Cha Lo – nơi rừng núi miền Tây Tổ quốc
Thời trai trẻ, tôi rất thích bài hát Đêm trên Cha Lo của nhạc sĩ Phạm Tuyên vì âm hưởng trầm hùng, sôi nổi, náo nức.
Từ lúc đó, lòng mong ước sẽ có dịp đến thăm, nhưng chẳng dễ gì cho dù tôi đã nhiều lần ngao du từ Quảng Nam đến tận Hà Tĩnh theo đường Hồ Chí Minh.
Mãi cho tới tháng 5 này, khi bên đông Trường Sơn trời nắng chói chang, gió Lào thổi rát mặt còn bên tây trời đã đổ mưa rào, tôi mới thực hiện chuyến đi tới ngã ba Khe Ve – Quảng Bình rồi rẽ trục đường 12A hướng tới đèo Mụ Giạ giữa những cánh rừng xanh thăm thẳm. Từ nơi này nhìn lên là dãy núi Giăng Màn, nhìn xuống là thung sâu, rải rác làng mạc của người Chứt, Sách, Khùa, Mày sống bao đời nay.
Đây cũng chính là Cha Lo – điểm cuối cùng trên đất nước Việt Nam của dãy Trường Sơn để tới nước Lào và là tên một bản người dân tộc Chứt, thuộc xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa.
Cửa khẩu quốc tế Cha Lo
Hồi đầu thế kỷ 20, nhà cầm quyền Pháp bắt đầu đẩy mạnh việc xây dựng hệ thống giao thông, cả về đường sắt, đường thủy và đường bộ nhằm thực hiện công cuộc khai thác thuộc địa, vận chuyển nguồn tài nguyên thiên nhiên và chiến lợi phẩm trong Đông Dương đến các cảng biển miền Trung để sau đó đưa về mẫu quốc…
Riêng ở Quảng Bình, giới tư bản Pháp rất chú trọng các nguồn tài nguyên giàu có của vùng Trung Lào, đã bất chấp địa hình chia cắt, nhiều núi cao, sông suối, thúc đẩy chính quyền nhanh chóng khai mở các tuyến đường bộ nối các tỉnh của Lào. Điển hình là đoạn đường từ ga Tân Ấp, huyện Tuyên Hóa (nối Quốc lộ 12A xuất phát từ ngã ba giao cắt với Quốc lộ 1 ở thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình) tới cửa khẩu Cha Lo. Đây cũng là vùng đỉnh đèo Mụ Giạ dài khoảng 70km trước khi kết nối đường 12 của Lào (cửa khẩu Na Phao – Lào) dẫn tới thị xã Thà Khẹt, thuộc tỉnh Khăm Muộn, nằm bên dòng sông Mekong.
Tuy nhiên, việc vận chuyển bằng đường bộ xem ra không hiệu quả bởi đường đèo quanh co như lò xo nên vào năm 1929, người Pháp làm thêm tuyến “Đường sắt trên không” – cách gọi thời ấy là “Không trung thiết lộ” hầu băng qua núi cao nhằm vận chuyển hàng hóa được an toàn và thuận lợi hơn.
Để thực hiện kế hoạch này, chính quyền bắt ép hàng ngàn dân phu khoét núi, bắc cầu, mở đường vào rừng sâu trong điều kiện hết sức gian khổ và bệnh tật vì lam sơn chướng khí. Chuyện kể, công trình được thi công hoàn toàn bằng sức người và không có máy móc hỗ trợ, ngoại trừ cần phá núi thì dùng mìn nên hay xảy ra tai nạn, trong đó nghiêm trọng nhất là sập hầm Thanh Lạng, Cà Tang… đã khiến nhiều phu phen thiệt mạng.
Cổng Trời Cha Lo hướng phía đông
Sau 5 năm thi công cật lực, một công trình giao thông độc đáo với tổng chiều dài toàn tuyến khoảng 60km đầu tiên ở Đông Nam Á thời bấy giờ ra đời. Chặng một là đường sắt trên bộ dành cho đoàn tàu gồm nhiều “ô tô ray” (một dạng ô tô được thiết kế bánh sắt chạy trên đường ray) từ ga Cha Mác trải qua các khu vực đồng bằng, một số đoạn đường nằm trên cột trụ cao hoặc chui vào đường hầm kiên cố xuyên lòng núi như Thanh Lạng, hầm Trệng… cùng hệ thống nhà ga được thiết lập dọc tuyến nhằm mục đích trung chuyển hàng hóa hay điểm dừng chân nghỉ ngơi. Cuối cùng, đoàn tàu sẽ dừng tại ga Lâm Hóa. Tại đây, các thùng goòng chứa hàng sẽ được vận chuyển tiếp qua bản Na Phao – Lào bằng cáp treo, trục quay trên hệ thống trụ đỡ vững chắc bằng bê tông cốt thép.
