Canh tác tôm – lúa, lợi nhuận tăng thêm 30%
Tại Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp với chủ đề giải pháp nâng cao tính bền vững của mô hình canh tác lúa – tôm vùng ĐBSCL do Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp Sở NNPTNT tỉnh Bạc Liêu tổ chức mới đây, nhiều đại biểu nhận định, việc trồng lúa trên đất nuôi tôm là mô hình sản xuất “thông minh”, bền vững.
Mô hình thông minh
Theo Trung tâm Khuyến nông quốc gia, sau gần 50 năm hình thành và phát triển, mô hình canh tác lúa – tôm hiện đang phát triển mạnh do có nhiều lợi thế như: đầu tư thấp, cho hiệu quả cao, lợi nhuận cao hơn 15-30% so với độc canh cây lúa hay tôm. Theo đó, năng suất bình quân của mô hình đạt khoảng 300-500kg tôm/ha và 4-7 tấn lúa. Chi phí sản xuất trung bình 30-35 triệu đồng/ha, lãi bình quân 35-50 triệu đồng/năm (tính cả tôm và lúa).
Ông Trần Văn Khởi điều hành diễn đàn. Ảnh: Chúc Ly
Năm 2000, diện tích mô hình sản xuất lúa – tôm khu vực ĐBSCL chỉ đạt 71.000ha. Đến năm 2015 diện tích đã tăng gấp 2,2 lần, đạt gần 160.000ha, chiếm khoảng 28% tổng diện tích nuôi tôm nước lợ toàn vùng; sản lượng tôm ước đạt 65.000 tấn, chiếm 15% tổng sản lượng tôm nuôi nước lợ của vùng và chiếm 11% sản lượng nuôi tôm nước lợ cả nước; đồng thời cung cấp từ 500.000-700.000 tấn lúa đặc sản, chất lượng cao.
Các nhà khoa học nhận định, việc trồng lúa trên đất nuôi tôm không xảy ra “xung đột” trong quá trình sản xuất, là mô hình “thông minh”. Thực tế cho thấy, việc thực hiện mô hình tôm – lúa giúp cải tạo môi trường theo hướng bền vững; ít phải dùng thuốc kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật, cho sản phẩm gạo, tôm sạch, được thị trường ưa chuộng. Đặc biệt, lúa – tôm được đ.ánh giá là mô hình sản xuất bền vững, ít rủi ro so với các mô hình nuôi trồng thủy sản khác nên thích ứng với tình hình biến đổi khí hậu phức tạp hiện nay.
Quy hoạch vùng sản xuất
Bên cạnh những hiệu quả tích cực, tại diễn đàn, các đại biểu cũng nêu lên một số hạn chế, rào cản của mô hình tôm – lúa như hạ tầng thủy lợi chưa hoàn thiện, hệ thống kênh cấp, kênh thoát chưa đáp ứng nhu cầu nên gây khó khăn cho công tác sản xuất và kiểm soát dịch bệnh; sản xuất phần lớn ở quy mô nhỏ lẻ, năng suất thấp và chưa ổn định; nguồn giống phục vụ sản xuất chưa chủ động, chưa đảm bảo chất lượng; vật tư đầu vào phục vụ sản xuất khó kiểm soát; biến đổi khí hậu cũng gây khó khăn cho sản xuất…
Video đang HOT
Mô hình lúa – tôm của ông Trần Văn Thiên (ngụ ấp Ninh Thạnh 2, xã Ninh Hòa, huyện Hồng Dân, tỉnh Bạc Liêu) với diện tích thực hiện hơn 5.000m2. ảnh: Chúc Ly
Theo ông Nguyễn Văn Hòa – Phó Cục Trưởng Cục Trồng trọt, để mô hình thực sự bền vững, cần quy hoạch và xác định vùng có khả năng phát triển lúa – tôm, xây dựng các chương trình, dự án đầu tư phát triển, đ.ánh giá các tác động môi trường và yếu tố phát triển bền vững. Đồng thời, bố trí thời vụ canh tác hợp lý cho từng tiểu vùng trên cơ sở đ.ánh giá, dự báo tình hình thời tiết, khí tượng thủy văn, xâm nhập mặn ở thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây lúa. Xây dựng quy trình canh tác lúa, tôm trong mô hình và tổ chức tập huấn, huấn luyện nông dân.
Theo định hướng phát triển, diện tích tôm – lúa ổn định khoảng 200.000ha vào năm 2020. Vùng sản xuất tôm – lúa cần nhanh chóng xây dựng các thương hiệu theo các tiêu chuẩn: VietGAP, Global GAP và các loại GAP khác, sản xuất gạo hữu cơ để nâng cao giá trị thương mại cho sản phẩm.
