội y học giới tính Việt Nam, mặc dù khi bước vào độ t.uổi dậy thì, con trai và con gái đều có thể và có xu hướng t.ình d.ục mạnh. Tuy nhiên, đó chưa phải là thời điểm thích hợp để làm "chuyện ấy". Bởi cả hai đều chưa hoàn thiện về mặt cơ thể cũng như tâm lý.
Ở con trai, từ 10-19 t.uổi, d.ương v.ật sẽ dần to dài ra nhanh cho tới khi 17-18 t.uổi sẽ đạt được mức của người lớn. Ở nam giới nước ta, chiều dài d.ương v.ật khi trưởng thành là 11,4 cm.
Còn ở con gái, những phát triển về thể chất cũng mới hoàn thiện khi ở độ t.uổi tương tự.
Do đó, chuyên gia khuyến nghị độ t.uổi thích hợp để quan hệ là 20 t.uổi đối với nam giới, 18 t.uổi đối với nữ giới. Đây là giai đoạn cơ thể hoàn chỉnh về giải phẫu cũng như tâm sinh lý, không nên "yêu" quá sớm để tránh những hệ quả đáng tiếc.
Hệ lụy khi quan hệ t.ình d.ục sớm
Chuyên gia cho biết t.uổi dậy thì của con gái Việt Nam hiện đã sớm hơn 3 năm so với thời kỳ trước do điều kiện sống được nâng cao. T.uổi lấy chồng thực tế cũng tăng. Khoảng cách từ lúc dậy thì đến lúc lấy chồng tăng lên, do đó, những hoạt động t.ình d.ục chưa kết hôn cũng tăng. Hậu quả là tình trạng mang thai ngoài ý muốn tăng, tỷ lệ sinh đẻ của v.ị t.hành n.iên cũng còn cao (5%).
Con trai từ 10-19 t.uổi sẽ trải qua các bước phát triển về bộ máy sinh sản. Khả năng t.ình d.ục lúc này cũng đạt được đỉnh cao. X.uất t.inh lần đầu của các chàng trai thường ở 13-15 t.uổi và xảy ra ban đêm khi đang ngủ (mộng tinh).
Cảnh báo về nguy cơ khi quan hệ t.ình d.ục quá sớm, PGS.TS Đỗ Trọng Hiếu, nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương (Hà Nội), cũng cho rằng tình trạng viêm nhiễm s.inh d.ục đang gia tăng nhanh chóng bởi hành vi t.ình d.ục của t.uổi trẻ ngày nay đang thay đổi theo chiều hướng tăng nguy cơ hơn trước: t.uổi bắt đầu sinh hoạt t.ình d.ục giảm xuống, t.uổi có kinh sớm hơn và x.uất t.inh lần đầu cũng tương tự, xu hướng t.ình d.ục mở, tiếp cận t.ình d.ục thoải mái hơn, dễ dàng hơn, t.uổi kết hôn tăng lên. Điều này rất nguy hiểm cho giới trẻ.
BSCKII Nguyễn Khắc Lợi cũng khẳng định việc quan hệ sớm sẽ kéo theo rất nhiều hệ lụy, bởi các em chưa đủ lớn, chưa có sự chuẩn bị vững vàng về mặt tâm sinh lý. Đối với nữ giới, việc quan hệ sớm còn khiến các em có thể có con ngoài ý muốn và buộc phải phá thai. Hành động này khiến niêm mạc tử cung mỏng dần, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, thậm chí gây vô sinh.
Ở nam giới, việc x.uất t.inh sớm và thường xuyên sẽ làm hao hụt đáng kể số lượng và chất lượng t.inh t.rùng. Đồng thời, nam giới càng quan hệ sớm càng dễ bị rối l.oạn c.ương d.ương và suy s.inh d.ục khi trưởng thành.
Ngoài ra, thanh thiếu niên quan hệ sớm còn có nguy cơ mắc các bệnh xã hội như viêm niệu đạo, HIV, lậu, sùi mào gà. Trong đó, nhiều bệnh không thể chữa khỏi.
Theo Zing.vn
Làm sao để khắc phục rối loạn k.inh n.guyệt sau sảy thai? Rối loạn k.inh n.guyệt sau sảy thai là hiện tượng thường gặp ở các chị em trong độ t.uổi sinh sản, không chỉ làm ảnh hưởng lớn tới tâm lý mà còn cản trở đến việc thụ thai sau này. Sau sảy thai, có không ít các chị em phải đối mặt với tình trạng rối loạn k.inh n.guyệt kéo dài suốt nhiều...