Video đang HOT
Những lão niên ở đây cho biết: Xưa kia, đoàn tàu thường tải gạo, thực phẩm từ Việt Nam sang Lào, chiều ngược lại sẽ chở thuốc phiện, vàng sa khoáng, thiếc, các sản vật quý giá mà quân Pháp đã lấy được ở Lào trong thời kỳ cai trị.
Sau năm 1945, tuyến đường “Không trung thiết lộ” bị phá hủy vì chiến tranh liên miên, tàn tích còn lại là dãy trụ cột đá rêu phong và một số hầm xẻ qua núi hiện có thể thấy khi khách đi qua địa phận xã Thanh Hóa, huyện Tuyên Hóa.
Cổng trời Cha Lo hướng phía tây loang lổ những vết bom
Duy chỉ còn Quốc lộ 12A vẫn tiếp tục sứ mạng lịch sử khi được Nhà nước cải tạo mở rộng, nâng cấp phục vụ đời sống người dân trong vùng. Đặc biệt từ năm 1965, sau khi hai chính phủ Việt Nam và Lào đồng thuận, 21A trở thành con đường huyết mạch nối đông và tây Trường Sơn để các đoàn quân tập kết chuẩn bị vào Nam, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển khí tài, hậu cần qua nước bạn Lào rồi chuyển tiếp vào chiến trường miền Nam. Vì thế, suốt thời gian từ 1965 đến 1973 các điểm kho hàng, vũ khí, kho xăng dầu và những trọng điểm từ ngã ba Khe Ve (cách biên giới 40km) đến đèo Mụ Giạ, Cha Lo… bị không quân Mỹ dội bom đánh phá ác liệt.
Hôm nay, lái chiếc xe gắn máy len lỏi giữa hàng xe container nối đuôi vào Cửa khẩu quốc tế Cha Lo trên tuyến đường xuyên Á giao thương Viêt Nam với Lào, vùng đông bắc Thái Lan và Myanmar, khó có thể hình dung vùng đất này đã từng là nơi heo hút. Cũng thật khó tìm được dấu tích tàn phá hoang tàn của một thời mưa bom đạn lửa khi mà chiến tranh đã qua đi hơn 50 năm, hầu hết các trọng điểm khốc liệt xưa kia nay được dựng đài tưởng niệm, bia di tích ghi địa danh, tóm tắt sự kiện, những nhân vật, cơ quan gắn liền với di tích… Diện mạo Cha Lo đang từng bước phát triển thành khu đô thị sầm uất.
Có chăng chỉ còn Cổng Trời….
Người dân vùng cao bên nhà sàn ở Cha Lo
Theo chỉ dẫn của người dân, tôi rẽ vào con đường nhỏ vốn là đường 12A cũ nằm khuất sau đám rừng cách cửa khẩu Cha Lo khoảng 7 km, dẫn tới Cổng Trời. Hình ảnh khu vực cổng trời ngày nay có thể hơi khác so với ảnh tư liệu do bên dưới di tích ban quản lý đã dựng bia tưởng niệm, miếu thờ các chiến sĩ đã hy sinh tại đây, nhưng hai khối đá khổng lồ nghiêng tựa đầu vào nhau tạo thành một vòm cửa lớn giữa bốn bề là hang động, vách đá, vực thẳm, cây cối xanh tươi từng chở che cho những đoàn xe tải quân sự, xe tăng, dân công thồ hàng hóa và những đoàn quân hừng hừng khí thế ra tiền tuyến thì vẫn còn nguyên. Đâu đó trên vách đá hai bên cổng vẫn còn loang lổ những vết bom đạn.
Người dân tộc Khùa thường kể về đôi trai gái là Y Leng và Thông Ma yêu nhau tha thiết, một hôm Y Leng đi bè sang sông để vào rừng hái lượm, chẳng may bị thuồng luồng dưới sông làm đắm bè và bắt giam nàng vào hang sâu rồi giết đi. Thông Ma rất đau khổ và quyết tâm bạt núi, gánh đá lấp hang giết bằng được thuồng luồng trả thù cho người yêu. Đau đớn thay, một ngày kia vì gánh quá nặng khiến chàng kiệt sức bỏ mình, cùng lúc đòn gánh bị gãy làm rơi hai tảng đá chụm lại giống đôi tình nhân tựa đầu vào nhau. Dân bản tin rằng linh hồn của Y Leng và Thông Ma đã hóa thân vào đá để mãi mãi được bên nhau.
Do nơi đây thường xuất hiện mây mù, lúc bao phủ dày đặt lúc luồng qua hai tảng đá chẳng khác cõi thiên đình nên dân làng đặt tên là Cổng Trời.
