Câu chuyện chống Covid-19 ở Bhutan khi nằm giữa 2 nước đông dân nhất

Không ca tử vong, không ca Covid-19 trong cộng đồng, Bhutan đã chống dịch như thế nào dù nằm giữa 2 nước đông dân nhất thế giới là Trung Quốc và Ấn Độ?

Tại Bhutan, những buổi lễ cầu nguyện vẫn diễn ra hàng ngày với niềm tin rằng việc này sẽ bảo vệ họ khỏi mối đe dọa của đại dịch Covid-19. Với 20 ca mắc Covid-19 và không có ca tử vong nào (tính đến ngày 15/5), nhiều người dân ở Vương quốc nằm dưới dãy Himalaya này tin rằng họ được những vị thần bảo hộ.

Thủ tướng Bhutan Lotay Tshering. Ảnh: vajiramias.com

Có thể vận may cũng đóng vai trò nhất định nhưng trên thực tế, nếu không có những sáng kiến mạnh mẽ được nhà vua, chính phủ và người dân thực hiện, quốc gia với khoảng 750.000 dân này có thể đối mặt với một thực tế tồi tệ.

Khó khăn trăm bề

Khi virus SARS-CoV-2 mới xuất hiện, Bhutan dường như là một quốc gia đặc biệt dễ tổn thương. Đất nước đang phát triển này “kẹt giữa” 2 quốc gia đông dân nhất thế giới là Ấn Độ và Trung Quốc, trong đó Trung Quốc là nơi các ca mắc Covid-19 đầu tiên được ghi nhận. Bhutan có chung đường biên giới với Ấn Độ và có nhiều du khách Trung Quốc ghé thăm. Trong khi đó, nhiều học sinh, sinh viên Bhutan cũng về nước từ những nơi có nhiều ca mắc Covid-19 trên thế giới, trước khi các lệnh phong tỏa toàn quốc ở các quốc gia được thực hiện.

Không chỉ đứng trước những thách thức bên ngoài biên giới, Bhutan cũng dễ bị tổn thương ở bên trong nếu dịch Covid-19 bùng phát vượt tầm kiểm soát. Quốc gia này chỉ có 300 bác sĩ. Bộ Y tế Bhutan cũng chỉ có 1 chuyên gia về Chăm sóc tích cực (ICU) và một vài chuyên gia làm việc trong phòng thí nghiệm.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã hỗ trợ kít xét nghiệm cho quốc gia này nhưng tình trạng khan hiếm các trang thiết bị y tế như máy thở và đồ bảo hộ vẫn xảy ra ở Bhutan. Mặc dù Bhutan là một quốc gia ít dân nhưng khoảng 1/5 dân số sống ở 3 khu vực đô thị đông dân nhất của đất nước, trong đó có thủ đô Thimphu.

Hành động quyết đoán

Trước thực tế khó khăn này, sự phản ứng hiệu quả và tận dụng tối đa các nguồn lực là vô cùng quan trọng và cần thiết. Trường hợp mắc Covid-19 đầu tiên tại Bhutan được ghi nhận vào ngày 6/3 là một du khách người Mỹ 76 tuổi. Người này đã nhận được sự chăm sóc đặc biệt từ Bhutan, thậm chí còn được nhà vua đích thân tới thăm. Bạn của du khách này, cũng là một công dân Mỹ, sau đó đã dương tính với SARS-CoV-2. Cả hai bệnh nhân mắc Covid-19 này vẫn đang được chăm sóc và xét nghiệm thường xuyên tại Bhutan cho đến khi hồi phục.

Mặc dù phải phụ thuộc lớn vào nguồn hỗ trợ bên ngoài nhưng chương trình chăm sóc sức khỏe toàn dân miễn phí ở Bhutan – một trụ cột quan trọng của Tổng Hạnh phúc Quốc gia, được cho là tuyến phòng thủ đầu tiên của nước này trước “bệnh nhân số 0″, cùng với các cam kết xét nghiệm thường xuyên cho bất kỳ ai có triệu chứng, hoặc tiếp xúc với những người mắc bệnh.

Thủ tướng Bhutan Lotay Tshering và Bộ trưởng Y tế Dechen Wangmo đều là những người phụ trách về y tế cộng đồng trước khi bước chân vào chính trị. Cuối tháng 2/2020, Kế hoạch Phản ứng và Chuẩn bị toàn quốc cùng Ủy ban các vấn đề khẩn cấp đã cùng hợp tác với nhau tìm cách ứng phó với dịch Covid-19. Trong khi đó, các thông tin cập nhật hàng ngày và các cuộc họp báo có nhiệm vụ cung cấp thông tin cho người dân về tình trạng các ca mắc Covid-19.

