“Cát tặc” lộng hành vác đao đòi chặt tay, chặt chân người dân

Những năm qua, mặc dù được chính quyền địa phương đã liên tục triển khai nhiều biện pháp kiểm tra, xử lý nạn khai thác cát trái phép trên lưu vực con sông Cái, đoạn chảy qua địa bàn huyện Diên Khánh (tỉnh Khánh Hòa). Thế nhưng, điều mà chúng tôi cảm thấy bất thường là “cát tặc” không những không thuyên giảm mà còn gia tăng cả về mức độ lẫn quy mô…

Nỗi ám ảnh của người dân

Ở cái tuổi đã xế chiều, nhưng đối với một lão nông như ông Phan Hoài Ngọc (60 tuổi, trú Đội 1, thôn Phước Tuy 1, xã Diên Phước, Diên Khánh) ngoài việc đồng áng và chăn nuôi, thì những năm gần đây hễ đặt lưng xuống giường và nghe thấy tiếng động cơ kêu phành phạch trên con sông Cái vang vọng là ông lại thao thức: “Nó lại hút cát rồi!”. Chỉ đến khi mục sở thị tình trạng “cát tặc” đang lộng hành trên sông Cái vốn hiền hòa với những bãi cát trải dài thơ mộng thuở nào nhưng giờ đây chỉ còn là dĩ vãng trong tâm trí người dân nơi đây, chúng tôi mới hiểu ra rằng: nỗi âu lo của ông Phan Hoài Ngọc cũng là nỗi niềm của hàng trăm người dân sinh sống hai bên bờ con sông Cái. Chính tiếng động cơ ghe hút cát đã trở thành nỗi ám ảnh của người dân nơi đây.

4 chiếc ghe ngang nhiên hút cát trên sông Cái, đoạn gần xã Diên Phước (Diên Khánh).

9 giờ sáng một ngày cuối tháng 8-2012, tại lưu vực sông Cái, đoạn chảy qua địa bàn hai xã Diên Phước và Diên Lâm, huyện Diên Khánh ước chưa đến 2km nhưng lại có đến 12 chiếc ghe thay nhau quần thảo, ngang nhiên hút cát khiến nước sông Cái đục ngầu kéo theo những đợt sóng nước đánh mạnh vào hai bên bờ như thể những con… sóng biển. Phía bên bờ sông thuộc thôn Trung và thôn Hạ xã Diên Lâm có đến 5-6 bãi tập kết cát của các đầu nậu. Ở đó liên tục xuất hiện những chiếc xe ô tô tải từ 2,5 – 15 tấn thay nhau xuống “ăn hàng”. Quan sát nhanh chúng tôi nhận ra rằng, ngoài việc hút cát trực tiếp từ ghe lên ô tô tải thì có bãi tập kết còn huy động cả máy múc. Tiếng xe ô tô tải, tiếng động cơ ghe hút cát ngày một huyên náo như thể một công trường tấp nập.

Một chiếc ghe chuẩn bị hút cát ngay cạnh khu vực bờ sông bị sạt lở,
đoạn gần bờ sông thuôc xã Diên Phước.

Ngày càng manh động

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Đình Bá – Chủ tịch UBND xã Diên Phước, cho biết trên địa bàn xã Diên Phước không có bãi tập kết cát nào. Thế nhưng, lực lượng khai thác cát trái phép trên địa bàn hiện nay lại rất lớn (khoảng 10 chiếc ghe). Mặt bằng tập kết cát, ghe hút tập trung ở bãi Gò Sạn thuộc địa bàn xã Diên Lâm. Sau đó, các ghe lại thường xuyên chạy sang phía Diên Phước hút cát. Khi thấy lực lượng của địa phương ra kiểm tra, xử lý thì các đối tượng nhanh chóng điều khiển ghe ra giữa dòng sông và thách thức.