Tác giả bên cột mốc 528 xác định biên giới Việt Nam – Lào tại cửa khẩu quốc tế Cha Lo
Lênh đênh sông nước khám phá miền Tây
Không còn những chuyến phượt xe máy dọc đường gió bụi hay băng băng trên quốc lộ bằng ôtô.
Chúng tôi ngao du miền Tây bằng du thuyền theo dòng sông Hậu đến những địa danh Vàm Nao, cù lao Ông Hổ, chợ nổi Long Xuyên, các làng nghề độc đáo tuổi đời hàng chục năm.
Hành trình đi qua cầu Vàm Cống, một trong những cây cầu dài nhất miền Tây, nối TP Cần Thơ và tỉnh Đồng Tháp.
Góc nhìn 360 độ trên dòng sông Hậu
Những ngày giữa tháng 4, dưới cái nắng oi ả của mùa hè, chúng tôi có chuyến tham quan miền Tây bằng du thuyền. Rời bến tại cồn Cái Khế, TP Cần Thơ, chuyến hành trình bắt đầu lúc 16 giờ để du khách bắt trọn khung cảnh hoàng hôn lãng mạn trên dòng sông Hậu. Tàu chạy chậm và êm ả qua từng cây số, tiếng động cơ cực nhỏ. Tầng cao nhất của con tàu đón hết những làn gió trong lành, mát rượi trên sông khiến một phút nào đó tôi quên mình đang trong những ngày hè đổ lửa.
Phòng tôi nằm ở tầng 2 của du thuyền, bắt trọn tầm nhìn ra sông ấn tượng từ bình minh cho đến hoàng hôn. Tàu di chuyển về TP Long Xuyên, An Giang và hình ảnh cầu Cần Thơ khuất dần về phía sau. Càng về tối, khung cảnh hai bên bờ bắt đầu lung linh. Ở giữa một nơi hùng vĩ và rộng lớn như sông Hậu, ánh đèn từ những mái nhà dân chỉ còn là những chấm sáng li ti.
Đến miền Tây không thể bỏ qua tiết mục đờn ca tài tử. Bên trong con tàu, những người nghệ nhân trong trang phục áo bà ba, khăn rằn chân phương đang cầm đàn bầu, đàn kìm, guitar... ngân nga những giai điệu "Tình anh bán chiếu", "Dạ cổ hoài lang" vô cùng thổn thức và mang lại nhiều cảm xúc cho du khách.
Từ tàu, du khách có thể quan sát các hoạt động giao thương sôi động diễn ra trên sông Hậu. Ảnh: Huỳnh Nhi
Nhà hàng tại tầng 2 với góc nhìn 360 độ toàn cảnh sông nước là nơi lý tưởng để chúng tôi thưởng thức bữa tối với các món ăn mang đậm bản sắc Nam Bộ như: canh chua chả cá, vịt kho gừng, mực, bò xào cần tây, gỏi gà bông súng, gỏi nấm...
Ban đêm trên sông thật yên tĩnh, chỉ còn tiếng nước chảy theo mạn thuyền và những con sóng nhỏ lăn lăn trên mặt nước. Chúng tôi ngồi ngoài hành lang ngắm cảnh hai bên bờ sông, thỉnh thoảng bắt gặp những chiếc ghe chở hàng chạy xuyên đêm, đèn pha sáng cả một vùng.
Thăm những địa điểm nổi tiếng
Sáng hôm sau, tôi thức giấc khi đang ở giữa sông Hậu, từ mọi vị trí trên tàu đều có thể thấy mặt trời mọc, nhưng tôi sẽ lên boong tàu để thư thái ngắm khoảnh khắc ngày mới bắt đầu.
Trên bầu trời, những cánh chim tung bay, chao nghiêng tự do, mặt trời dần đỏ rực, hé sáng ở một góc trời. Hai bên bờ sông, một màn sương giăng mờ ảo vẫn còn bao phủ những hàng cây, mái nhà. Phía xa xa là hình ảnh cầu Vàm Cống to lớn bắc ngang sông Hậu, lờ mờ trong sương sớm. Chúng tôi thích thú khi thấy những chiếc xà lan, ghe chở hàng xuôi ngược trên sông, tất tả xuyên qua ánh nắng bắt đầu một ngày mới.
Đoàn chúng tôi đến thăm chợ nổi Long Xuyên. Không tấp nập những khách du lịch như chợ nổi Cái Răng, chợ nổi Long Xuyên phần lớn là những ghe hàng của tiểu thương bán khóm, dưa hấu, bắp... tụm 2, tụm 3 cân đếm hàng hóa. Và đâu đó là hình ảnh những tiệm nước giải khát, tạp hóa mini trên những chiếc ghe hàng bông làm du khách thích thú, ai cũng mua một ly cà phê sữa, đậu nành để vừa nhâm nhi, vừa ngắm cảnh.