Tại diễn đàn, các đại biểu cũng cho rằng, mô hình canh tác tôm – lúa tại ĐBSCL là mô hình canh tác hở, điều kiện canh tác phụ thuộc vào thời tiết khí hậu của vùng.
Do đó, để giảm rủi ro về xâm nhập mặn và giúp mô hình duy trì đạt hiệu quả cao, các địa phương cần phải quan tâm đồng bộ các yếu tố như tuyên truyền duy trì thực hiện mô hình, theo dõi và bám sát lịch mùa vụ, cải tiến hệ thống đồng ruộng, thủy lợi…
Ông Trần Văn Khởi – Quyền Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia, nhấn mạnh: “Để mô hình luân canh tôm – lúa tiếp tục phát triển mạnh và bền vững, cần quy hoạch hợp lý các vùng luân canh/xen canh, để có các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng phù hợp và chính sách tín dụng hỗ trợ cho sản xuất, khuyến khích sản xuất theo hướng liên kết, hợp tác”.
“Cần gia cố bờ bao, mương bao để đảm bảo ứng phó với hiện tượng biến đổi khí hậu, nước biển dâng trong thời gian tới. Bên cạnh đó, tăng cường tập huấn kỹ thuật, nhất là quản lý môi trường nước và phòng trị bệnh trên tôm nuôi. Các tỉnh nên quan tâm tổ chức các điểm trình diễn mô hình tôm – lúa cho nông dân tham quan, học hỏi kinh nghiệm, nhằm tăng hiệu quả sản xuất. Người dân cần liên kết và hợp tác trong sản xuất, để cải tạo đất, thả tôm giống, gieo cấy lúa theo lịch thời vụ” – ông Khởi nhấn mạnh thêm.
Theo Danviet
Sản xuất tôm - lúa: 50 năm vẫn... thiếu đủ thứ
Cần xây dựng một quy trình chuẩn trong quy hoạch và phát triển mô hình tôm - lúa vùng ĐBSCL là ý kiến được nhiều đại biểu đưa ra tại Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp với chủ đề giải pháp nâng cao tính bền vững của mô hình canh tác lúa - tôm vùng ĐBSCL.
Diễn đàn do Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp Sở NNPTNT tỉnh Bạc Liêu tổ chức ngày 22.7.
Phát triển chưa xứng tiềm năng
Theo Trung tâm Khuyến nông quốc gia, sau gần 50 năm hình thành và phát triển, mô hình canh tác lúa - tôm đang phát triển mạnh do có nhiều lợi thế: Đầu tư thấp, hiệu quả cao, lợi nhuận cao hơn 15-30% so với độc canh cây lúa hay tôm; giúp cải tạo môi trường theo hướng bền vững; ít dùng thuốc kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật, cho sản phẩm gạo và tôm sạch, được thị trường ưa chuộng... Tổng cục Thủy sản thông tin, năng suất bình quân của mô hình khoảng 300-500kg/ha tôm và 4-7 tấn lúa. Chi phí sản xuất trung bình 30-35 triệu đồng/ha, lãi 35-50 triệu đồng/năm (tính cả tôm và lúa).
Thu hoạch tôm trong mô hình lúa- tôm ở Cà Mau. Ảnh: T.L
Thực tế cho thấy, việc trồng lúa trên đất nuôi tôm không xảy ra "xung đột" trong quá trình sản xuất, là mô hình "thông minh". Sản xuất lúa - tôm được đ.ánh giá là mô hình sản xuất nông nghiệp bền vững, ít rủi ro so với các mô hình nuôi trồng thủy sản khác và được xem như mô hình thích ứng biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được, mô hình canh tác tôm - lúa đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.
Tại diễn đàn, các đại biểu nêu thực trạng như- hạ tầng thủy lợi chưa hoàn thiện, hệ thống kênh cấp, kênh thoát chưa đáp ứng nhu cầu nên gây khó khăn cho công tác sản xuất và kiểm soát dịch bệnh trong thực hiện mô hình; sản xuất phần lớn ở quy mô nhỏ lẻ, năng suất còn thấp, chưa ổn định; nguồn giống phục vụ sản xuất chưa chủ động, chưa đảm bảo chất lượng; vật tư đầu vào phục vụ sản xuất khó kiểm soát; biến đổi khí hậu cũng gây khó khăn cho sản xuất...