“Do lực lượng mỏng nên anh em không dám ra. Mới đây, sáng 27-7, do quá búc xúc trước tình trạng ghe hút cát, người dân đã bắt giữ được một chiếc ghe hút cát trái phép. Thông tin ngay sau đó được người dân thông báo cho chính quyền địa phương. Lực lượng chức năng đã có mặt tại hiện trường để lập biên bản chủ ghe vi phạm. Thế nhưng, chỉ sau đó ít phút đã có khoảng 30 đối tượng được trang bị hung khí nguy hiểm như dao, mã tấu xuất hiện để hăm dọa lực lượng chức năng và người dân hòng cướp lại chiếc ghe vi phạm. Không dừng lại ở đó, các đối tượng còn đòi chặt tay, chặt chân bà con. Một người đàn ông tên Tâm (thường gọi là Tâm Lan) hống hách nói: Đây là tài nguyên thiên nhiên nên tôi có quyền khai thác!?”. Theo ông chủ tịch UBND xã Diên Phước, thì chính người đàn ông này không những văng tục chửi bới lực lượng chức năng làm nhiệm vụ mà còn lớn tiếng hăm dọa người đứng đầu chính quyền địa phương.

Hai chiếc xe tải đang “ăn hàng” tại một bến tập kết cát ở xã Diên Lâm (Diên Khánh).

Tình hình rất căng thẳng, lúc đó ông chủ tịch mới xin ý kiến của huyện Diên Khánh để tăng cường lực lượng xuống địa bàn để hỗ trợ chính quyền địa phương xử lý vụ việc. Chỉ đến khi có sự xuất hiện của gần 10 cán bộ, chiến sĩ Công an huyện Diên Khánh, các đối tượng côn đồ hung hãn mới giải tán. Sau đó, chiếc ghe bị bắt đã được đưa về bãi đỗ ở công trình khu đô thị Nam Sông Cái (thị trấn Diên Khánh) nhưng vẫn bị chúng đưa 40-50 người đến cướp lại!

Đất 2 bên bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng, điển hình là khu vực đồng Lò Gai (xã Diên Phước). Chỉ tính riêng khu vực này đã có hàng nghìn m 2 đất đã bị hà bá cuốn đi mất. Việc sạt lở đất hai bên bờ sông không những mất đất sản xuất, canh tác của bà con mà còn đang đe dọa khu dân cư ở thôn Phước Tuy 1 và Phước Tuy 2. theo ông Nguyễn Đình Bá, nếu nạn cát tặc không được ngăn chặn sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường trong tương lai gần. Cụ thể, do thay đổi dòng chảy, trạm bơm Đồng Xe trong tương lai gần sẽ không thể hút được nước để tưới tiêu cho hàng trăm ha đất nông nghiệp. Năm 2010 đã có người thiệt mạng vì bất ngờ sụp xuống hố sâu do khai thác cát ở khu vực sông gần núi Gò Sạn.

8 tháng xử phạt được 2 phương tiện!

Qua điều tra của phóng viên, để đẩy nhanh việc khai thác, vận chuyển cát trái phép, hiện nay, khi đến địa bàn xã Diên Lâm chúng tôi có thể dễ dàng nhận ra những con đường “dã chiến”, được các đầu nậu thi công chạy từ thẳng từ Tỉnh lộ 8 xuống các bãi tập kết ven sông Cái. Như trên chúng tôi đã đề cập, việc vào ra của các xe ô tô tải tấp nập như thể công trường nhưng từ đầu mùa khô năm nay (tháng 6-2012) mặc dù chính quyền địa phương (cấp xã) được Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh trao thêm quyền bằng việc cho phép lực lượng chức năng địa phương được chốt chặn tại các bến bãi để chặn xe và tịch thu tang vật theo thẩm quyền, thế nhưng theo ông Nguyễn Hải Âu – Chủ tịch UBND xã Diên Lâm thì “tình hình khai thác cát trái phép chỉ thỉnh thoảng mới có và họ chỉ khai thác trộm. Những đối tượng này đa phần đều từ nơi khác đến. Trong đó có chủ vựa tên Lan Tâm”.

