Cạnh tranh giữa Nga – Iran trên thị trường Trung Quốc

Do các lệnh trừng phạt của phương Tây, cả Nga và Iran đang cạnh tranh khách hàng để cung cấp dầu với mức chiết khấu đáng kể.

Dầu của Iran sẽ phải cạnh tranh với dầu của Nga tại các thị trường châu Á. Ảnh: Reuters

Bất chấp các vòng trừng phạt chống Moskva, một số quốc gia vẫn tiếp tục tăng mua dầu từ Nga. Do đó, các nhà cung cấp khác, cũng đang gặp phải các vấn đề trừng phạt, phải tăng chiết khấu đối với dầu của họ để cạnh tranh với Nga. Đặc biệt, Iran đã tham gia cuộc cạnh tranh này sau khi Nga tăng đáng kể nguồn cung cấp nguyên liệu thô cho Trung Quốc.

Cho đến nay, dầu Urals của Nga có vẻ hấp dẫn hơn đối với khách hàng từ châu Á do được giảm giá. Các chuyên gia cho rằng việc giảm giá sẽ tiếp tục đảm bảo doanh số bán dầu của Nga và quy mô giảm giá có thể tăng lên mà không gây tổn thất nhiều cho ngân sách Nga, đặc biệt nếu giá dầu thế giới tiếp tục tăng.

Theo Bloomberg, việc giảm giá dầu của Nga giúp Moskva bán được nguyên liệu thô và buộc các nước khác cũng phải giảm giá. Cụ thể, Iran buộc phải tăng lượng chiết khấu đối với dầu xuất khẩu để cạnh tranh với Nga trên thị trường chủ chốt của cả hai nước – Trung Quốc. Các loại dầu của Iran như dầu thô ngọt nhẹ ( Brent) đang được bán với giá rẻ hơn khoảng 10 USD/thùng so với dầu Brent có mức chiết khấu 4-5 USD/thùng trước sự kiện ở Ukraine. Do đó, giá dầu của Iran xấp xỉ giá hợp đồng cung cấp dầu Ural của Nga hồi tháng 8 năm ngoái.

Bloomberg cho rằng Trung Quốc đã trở thành một trong những nhà nhập khẩu chính của dầu Nga và Iran sau khi các nước này chịu các lệnh trừng phạt của phương Tây. “Sự phục hồi của hoạt động kinh tế ở Trung Quốc sau khi phong tỏa vì COVID-19 hứa hẹn nhu cầu nhiên liệu tăng trưởng mạnh mẽ. Điều này dẫn đến sự cạnh tranh giữa Iran và Nga ở Trung Quốc”, Bloomberg lưu ý.

Một số nhà phân tích nhận định rằng dầu của Nga đã hạn chế một phần nguồn cung của Iran, vì Urals có đặc điểm tương đương với loại dầu của Iran.

Trên thực tế, Trung Quốc đã tăng đáng kể nhập khẩu dầu của Nga và Iran trong những tháng gần đây. Theo ước tính của công ty Kpler (có tính đến dữ liệu từ các thương nhân), Iran đã xuất khẩu hơn 700 nghìn thùng dầu mỗi ngày sang Trung Quốc trong tháng 5 và tháng 6, trong khi vào tháng 1 là dưới 600 nghìn thùng/ngày. Đồng thời, vào tháng 5 và tháng 6, Trung Quốc đã nhập khẩu hơn 1,1 triệu thùng/ngày từ Nga, so với vào tháng 1 năm nay chỉ khoảng 920 nghìn thùng/ngày, theo dữ liệu của Kpler.

Trong khi đó, các nước châu Phi đã giảm đáng kể nguồn cung cho Trung Quốc trong bối cảnh cạnh tranh giữa Iran và Nga. Jane Xie, nhà phân tích dầu cao cấp của Kpler cho biết: “Dòng dầu từ Tây Phi trong tháng trước đạt trung bình 642.000 thùng/ngày, mức thấp nhất kể từ tháng 11/2013″.

Các công ty khai thác dầu khác cũng ghi nhận nhu cầu về nguyên liệu thô của họ giảm. Cụ thể, Bloomberg trích dẫn dữ liệu của các thương nhân, báo cáo rằng dầu của Iraq thuộc Basrah Medium (theo hợp đồng dài hạn) hoặc Basrah Heavy (trên thị trường giao ngay) không tìm thấy một người mua nào trên thị trường châu Á trong chu kỳ giao dịch hiện tại. Trước đây, luôn có những người mua dầu từ Iraq ở Ấn Độ và Trung Quốc, nhưng trong chu kỳ giao dịch này, họ đã chuyển sang nhận hàng từ Nga.

Hiện không chỉ có Trung Quốc thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng đối với dầu mỏ của Nga. Trong cùng tháng 5, Nga trở thành nhà cung cấp dầu lớn thứ hai cho Ấn Độ. Vào tháng 5, các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đã nhận được gần 820.000 thùng dầu mỗi ngày của Nga. Đây là con số cao nhất trong lịch sử. Hồi tháng 4, khoảng 277.000 thùng mỗi ngày được gửi đến Ấn Độ từ Nga.

Lý do chính cho sự quan tâm đến dầu của Nga là mức độ giảm giá. “Hiện tại, dầu Urals của Nga chính thức được giao dịch ở mức 88 USD/thùng, trong khi dầu Brent ở mức 111 USD/thùng. Tuy nhiên, trên thực tế, hồi tháng 4-5, mức chiết khấu đối với dầu của Nga đã lên tới 30%, và theo tin đồn, Ấn Độ được cho là đã giao dịch với mức chiết khấu 50%”, Andrey Maslov, một nhà phân tích tại Finam, lập luận.

Theo Artem Tuzov, giám đốc điều hành của Univer Capital, liên quan đến việc EU và Mỹ từ chối nhập dầu và các sản phẩm dầu của Nga, việc phân phối lại nguồn cung trên thế giới đang diễn ra. “Do giảm giá, Nga đã phân phối lại một phần khối lượng cho Trung Quốc và Ấn Độ. Điều này đã tạo ra một thị trường mới cho người mua. Tất nhiên, Iran, quốc gia cũng bị hạn chế về khả năng cung cấp dầu trên toàn thế giới, buộc phải hạ giá”, chuyên gia Tuzov nói.

Artem Tuzov lưu ý rằng xét về lâu dài trên thị trường, EU và Mỹ sẽ buộc phải tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế dầu và các sản phẩm dầu của Nga. Do đó, Iran “đang ở một vị trí thuận lợi trong việc cung cấp một phần dầu mỏ của mình cho Mỹ và EU thay vì sang Trung Quốc “.