Câu chuyện của người lính trong trận tử thủ trên đảo Hoàng Sa lớn

40 năm sau trận chiến ở Hoàng Sa, các cựu binh tham chiến ngày xưa giờ đã già yếu. Suốt bao năm qua, họ là những chứng nhân lịch sử thầm lặng. Những câu chuyện của họ giá trị hơn bất cứ cuốn sách giáo khoa nào…

PV Dân trí tại Huế đã có cuộc gặp gỡ với một trong các cựu binh hiếm hoi tham gia trận tử thủ trên đảo Hoàng Sa.

Chứng nhân lịch sử

Chúng tôi đến gặp ông Võ Hà (đường Huỳnh Thúc Kháng, TP Huế) trong một chiều mưa tầm tã của xứ Huế. Người đàn ông đã ngoài 60 tuổi với mái tóc pha sương, chậm rãi nhắc về những ký ức cũ.

Tham gia trận Hải chiến Hoàng Sa khi chỉ mới 26, năm nay ông Hà đã 66 tuổi. Bốn mươi năm trước, ông là Trung úy, cấp bậc Đại đội phó thuộc Liên đoàn 8 Công binh kiến tạo, chuyên môn xây dựng cầu đường (thuộc Quân đội Việt Nam Cộng hòa).

Nhấp ngụm nước trà, ông bắt đầu kể lại:

Sau năm 68, cả miền Nam tổng động viên, lúc bấy giờ ông đang học cầu đường nên được biên chế vào công binh phụ trách kiến tạo, xây dựng.

Trước khi trận hải chiến 19/1/1974 nổ ra, phía Việt Nam Cộng hòa đã cử người ra đo đạc khảo sát tại đảo Hoàng Sa với ý định xây dựng sân bay dã chiến, lập bãi mìn xung quanh đảo đề phòng những cuộc tấn công của Trung Quốc. Do từ Đà Nẵng đi tàu ra đến Hoàng Sa cần 1 ngày đến 1 ngày rưỡi (170 hải lý), khoảng thời gian đó quá lâu nên cấp trên quyết định xây dựng sân bay dã chiến để rút ngắn thời gian đi lại và có chỗ để tiếp nhiên liệu cho máy bay, chuẩn bị cho những tình huống xấu nếu xảy ra chiến tranh. Kế hoạch chỉ mới kịp triển khai thì chiến sự đã nổ ra, cứ như phía Trung Quốc đã nắm thông tin từ trước.

Ông Võ Hà hiện ở nhà bán vật liệu xây dựng. Ông là người đã trực tiếp tham gia chiến đấu trong trận Hải chiến Hoàng Sa lịch sử

Nhiệm vụ theo đoàn ra Hoàng Sa lúc đó được giao cho một người bạn của tôi là Thiếu úy Trung đội trưởng. Nhưng lúc đó nó mới cưới vợ, chỗ bạn bè với nhau nên tôi đã đi giúp bạn, trong thâm tâm vẫn chỉ nghĩ đó là một chuyến đi công tác vài ngày.

Đoàn công binh nhận nhiệm vụ đo đạc khảo sát có tất cả 6 người. Trưởng đoàn là Thiếu tá Hồng (Phạm Văn Hồng). Tôi là Phó đoàn, cùng Hạ sĩ Nguyễn Văn Cúc là phụ tá của tôi và một cố vấn Mỹ, ông Gerald Kosh. Sĩ quan liên đoàn 10 công binh chiến đấu là Trung úy Đá. Và một số người nữa hiện tôi không nhớ lắm. Đúng 5h chiều, ngày 15/1 đoàn lên tàu HQ 16 đi ra Hoàng Sa.

Khoảng lặng trước “cơn bão”

Khoảng 9h sáng hôm sau, đảo Hoàng Sa hiện ra trước mắt chúng tôi. Lúc bấy giờ xung quanh đảo là san hô ngầm, Tuần Dương Hạm phải dừng cách đảo 1 hải lý, chúng tôi xuống canô chạy đến cầu tàu Lệ Thủy (cầu được xây dựng thời Ngô Đình Diệm đặt tên con gái ông là Ngô Đình Lệ Thủy) dài 300 mét và đi bộ qua bãi cát thêm 200 mét nữa. Hành trang lúc đó chỉ có máy trắc địa, lương thực, đồ đạc quân dụng.

Đảo Hoàng Sa lớn chỉ to khoảng bằng cồn Hến của Huế với diện tích cỡ 1×1,5km. 4 góc của đảo đóng 4 lô cốt phòng thủ. Ở chính giữa đảo là lô cốt chỉ huy. Đóng trên đảo là một trung đội địa phương quân thuộc Tiểu khu Quảng Đà do Thiếu úy Diêm chỉ huy, khoảng 35 người.