Sau khi xuất hiện 2 ca mắc Covid-19 đầu tiên, Bhutan ngay lập tức theo dõi và xét nghiệm bất kỳ ai tiếp xúc với các du khách này. Lệnh cách ly 14 ngày ban đầu được áp dụng với những người nhập cảnh vào Bhutan tại 120 cơ sở cách ly được dựng lên nhanh chóng. Tuy nhiên sau đó, quãng thời gian này đã mở rộng thêm 1 tuần để khiến người dân an tâm hơn.

Thay vì phong tỏa trên diện rộng, các trường học ở Thimphu được yêu cầu đóng cửa, du khách bị cấm nhập cảnh trong thời gian có dịch và các quy chuẩn về giãn cách xã hội được khuyến khích.

Mặc dù hầu như có rất ít ca mắc nhưng Bhutan không lơ là thực hiện các biện pháp phòng ngừa ngay từ sớm. Ngày 22/3, Quốc vương Bhutan quyết định đóng cửa biên giới đất nước, bất chấp việc quốc gia này phụ thuộc lớn vào hàng xuất khẩu, đặc biệt là lương thực và nhiên liệu từ Ấn Độ, cũng như nền kinh tế chủ yếu dựa vào các hoạt động du lịch. Dù vậy, gói hỗ trợ các khoản vay và các biện pháp giảm nhẹ tác động của dịch bệnh đã nhanh chóng được thông báo để hỗ trợ những người bán lẻ, các công ty du lịch và các ngành công nghiệp nhỏ tại Bhutan.

Các chuyến bay thuê bao cũng được cử đi để đón sinh viên và người lao động ở nước ngoài muốn về nước. Đến nay, Bhutan chưa ghi nhận ca mắc Covid-19 nào lây lan trong cộng đồng.

Đề cao giá trị cộng đồng

Tăng cường tinh thần cộng đồng cũng là một chiến lược của Bhutan vào thời điểm chống dịch Covid-19. Các khách sạn tư nhân đề nghị hỗ trợ miễn phí làm cơ sở cách ly, các doanh nghiệp đóng góp tiền, nông dân và các tổ chức nông nghiệp hỗ trợ các sản phẩm mình làm ra trong khi các nhà hàng cung cấp đồ ăn miễn phí. Hợp tác với chính phủ, người dân địa phương hỗ trợ lập nên các khu cách ly tạm thời tại nhiều ngôi làng.

Sự lãnh đạo của Quốc vương Bhutan và các chính trị gia ở đây cũng là một nhân tố góp phần vào thành công chống dịch của quốc gia này. Nhà vua đã đi tới hầu hết các quận, huyện, trong đó có cả khu vực phía nam Bhutan tiếp giáp với Ấn Độ để ủng hộ nỗ lực của những người đang chống dịch tại các cơ sở cách ly.

Dưới sự chỉ đạo của nhà vua, các quân nhân thuộc Quân đội Hoàng gia Bhutan và các tình nguyện viên đã xây dựng được những ngôi nhà tạm thời cho hàng nghìn người dân Bhutan cần cách ly. Chính phủ cũng cung cấp đồ ăn tại những cơ sở cách ly này và xây dựng một khoản tài chính qua quỹ phản ứng Covid-19 quốc gia, một hoạt động nhanh chóng thu hút được sự đóng góp của người dân.

Sau khi thực hiện các biện pháp dựa trên những cơ sở khoa học như xét nghiệm, cách ly hiệu quả và kiểm soát biên giới, Bhutan đã có thể tránh được tình trạng hệ thống y tế bị quá tải do Covid-19. Sự phản ứng của quốc gia còn thiếu thốn về nguồn lực này đã được tiếp thêm sức mạnh từ những giá trị cộng đồng truyền thống khi nhà vua, người dân và chính phủ đều đồng lòng chống lại đại dịch.

Từng là một quốc gia hoàn toàn biệt lập, cho đến những năm 1950, Bhutan bắt đầu tăng cường giao lưu với thế giới bên ngoài. Nhưng điều mà Vương quốc này nhanh chóng hiểu ra là mặc dù tiếp nhận toàn cầu hóa và những tiến bộ khoa học thì Bhutan cũng cần tìm về những di sản truyền thống để vượt qua giai đoạn khó khăn, trong đó có những giá trị đề cao sự chia sẻ và tinh thần vì cộng đồng.