Cánh đồng lớn: Lớn rồi lại… bé

Hai năm nay, thi trương lua gao xuât khâu khó khăn khiến cánh đồng lớn (CĐL) “đứng hình”.

“Trước đây, chuôi liên kêt chi co doanh nghiêp và nông dân, nay có thêm hợp tác xã (HTX), chuỗi liên kết sẽ bền vững hơn”, ông Pham Thai Binh, CEO công ty cổ phần Nông nghiêp công nghê cao, cho biết. Thay vì doanh nghiệp (DN) phai tô chưc hội thảo đầu bờ với nông dân, làm việc đồng áng… nay HTX làm việc với nông dân, DN tập trung phát triển thị trường, lo tiêu thụ hang hoá cho tôt.

Cơ giơi hoa sản xuất lua trên cánh đồng lớn ơ ĐBSCL – Ảnh: HĐ

Thang 3.2011, bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN-PTNT) phát động phát triển CĐL theo xu hướng liên kết DN bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chỉ có khoảng 8.000ha với 6.400 hộ nông dân tham gia cánh đồng liên kết trong vụ hè thu 2011, cục Trồng trọt thống kê ở An Giang, Bến Tre. Đến vụ đông xuân 2011 – 2012, ĐBSCL đa hinh thanh cánh đồng mẫu trên 19.700ha. Khi 100 DN ký hợp đồng bao tiêu lúa hè thu 2014, cánh đồng mẫu toàn vùng ĐBSCL biến thành CĐL với 140.000ha.

Năm năm đâu tiên, “phong trao” xây dựng CĐL hưng hưc khi thê, diên tich liên kết sản xuất – tiêu thụ lên đến 175.000ha. Hai năm nay giá lúa hạ, nguy cơ nhiều CĐL đang “tan rã”.

Năm 2015, An Giang thống kê diện tích CĐL trên 48.764ha, khoảng 20 DN ký hợp đồng với nông dân (thông qua 14 HTX nông nghiệp, 21 tổ hợp tác). Năm 2016, diện tích CĐL giam còn 36.220ha, 18 DN ký hợp đồng tiêu thụ lúa. Giá cả biến động theo chiều suy giảm, DN và nông dân đều thấy khó làm ăn với nhau.

Công ty Bảo vệ thực vật An Giang (tiên thân cua tập đoàn Lôc Trơi) từng là điển hình cho mô hình cánh đồng mẫu, khi tự giải quyết bài toán thu gom, vận chuyển, sấy, lưu kho bảo quản, chế biến và tìm thị trường. Đên năm 2016, Lôc Trơi xây dưng đươc năm nha may va vung nguyên liêu CĐL khoang 55.000ha tai cac đia phương, nhưng khi thi trương xuât khâu găp kho khăn, phương thưc thu mua lua hôi năm năm trươc không còn phu hơp, cân điều chỉnh theo thơi gia thi trương.

Ông Nguyên Hoang, pho giam đôc nganh lương thưc Lôc Trơi, đơn vị chủ công khai mở CĐL ở ĐBSCL, nói rằng trong sáu năm qua, CĐL đươc khach hang đanh gia cao, tin nhiêm. San phâm gao Hat Ngoc Trơi đươc ngươi tiêu dung trong nươc lưa chon, thu hut thêm nhiêu đôi tac trong va ngoai nươc. Đăc biêt chât lương lua sản xuất trong CĐL luôn co gia ban cao hơn bên ngoai. Tuy nhiên, tình hình có nhiều thay đổi. Dư kiên, niên vụ 2017 quy mô CĐL của tập đoàn khoang 33.000ha. Phương thưc thu mua sẽ co thay đôi, tập đoàn lưa chon nhưng nông dân tâm huyêt cung xây dưng CĐL và nông dân se thoả thuân ky kêt vơi gia chuân ngay tư đâu vu, đên cuôi vu se thu mua theo gia thi trương. Môi bên cung chia se 50% lơi ich hoăc rui ro theo biên đô trươt gia tăng hay giam.

Tai Soc Trăng, năm 2010 tư canh đông mâu ban đâu 40ha ơ xa Trương Khanh, huyên Long Phu đên vu đông xuân 2012 – 2013 mơ rông đươc 106 điêm, CĐL có quy mô 12.000ha. Nhưng từ đó đến nay mục tiêu mở rộng CĐL 17.000ha thực hiện một cách tiệm tiến. Ông Huynh Ngoc Vân, pho giam đôc sơ NN-PTNT Soc Trăng, cho răng phải chân chinh nhiêu măt, tư quy mô diên tich, ky thuât canh tac, phân bô CĐL rai vu đê tránh bi đông khâu thu hoach, nhât la vao vu hè thu găp mưa dâm. Các DN tham gia CĐL không chi để ban vât tư nông nghiêp ma cân đâu tư xây dưng vung sản xuất – tiêu thu lua môt cach thưc chât, lâu bên.

Cân Thơ là một trong những địa phương sớm triển khai CĐL, từ vụ hè thu 2011 với 400ha ở huyện Vĩnh Thạnh đến vụ đông xuân 2014 – 2015, đến nay đã có 75 CĐL, tổng diện tích hơn 17.600ha (12.500 hộ nông dân tham gia). Hai năm gân đây, 18 – 19 DN liên kêt hơp tac nông dân sản xuất trên CĐL. Phần lớn DN liên kết sản xuất để buôn ban vât tư nông nghiêp, khi số lượng CĐL tăng lên thì quy mô mỗi cánh đồng nhỏ lại.

Ba Nguyên Thi Kiêu, pho giam đôc sơ NN-PTNT Cân Thơ, cho rằng cân co giai phap thao gơ vì trên CĐL vưa qua, khi thi trương tiêu thu lua gao tôt, cac DN tich cưc tham gia bao tiêu, nhât la vu lua đông xuân; con khi thi trương tiêu thu không manh (vu hè thu hay thu đông) thì DN “lơ”.

Ông Năm, nông dân xa Thơi Đông, huyên Cơ Đo, Cân Thơ, lam 2ha ruộng. tư khi tham gia CĐL không phai lo đâu ra nhờ công ty Trung An giữ đúng cam kết hơp đông bao tiêu. Tuy vây, ông thú thiệt rất do dự khi công ty đưa ra mưc gia bao tiêu tư đâu vu, nhưng cuôi vu gia lua ngoai cao hơn, vụ xuân hè vưa qua lua OM4218 chênh lêch giữa công ty với bên ngoài khoảng 300 đồng/kg, có người muốn bẻ kèo.

Ông Bay Hoà, ơ kênh Tư Ky, âp Trang Nhung, xa Trương Xuân, huyên Thơi Lai, Cân Thơ, kể lại: cũng có công ty ky hơp đông trông lua thơm jasmine 85, đên khi thu hoach gia lua trên thi trương giam, ho cư nhân viên đên năn ni đê ha gia mua. Co kè qua lai, cuối cùng bê hơp đông. Kê tư đo đên nay cánh đồng này không thây bong dang DN nào tới.

Theo Đức Toàn – Hà My ( Thế Giới Tiếp Thị)