Cảnh báo thiếu hụt lương thực do giá phân bón tăng vọt

Giá phân bón tăng vọt buộc nông dân trên toàn thế giới phải dùng ít đi và thu hẹp diện tích đất gieo trồng, dẫn đến một số chuyên gia nông nghiệp cảnh báo về tình trạng thiếu hụt lương thực.

Một nhà kho lúa mì tại Hasbaya, nam Liban, ngày 28/2/2022. Ảnh: THX/TTXVN

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhằm vào Nga, nước xuất khẩu chính kali, amoniac, u-rê và các chất dinh dưỡng khác của đất, đã làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu các nguyên liệu đầu vào quan trọng này trên thế giới.

Phân bón là nguyên liệu chủ chốt để giúp ngô, đậu tương, gạo và lúa mỳ đạt sản lượng cao. Các nhà trồng trọt đang phải cố gắng điều chỉnh tình hình.

Sự thay đổi này có thể nhận thấy tại cường quốc nông nghiệp Brazil, khi người nông dân bón ít phân bón hơn cho cây ngô, và một số nhà lập pháp đang thúc đẩy việc mở rộng các vùng đất được bảo vệ để khai thác kali.

Tại Zimbabwe và Kenya, các hộ nông dân nhỏ hơn đang quay lại sử dụng phân hữu cơ để bón cho cây trồng. Trong khi đó tại Canada, một hộ nông dân trồng cây cải dầu đã dự trữ phân bón cho mùa vụ năm 2023 với dự đoán giá còn cao hơn trong tương lai.

Các hộ nông dân ở các nước khác trên thế giới cũng đang thực hiện các biện pháp tương tự. Hãng tin Reuters đã trò chuyện với các nhà sản xuất ngũ cốc, các nhà phân tích nông nghiệp, các nhà giao dịch và các nhóm nông trại trên thế giới, tất cả đều bày tỏ sự quan ngại về chi phí và nguồn cung phân bón.

Theo số liệu của Liên đoàn Nông nghiệp Mỹ (AFBF) và Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), chi phí phân bón tại nước này dự kiến sẽ tăng 12% trong năm nay, sau khi tăng 17% trong năm 2021.

Một số hộ trồng trọt đang tìm cách chuyển đổi sang cây trồng cần ít chất dinh dưỡng hơn. Một số hộ có kế hoạch canh tác ít hơn, còn một số hộ cho biết họ sẽ sử dụng ít phân bón hơn. Một chuyên gia cây trồng dự đoán điều này sẽ làm ảnh hưởng đến sản lượng.

Trước đó, ngày 19/3, Peru đã thông báo tình trạng khẩn cấp trong lĩnh vực nông nghiệp do lo ngại mất an ninh lương thực. Thông báo này cho biết diện tích đất trồng trọt của nước này đã giảm 0,2% kể từ tháng 8/2021 do giá phân bón tăng và lượng ngũ cốc Peru nhập khẩu làm thức ăn chăn nuôi cũng giảm do lo ngại vấn đề chi phí. Chính phủ Peru hiện đang soạn thảo một kế hoạch nhằm tăng nguồn cung thực phẩm trong nước.

Giá phân bón thế giới vốn đã ở mức cao trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine hôm 24/2, do giá khí đốt tự nhiên và giá than cao kỷ lục buộc một số nhà sản xuất phân bón cắt giảm sản lượng tại lĩnh vực “đói” năng lượng đó.

Các quốc gia phương Tây đã phản ứng bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế cứng rắn đối với Nga. Ngoài ra, Mỹ và Liên minh châu Âu đã áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko, người đã hỗ trợ cho chiến dịch của Nga.

Ngân hàng Rabobank của Hà Lan cho biết Nga và Belarus chiếm tổng cộng hơn 40% tổng lượng kali xuất khẩu toàn cầu trong năm 2021, một trong ba chất dinh dưỡng quan trọng được sử dụng để tăng năng suất cây trồng. Ngoài ra, Nga chiếm khoảng 22% lượng amoniac, 14% lượng urê và khoảng 14% monoammonium phosphate (MAP), tất cả các loại phân bón chủ chốt xuất khẩu của thế giới.

Các biện pháp trừng phạt đã làm gián đoạn việc bán phân bón và cây trồng từ Nga. Nhiều ngân hàng và thương nhân phương Tây đang “né” nguồn cung từ Nga do lo sợ vi phạm các quy tắc đang thay đổi nhanh chóng, trong khi các công ty vận tải biển đang tránh khu vực Biển Đen do lo ngại về an toàn.

Những điều này trở thành đòn giáng vào nguồn cung ứng lương thực toàn cầu đang mong manh.

Các chuyến hàng ngũ cốc qua Biển Đen đã bị gián đoạn. Ảnh minh họa: EPA/TTXVN

Nga và Ukraine là những nước sản xuất ngũ cốc lớn. Hai nước này chiếm khoảng 30% lúa mỳ và 20% ngô xuất khẩu trên thế giới. Các chuyến hàng ngũ cốc qua Biển Đen đã bị gián đoạn. Việc giao hàng bị đình trệ từ hai nước này đã góp phần thúc đẩy lạm phát lương thực toàn cầu tăng phi mã.

Tuần trước, Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết một số nước đang phát triển phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung lúa mỳ trong thời gian ngắn do phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu của Ukraine. Tuy nhiên, Maximo Torero, nhà kinh tế trưởng của Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO), cho rằng cuộc khủng hoảng phân bón đáng lo ngại hơn bởi nó có thể kìm hãm sản xuất lương thực ở các nước khác trên thế giới.

Theo ông Torero, nếu không giải quyết được vấn đề phân bón, và việc buôn bán phân bón không tiếp diễn, thế giới sẽ gặp vấn đề nghiêm trọng với nguồn cung lương thực trong năm 2023./.