Chúng tôi thích thú khi ngồi xe lôi dạo quanh cù lao Ông Hổ giữa dòng sông Hậu. Ảnh: Huỳnh Nhi
Thuyền cập bờ, chúng tôi đi bộ đến Bảo tàng An Giang nằm trên đường Tôn Đức Thắng, TP Long Xuyên. Khác với hình dung của tôi về một nơi có phần đơn điệu, Bảo tàng An Giang lại rất sinh động với các hiện vật, bảo vật của văn hóa Óc Eo được trưng bày bề thế. Song song đó là những vật dụng sinh hoạt trong đời sống người Kinh, Chăm, Hoa, Khmer cũng được sưu tầm đầy đủ, mang lại những góc nhìn toàn cảnh về tập quán của người dân Nam Bộ.
Nắng chiều chói chang khi thuyền xuôi dòng đến cù lao Ông Hổ nằm giữa dòng sông Hậu, thuộc xã Mỹ Hòa Hưng. Vùng đất rộng lớn, giữ nguyên nét đẹp bình dị của một chốn thôn quê với vườn cây ăn trái trĩu quả, chùm xoài đung đưa bên đường, cánh đồng lúa xanh mướt.
Xe lôi chở đoàn khách len lỏi qua những con đường xi măng rồi dừng chân ở nhà hộ dân làm chậu hoa kiểng và se nhang, tận mắt quan sát các cô chú dùng đôi tay điêu luyện làm nên những sản phẩm đẹp mắt, khéo léo chỉ trong ít phút ngắn ngủi.
Qua một vài chiếc cầu nhỏ, xe rẽ vào miếu Ông Hổ, điểm đến tâm linh nổi tiếng và cũng là nơi bắt nguồn cho tên gọi của cù lao. Tương truyền, ngôi miếu đã có từ rất lâu, vô cùng linh thiêng với người dân trong vùng trong việc cầu công ăn việc làm và sinh con cái. Ngồi ở miếu, những vị khách được nghe chuyện thuở còn khai hoang lập ấp ở cù lao, nét chung sống thủy chung, bền lòng của người Nam Bộ trước muôn vàn khó khăn lúc ban sơ.
Mỗi khi đoàn xe chở khách qua, người dân địa phương lại nở những nụ cười và cất lời chào thân thiện, đặc biệt là trẻ em. Có vài em nhỏ còn đi theo đoàn ra tận bến đò, đứng vẫy tay chào tạm biệt cho đến khi tàu đi xa. Sự hiếu khách, dễ mến là một trong những nét đẹp mà ai đi miền Tây cũng nhớ, cũng thương và mong muốn trở lại.
Buổi chiều trên thuyền vẫn trôi êm ả, tôi chọn cho mình một góc trên tàu, thưởng thức cocktail và nhâm nhi trái cây, ngắm cảnh sông nước êm đềm. Ngồi ở boong tàu quá chill mà tôi quên mất thời gian, cho đến khi ánh trăng đã chiếu sáng vành vạnh và những vì sao bắt đầu lấp lánh trên bầu trời đêm.
Sau một đêm ngon giấc, tàu qua dòng Vàm Nao đến sông Tiền để chuẩn bị cập bến làng nghề làm cà ràng (bếp lò) tại xã Phú Thọ, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang. Tôi và những người bạn đồng hành chăm chú nghe người dân kể chuyện cha truyền con nối bám đất giữ nghề làm cà ràng không mai một. Dù cho, hiện tại vật dụng này không còn quá phổ biến trong căn bếp người miền Tây. Nếu muốn có một món đồ kỷ niệm, bạn có thể dạo quanh làng, mua những khay bánh khọt, nồi xông... làm từ đất sét về dùng trong gia đình với giá chỉ vài chục nghìn đồng.
Chuyến thăm làng cà ràng khép lại hành trình chu du trên dòng sông Mekong với nhiều cung bậc cảm xúc. Những ngày trải nghiệm nghỉ dưỡng đan xen nhiều hoạt động khám phá văn hóa, nếp sống của người dân Nam Bộ bình dị, thân thương, làm cho chuyến du ngoạn trở thành một trong những trải nghiệm đáng thử khi đến miền Tây.
'Rừng ngập mặn miền Tây' đẹp bình yên giữa xứ Huế Rú Chá là một khu rừng ngập mặn thuộc xã Hương Phong, TP Huế. Nơi đây với vẻ đẹp bình yên được nhiều người ví như một miền Tây sông nước ở xứ Huế. Cách trung tâm TP Huế khoảng 15km về phía Đông, Rú Chá là một khu rừng ngập mặn nguyên sinh quý hiếm còn sót lại trên đầm phá Tam...