Cần những chính sách hỗ trợ dài hạn

“Phần lớn các doanh nghiệp (DN) đánh giá, các chính sách hỗ trợ (CSHT) đã được triển khai trong thời gian vừa qua là hữu ích nhưng các chính sách này còn nhiều dư địa để cải thiện, nâng cao tính hiệu quả trong việc hỗ trợ DN”.

Đó là kết quả khảo sát được nêu trong Báo cáo “Tác động của dịch Covid-19 đối với DN Việt Nam” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) thực hiện mới đây.

Người lao động được đào tạo để sẵn sàng cho cuộc cạnh tranh mới.

Với kết quả tổng hợp phản hồi từ 10.197 DN trên toàn quốc, Báo cáo cho biết, có 87,2% số DN tại Việt Nam bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19, trong đó, 72,3% số DN tư nhân (TN) và 74,5% số DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Phần lớn các ngành, nghề đều bị ảnh hưởng mạnh mẽ. Đối với DNTN các lĩnh vực ảnh hưởng lớn hơn 90% như: sản xuất may mặc, thông tin truyền thông, sản xuất sản phẩm thiết bị điện, sản xuất xe có động cơ, giáo dục, y tế, lao động, sản xuất đồ da, gỗ…; Đối với DN FDI, ngành nghề ảnh hưởng lớn nhất là DN bất động sản (tới 100%) tiếp đến là thông tin, truyền thông, nông nghiệp, thủy sản, sản xuất may mặc, đồ da, dệt, bán buôn, bán lẻ…

Cũng theo kết quả khảo sát, DN gặp trở ngại khi tiếp cận khách hàng, chuỗi cung ứng đứt gãy, mất cân đối dòng tiền, khó khăn quản trị lao động… Các DN mới hoạt động là nhóm chịu ảnh hưởng tiêu cực nhất. Cụ thể, 89% số DN tư nhân và 92% số DN FDI mới đi vào hoạt động dưới ba năm chịu ảnh hưởng ở mức lớn hoặc hoàn toàn tiêu cực bởi dịch Covid-19.

Trưởng ban Pháp chế VCCI Đậu Anh Tuấn cho biết, việc thực hiện biện pháp cho người lao động (NLĐ) nghỉ việc do tình hình kinh doanh suy giảm gây ra bởi dịch Covid-19 là điều DN phải làm, song có sự khác biệt nhất định theo quy mô và khu vực kinh tế. Cụ thể, các DNTN quy mô nhỏ, siêu nhỏ là nhóm có tỷ lệ phải thực hiện biện pháp này cao nhất, lần lượt ở mức 36% và 35%. Trong khu vực FDI, 26% số DN quy mô vừa và 32% số DN quy mô lớn phải cho NLĐ nghỉ việc. Ước tính số NLĐ bị cho nghỉ việc chiếm khoảng 30% tổng số lao động của một DN. Các DNTN trung bình phải cho nghỉ việc khoảng 32% lực lượng lao động, với các DN FDI con số này là khoảng 17%. Những DNTN quy mô nhỏ đã phải cho nghỉ việc khoảng 40% lực lượng lao động. Với DN FDI quy mô nhỏ, con số này là 22%…

Theo ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, nhiều DN đã phải cho NLĐ nghỉ việc, DN ngừng hoạt động, thậm chí phá sản và đối tượng DN chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là các DN có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, các DN trẻ. Do tác động tiêu cực của dịch Covid-19, năm 2020 cũng là năm mà mức tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức thấp nhất, chưa bằng một nửa so những năm trước đây và cũng là năm mà số lượng DN rút khỏi thị trường đạt mức kỷ lục vượt ngưỡng 100.000 DN.

Chia sẻ về vấn đề này, chuyên gia kinh tế cao cấp của WB Shawn W.Tan cũng cho biết, theo quan sát, DN Việt Nam dù chịu tác động nặng nề nhưng từ tháng 10-2020 đã có một số DN phục hồi nhưng vẫn còn nhiều DN tiếp tục bị ảnh hưởng. Thực tế, có đến 65% số DNTN và 62% DN FDI giảm doanh thu trong năm 2020. Mức doanh thu suy giảm trung bình với DNTN là 36% và DN FDI là 34%.

Về các CSHT của Chính phủ, ngay từ khi dịch bệnh bùng phát, tháng 3-2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 11 về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội. Trong năm 2020, có 95 văn bản của cấp T.Ư, cấp địa phương ban hành liên quan tới các biện pháp hỗ trợ DN vượt qua dịch bệnh. Một số gói hỗ trợ lớn được Chính phủ đã đưa ra là: gói hỗ trợ tín dụng 250.000 tỷ đồng; gói hỗ trợ an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng; gói hỗ trợ giãn, giảm thuế, phí, tiền sử dụng đất 180.000 tỷ đồng; gói hỗ trợ trả lương lao động 16.000 tỷ đồng…

Theo ông Đậu Anh Tuấn, kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn các DN đánh giá, các CSHT đã được triển khai trong thời gian vừa qua là hữu ích nhưng các chính sách này còn nhiều dư địa để cải thiện, nâng cao tính hiệu quả trong việc hỗ trợ DN. Trong các CSHT của Chính phủ, các DN được khảo sát cho biết, chính sách gia hạn về thuế dễ tiếp cận nhất, trong khi chính sách vay tín dụng lãi suất 0% để trả lương cho NLĐ là khó tiếp cận nhất.

Bày tỏ mong muốn của cộng đồng DN, ông Vũ Tiến Lộc nêu, bên cạnh các giải ngắn hạn trước mắt đã được Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền địa phương ban hành như miễn giảm thuế, giãn thuế, gia hạn nộp thuế, giảm lãi suất, giảm các chi phí của hoạt động kinh doanh, cần phải chú ý đến những giải pháp có tính chất hạn dài hơn. Cộng đồng DN mong muốn, các chính sách kinh tế vĩ mô trong dài hạn cần quan tâm phát triển thị trường nội địa, thúc đẩy sự kết nối giữa DN trong nước với người tiêu dùng hình thành các chuỗi cung ứng Việt. Và đặc biệt là vấn đề cải thiện hệ thống pháp luật và tháo gỡ các nút thắt về thủ tục hành chính để cải thiện môi trường kinh doanh, đào tạo nhân lực chất lượng cao, sẵn sàng cho cuộc cạnh tranh mới.

Ông Vũ Tiến Lộc chỉ rõ, đại dịch còn phức tạp nhưng chúng ta có niềm tin sẽ vượt qua đại dịch bằng đổi mới sáng tạo, bằng những mô hình kinh doanh mới, khả năng cạnh tranh mới chứ không thể theo mô hình cũ. Có thể trong hai, ba năm tới mới khống chế được đại dịch, vì thế CSHT và phục hồi kinh tế cần cả những CSHT dài hơi hơn và cần có chính sách tạo được sự bứt phá. Đơn cử, Chính phủ cần tăng cường đầu tư công, hoàn thiện các công trình hạ tầng, thực hiện các gói kích cầu cần thiết trong giai đoạn nền kinh tế phục hồi. Việc này quan trọng không kém việc cứu các DN gặp khó khăn, vì sẽ giúp DN và nền kinh tế sớm vươn lên phục hồi tăng trưởng và đi vào giai đoạn phát triển mới cao hơn. Qua đó cũng giúp các DN tìm cơ hội mới trong bối cảnh mới.