Câu view cả nỗi đau: Lệch chuẩn trong xã hội số

NSƯT Ngọc Trinh vừa ra đi đột ngột ở tuổi 51. Khi còn sống, chị là một trong những nghệ sĩ không thích để ngỏ đời tư.

Vì thế, khi Ngọc Trinh nằm xuống, gia đình muốn giữ không gian tang lễ riêng tư, bằng bảng ghi chú: “Vui lòng không quay phim , không chụp hình, không livestream”, song mong muốn ấy bị nhóm săn tin phá hỏng.

Như… đi trốn nợ

Bất chấp đề nghị từ gia chủ, những kẻ chuyên săn tin tang lễ người nổi tiếng vẫn cố gắng “tác nghiệp”, biến không gian tang lễ từ trang trọng, yên tĩnh thành xô bồ. Có mặt tại lễ tang NSƯT Ngọc Trinh, NSƯT Lê Thiện chia sẻ: “Tang lễ của Ngọc Trinh tổ chức tại nhà bà ngoại. Ở ngoài bày hoa nhưng linh cữu của cô ấy để tút bên trong, muốn đi vô phải qua một sảnh lớn rồi một hẻm nhỏ, sau cùng vô một cái phòng nhỏ, quan tài Ngọc Trinh ở đó. Cho nên muốn vô được phải qua một lớp YouTuber, TikToker đã trực sẵn. Họ không buông tha cho gia đình và khách đến viếng, ngay trang phục của họ cũng thiếu trang nghiêm”.

Diễn viên Ngọc Trinh trong phim Mùi ngò gai

Nghệ sĩ gạo cội nhớ lại hoàn cảnh thăm viếng tội nghiệp của bà. “Hôm ấy, tôi đã lựa giờ ít người đi, tôi đi một mình bằng xe ôm. Đến nơi, họ cứ dí máy vào mặt tôi. Tôi bực mình nghiêm mặt nói: Mấy người để lọt hình ảnh của tôi thì không yên với tôi đâu . Sau đó, tôi dùng đồ che mặt lại và quay mặt vào tường. Thời điểm vắng người mà đội săn tin bất chấp đã lên tới 10 người. Họ trơ trẽn, mất lịch sự. Khi tôi vô trong nhà ngồi, gia đình và mấy bạn diễn viên trẻ đã tạo thành vòng che chở cho tôi mà họ vẫn cố gắng quay, chụp. Tôi ra về, người nhà của Ngọc Trinh đặt xe hai bánh cho tôi và đỡ tôi lên xe. Cứ tưởng mình thoát nạn, ai ngờ mới đây có người gửi cho tôi đoạn video trên TikTok quay cảnh tôi lên xe máy rời khỏi tang lễ Ngọc Trinh”, bà kể.

NSƯT Lê Thiện buồn bã trải lòng: “Sau đại lễ 30/4 và đại lễ 2/9, tôi thấy lòng vui phơi phới, nhưng đến tang lễ của đồng nghiệp lòng bỗng nặng trĩu. Chưa bao giờ tôi thấy nghệ sĩ mất tự do đến thế. Muốn đi viếng đồng nghiệp mà lo lắng, sợ hãi đủ đường. Người nằm xuống đã thiệt thòi, người ở lại đau lòng, khổ sở. Thế mà vẫn có những kẻ sẵn sàng kiếm tiền trên nỗi đau khổ của người khác”. Nghệ sĩ 80 tuổi tiết lộ: “Khi còn sống, Ngọc Trinh dễ thương, khiêm tốn, được nhiều đồng nghiệp quý mến. Gia đình Ngọc Trinh neo người. Họ không có cách gì để ngăn chặn những kẻ tác nghiệp vô phép. Điện thoại, máy quay cứ dí vào mặt người đến viếng, khiến nghệ sĩ đi viếng đồng nghiệp mà như đi trốn nợ”.

Dù gia đình nữ diễn viên Mùi ngò gai đã đề nghị không quay phim, chụp ảnh, livestream nhưng chỉ cần mở YouTube, cảnh tang lễ nghệ sĩ đoản mệnh đã bị phát tán rất nhiều. Video toàn cảnh lễ hỏa táng đám tang NSƯT Ngọc Trinh sau 2 ngày hút tới gần 100.000 lượt xem. Video toàn cảnh đám tang NSƯT Ngọc Trinh sau 3 ngày hút gần 200.000 lượt xem.

Xót thương nữ nghệ sĩ yêu nghề, bạc mệnh bao nhiêu, khán giả lại trách đám đông hỗn loạn bấy nhiêu. Một tài khoản viết: “Chưa từng thấy một đám tang nào lộn xộn như vậy, khi cả gia đình tang tóc, đau thương mà nhiều người cứ bu vào để quay với chụp. Đáng ra, nếu muốn quay phải xin phép gia đình. Họ đồng ý mới được quay, đằng này tay giơ điện thoại, máy quay còn miệng thì la om sòm. Không ra thể thống gì. Cảm thương cho gia đình và người quá cố”.