Một con đường “dã chiến” ở xã Diên Lâm mới được các đầu nậu
đưa vào vận hành để phục vụ cho việc vận chuyển, khai thác cát trái phép.

Đề cập đến các bến bãi của các chủ đầu nậu trên địa bàn, ông Nguyễn Hải Âu nói: “Vừa rồi chúng tôi cũng đã xử lý rồi. Nó bất hợp pháp, nó tự động nó mang xe múc đến hoặc hút từ ghe lên. Khi phát hiện chúng tôi đều xử lý. Tất nhiên nó còn rải rác, không chấm dứt được, vẫn có”. Khi được hỏi về biện pháp của chính quyền địa phương để giải quyết dứt điểm tình trạng khai thác, vận chuyển cát trái phép, ông Nguyễn Hải Âu cho rằng chỉ có bắt phạt theo thẩm quyền của xã (2 triệu/lần/phương tiện). Theo ông chủ tịch UBND xã Diên Lâm thì năm 2011 có thu giữ được 1 chiếc ghe. Còn từ đầu năm 2012 đến nay, lực lượng chức năng ở địa phương này mới xử phạt được 2 phương tiện (xe ô tô tải) vận chuyển cát trái phép! Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc đã có bao nhiêu diện tích đất canh tác của người dân đã bị sạt lở do nạn “cát tặc”, ông Nguyễn Hải Âu băn khoăn: “Có lẽ trong dịp nào đó chúng tôi sẽ thống kê!”.

Ông Nguyễn Lê Hải – Phó Công an xã Diên Lâm cho biết: Hiện trên địa bàn xã có đến 6 bến bãi tập kết cát trái phép của các đầu nậu đang hoạt động. So với năm 2011, thì số lượng bến bãi đã nhiều hơn. Các đầu nậu đều đến từ địa phương khác, họ mua đất của dân địa phương mở đường, mở bến bãi bất hợp pháp. Bình quân mỗi một ghe hút cát thu về mỗi ngày 4-5 triệu đồng.

Rời huyện Diên Khánh khi nắng chiều đã tắt, chúng tôi không khỏi băn khoăn, trăn trở rằng liệu với cách làm, cách giải quyết như hiện nay thì nạn “cát tặc” ở huyện này sẽ được xử lý triệt để? Và trong tương lai không xa, sẽ có bao nhiêu mảnh đất màu mỡ nữa của người dân sẽ bị “nuốt” theo dòng nước lũ mỗi khi mùa mưa bão về? Có một điều dễ nhận ra rằng, trước khi “cát tặc” được xử lý dứt điểm thì hàng ngày, hàng giờ những đầu nậu vẫn đang kiếm bộn tiền từ việc khai thác, vận chuyển trái phép tài nguyên thiên nhiên của đất nước.

Ông Võ Thành Nhân – Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường UBND huyện Diên Khánh: Tất cả các bến bãi khai thác trên địa bàn đều bất hợp pháp. Tình trạng khai thác cát đã dẫn đến sạt lở đất hai bên bờ sông Cái là có nhưng chưa nhiều. Để giải quyết triệt để tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn chỉ còn cách cấp phép khai thác cho doanh nghiệp. Ông Lê Xuân Nhàn – Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh: trong điều kiện thời tiết đang vào mùa khô, nhu cầu sử dụng cát trên thị trường là rất lớn, lợi nhuận cao nên tình hình khai thác, vận chuyển cát trái phép trên địa bàn khá phức tạp. Các cơ quan chức năng đã cố gắng kiểm tra và xử lý nhưng chưa giải quyết triệt để. Địa phương nào để diễn ra tình trạng hình thành các bến bãi mới trên địa bàn, chúng tôi sẽ yêu cầu kiểm điểm nghiêm. Theo Baomoi