Ông Trần Tân Khoa - Giám đốc Công ty TNHH Giống thủy sản Hưng Phú, cho biết: Do lợi nhuận từ tôm cao hơn lúa nên người dân có xu hướng giữ nước mặn nhằm kéo dài vụ tôm, rút ngắn thời gian vụ lúa. Đây là nguyên nhân làm mất đi những ưu điểm về cân bằng sinh thái từ mô hình tôm - lúa mang lại. Đồng thời, vấn đề đặt ra là năng suất tôm - lúa trong vùng sản xuất còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của vùng. Mặt khác, việc sản xuất theo tiêu chuẩn GAP cũng mới chỉ được quan tâm tại một vài nơi. Do vậy, dù có nhiều ưu thế về sản xuất nông sản chất lượng cao nhưng tiềm năng của vùng sản xuất này chưa được khai thác hiệu quả.
Trong khi đó, theo Cục Trồng trọt, với những dự báo về biến đổi khí hậu và mực nước dâng cao, xâm nhập mặn sẽ có nhiều nguy cơ tăng về cường độ, nồng độ lẫn chiều sâu. Như vậy, vùng ảnh hưởng sản xuất nông nghiệp nói chung và trồng lúa luân canh tôm nói riêng ở ĐBSCL có thể lớn hơn.
Cần xây dựng quy trình canh tác lúa, tôm
Theo ông Nguyễn Văn Hòa - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, diện tích tôm - lúa dự kiến đạt khoảng 160.000ha năm 2015, đến năm 2020 ổn định diện tích khoảng 200.000ha. Vùng sản xuất tôm - lúa cần nhanh chóng xây dựng các thương hiệu gạo theo các tiêu chuẩn: VietGAP, GlobalGAP và các loại GAP khác, gạo hữu cơ. Thương hiệu gạo không chỉ xây dựng với thị trường trong nước mà cần phải mở rộng với thị trường xuất khẩu phù hợp.
"Cần quy hoạch xác định vùng có khả năng phát triển lúa - tôm, xây dựng các chương trình, dự án đầu tư phát triển, đ.ánh giá các tác động môi trường và yếu tố phát triển bền vững. Đồng thời, bố trí thời vụ canh tác hợp lý cho từng vùng và từng tiểu vùng trên cơ sở đ.ánh giá, dự báo tình hình thời tiết, khí tượng thủy văn, xâm nhập mặn ở thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây lúa; xây dựng quy trình canh tác lúa, tôm trong mô hình và tổ chức tập huấn, huấn luyện nông dân" - ông Hòa nêu ý kiến.
Ông Phan Thanh Lâm (Viện Nuôi trồng thủy sản 2) cho rằng: Mô hình canh tác tôm - lúa tại ĐBSCL là mô hình canh tác hở, hầu hết điều kiện canh tác phụ thuộc vào thời tiết khí hậu của vùng. Để giảm những rủi ro về xâm nhập mặn và giúp mô hình duy trì đạt hiệu quả cao cần phải quan tâm đồng bộ các yếu tố như tuyên truyền duy trì thực hiện mô hình, theo dõi và bám sát lịch mùa vụ, cải tiến lại hệ thống đồng ruộng, chủ động hệ thống bơm nước và phát triển theo hướng cộng đồng.
"Kiến nghị các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm, bổ sung các giống lúa có khả năng chịu mặn khi đưa vào sản xuất, cấp độ chịu mặn phải đạt thấp nhất từ 4%o trở lên để hạn chế rủi ro cho nông dân khi canh tác lúa trên đất nuôi tôm" - ông Huỳnh Quốc Khởi - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bạc Liêu đề xuất.
Về khắc phục hạn chế của mô hình tôm - lúa, ông Trần Văn Khởi - quyền Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia nhận định: Cần làm quyết liệt hơn việc quy hoạch vùng sản xuất tôm - lúa, cần thiết xây dựng một vùng chuyên sản xuất tôm - lúa. Trong vùng đó, chúng ta mới quy hoạch lâu dài về hệ thống thủy lợi, giao thông nội đồng, chuyển giao xây dựng mô hình, tập huấn cho nông dân, đồng thời thành lập hợp tác xã. Từ đó mới có vùng sản xuất nguyên liệu, doanh nghiệp và nông dân sẽ dễ dàng liên kết với nhau, tiến tới xây dựng thương hiệu.
"Nông dân nên tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật, chỉ nên nuôi 1 vụ tôm, 1 vụ lúa/năm. Các tỉnh cần tăng cường tập huấn kỹ thuật, tổ chức các điểm trình diễn mô hình tôm - lúa cho nông dân tham quan, học hỏi. Hiện nay mô hình sản xuất tôm - lúa cũng là một hình thức chuyển đổi đất lúa, chúng ta cũng nên đề xuất chính sách để có sự hỗ trợ cho nông dân" - ông Trần Văn Khởi nhấn mạnh.
Theo Danviet