Ngoài trung đội phòng thủ, trên đảo còn có một đài khí tượng thủy văn do Đà Nẵng quản lý với 2 nhân viên túc trực ngày đêm thu nhận bản tin khí tượng và gửi vô tuyến điện về. Doanh trại trên đảo Hoàng Sa rộng khoảng 500 mét vuông. Chỉ huy đảo quản lý binh lính khá chặt, trừ khi có nhiệm vụ tuần tra, bình thường binh lính không được mang theo súng.

Ngoài các công trình quân sự, trên đảo còn có 1 giếng nước ngọt, 1 ngôi chùa, 1 tượng Phật Quan âm và 1 nghĩa địa của người Việt Nam đi khai thác phân lân thời Ngô Đình Diệm. Những ngày đầu tiên trải qua khá bình yên, nhiều anh em thoải mái ở trần, mặc quần cộc đi bắt cá, họ không cần mang súng ống đạn dược, không khí chiến tranh gần như không hề xuất hiện ở đây.

Đảo Hoàng Sa nơi ông Hà đã cùng đồng đội đặt chân lên trước vài ngày cuộc giao tranh dữ dội nổ ra

Nhiệm vụ của đoàn là trong 1 tuần sẽ thực hiện khảo sát, đo đạc, thu thập số liệu để lên kế hoạch xây dựng sân bay dã chiến, công trình phòng thủ tại đảo Hoàng Sa lớn. Ngoài ra còn thực hiện cắm mốc chủ quyền Việt Nam lên một số đảo, bãi san hô xung quanh. Kế hoạch này nhằm đối phó với những động thái nhòm ngó Hoàng Sa của Trung Quốc trong thời gian gần đây.

Xung quanh Hoàng Sa lớn cách 1-2 hải lý là khoảng 5 đảo nhỏ. Sau khi nghỉ ngời, khảo sát trắc địa đo vẽ xong, chúng tôi chạy canô qua chơi. Hàng đàn chim biển thi nhau bay ùa lên nhìn xa như những đám mây đen đang chuyển động. Anh em lên đảo lấy trứng chim chiên ăn, đổ ốp la và bắt trứng con vích nướng rất ngon. Tiếp theo là xách lựu đạn và bộc phá đi đánh cá. Chỉ cần thả một quả xuống mép nước sát đảo là hàng trăm con cá mú, hồng to bằng cái ghế lộ ra. Thiên nhiên hoang sơ nên chim cá nhiều vô kể. Ở Hoàng Sa thời ấy, cá khô, mực khô là những đặc sản không hề thiếu. Sau khi lính làm nhiệm vụ 3 tháng được trở về đất liền. Nhiều người xách cả mấy chục kí lô đặc sản về bán kiếm tiền.

Tàu lạ xuất hiện

Ngày thứ 3 lên đảo (18/1) có một chiếc tàu đánh cá lạ xuất hiện gần đảo. Binh lính đánh cờ báo hiệu (phất cờ Việt Nam cộng hòa lên để nhận dạng) nhưng chiếc tàu kia không đáp trả. Qua ống nhòm, chúng tôi nhận ra đó là tàu cá Trung Quốc với hai từ Hán “Nam Ngự”.

2 giờ sau, HQ16 đến và áp sát muốn đuổi tàu lạ đi thì bên kia dỡ lớp ngụy trang, treo cờ Trung Quốc. Thật ra đó là một chiếc thuyền hiện đại có trang bị súng đại liên. Tàu HQ 16 sử dụng các biện pháp như đánh tín hiệu đèn, vờn sau đuôi để đuổi tàu kia đi. Sự việc xảy ra nhiều lần, số lượng tàu tham gia bên Trung Quốc đã tăng lên gần chục chiếc lớn nhỏ. Phía chúng tôi có 4 chiếc tàu lớn là HQ 4, HQ 5, HQ 10 và HQ 16.

Một tuần công tác của nhóm công binh sắp kết thúc nhưng chúng tôi không thể quay trở về đất liền vì chiến sự có khả năng xảy ra bất cứ lúc nào. Đúng 10h sáng ngày 18/1, Hạm trưởng yêu cầu nhóm trở về đảo vì chúng tôi là bộ binh, nếu có chiến sự chúng tôi sẽ tham gia tử thủ trên đảo trong trường hợp xấu nhất.

Và điều ấy đã thật sự xảy ra…

(Còn nữa)

Anh Việt – Văn Danh – Đại Dương (ghi)