Mặt trái của thói chạy theo lượt xem

Quay phim, chụp ảnh, livestream trong tang lễ người nổi tiếng xuất hiện từ bao giờ? Khó biết câu trả lời chính xác. NSƯT Lê Thiện cho rằng, vấn nạn đau lòng này đã xuất hiện từ khá lâu. “Từ đám tang nghệ sĩ Kim Ngọc, mẹ của diễn viên Hiếu Hiền, cách đây hơn chục năm đã manh nha hiện tượng ấy rồi. Ở tang lễ của NSƯT Vũ Linh, tôi cũng lựa giờ yên ắng nhất, thế mà cũng bị phát hiện. Tôi từng dọa những tên “săn tin” bất chấp: Nếu còn dí vào mặt tôi nữa, tôi sẽ giật máy và đập”.

Nhà thơ Hồng Thanh Quang nhận xét, hành động quay phim, chụp ảnh, livestream ở tang lễ người nổi tiếng là khiếm nhã. “Thậm chí có thể coi đó là nội tâm giả dối”, ông nhấn mạnh. PGS.TS Nguyễn Văn Cương đánh giá: “Đó là những hành động đáng xấu hổ, bất chấp, trơ trẽn và lệch chuẩn về đạo đức. Vấn nạn là mặt trái của nền kinh tế sức chú ý. Clip có nhiều lượt xem là có tiền. Các YouTuber lặn lộn ngày đêm ở tang lễ của người nổi tiếng để kiếm tiền, vì YouTube trả tiền cho lượt xem”.

Đám tang NSƯT Ngọc Trinh bị loạn bởi những kẻ “săn tin” bất chấp

Đám tang của người nổi tiếng xưa nay vẫn thu hút sự quan tâm của khán giả. Khi mạng xã hội chưa bùng nổ như bây giờ, đám tang nghệ sĩ Hữu Lộc, năm 2010, đã từng bị đám đông náo loạn. Ban đầu chỉ vài chục người về sau số lượng người hiếu kỳ gia tăng nhanh chóng, khiến con hẻm dẫn vào nhà nghệ sĩ được miêu tả chật như nêm, cản trở giao thông. Nghệ sĩ Hữu Châu, anh trai của nghệ sĩ Hữu Lộc còn phải cầu xin bà con nếu thương gia đình, thương Hữu Lộc hãy lùi về đằng sau, không tụ tập nữa. Cảnh chen lấn, xô đẩy, la hét, chửi tục… đã diễn ra trong không khí đau thương và trang trọng. Sau cùng gia đình đành bất lực, để đám đông càn quấy chán thì về.

Khi mạng xã hội bùng nổ, một số YouTuber, TikToker “săn” thông tin, hình ảnh từ đám tang người nổi tiếng để phục vụ cho đám đông hiếu kỳ. Lượng người có sở thích xem đám tang của “ sao ” càng đông thì lực lượng “săn tin” bất chấp mọc lên càng nhiều.

Một nghệ sĩ giấu tên cho rằng, vấn nạn livestream, chụp ảnh, quay phim ở tang lễ người nổi tiếng còn xuất phát từ nhu cầu làm hình ảnh cá nhân của những nhân vật chưa có tên hoặc đã bị lãng quên ở làng giải trí. Không hiếm những nhân vật cần đánh bóng tên tuổi dẫn theo YouTuber, TikToker… tác nghiệp ở tang lễ của “sao”. “Có một số người thích đưa mặt mình lên mạng trong những hoàn cảnh đặc biệt, thu hút sự quan tâm của dư luận. Một số người không có quan hệ với người nổi tiếng vừa mất cũng đến chia buồn. Chẳng qua, họ mượn tang lễ của người nổi tiếng để đánh bóng hình ảnh là chính”, nghệ sĩ giấu tên nói.

Gia đình của những người nổi tiếng đã khuất có thể kiện những kẻ quay phim, chụp ảnh, livestream bất chấp trong tang lễ không? Luật sư Nguyễn Thị Bích Hạnh, Văn phòng Luật sư Hạnh Nguyễn phân tích: “Nếu kiện thì phải chứng minh được thiệt hại. Điều này khá khó khăn”. Theo bà, gia đình nên tỏ thái độ kiên quyết ngay từ đầu. Thay vì viết: “Đề nghị không quay phim…” nên viết “Yêu cầu không quay phim…”, đồng thời chuẩn bị những biện pháp xử lý với những ai không tôn trọng yêu cầu của gia chủ. “Gia đình có thể phối hợp với lực lượng làm công tác trật tự hoặc công an để có những biện pháp ngăn chặn ngay từ đầu”, luật sư nói.