Cần đổi mới quy trình lập pháp

Mai Hoàng Minh21:32 30/06/2016

Nên chăng có ủy ban soạn thảo dự luật thuộc Quốc hội, khi cần ban hành đạo luật nào đó, ủy ban này “đặt hàng” cho các chuyên gia pháp luật tham gia soạn thảo.

Cả nước đang xôn xao về BLHS 2015 sắp có hiệu lực thi hành nhưng có đến 95 lỗi sai sót. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) cũng đã gửi phiếu biểu quyết đến các đại biểu QH (khóa XIII) để hoãn thi hành đạo luật này. Việc hoãn thi hành BLHS 2015 sẽ kéo theo phải hoãn BLTTHS 2015, Luật Tổ chức CQĐT hình sự và Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam.

Gấp rút sửa sai

Đây cũng là lần thứ hai QH khóa XIII phải tiến hành sửa đổi một đạo luật khi nó còn chưa có hiệu lực thi hành. Lần thứ nhất là sửa Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội, còn lần này thì có quá nhiều điều khoản nếu không sửa thì không thể thi hành.

Sai thì sửa, điều đó cũng là lẽ thường tình. Nhưng làm luật mà để sai tới 95 lỗi thì không còn bình thường nữa. Uy tín của QH sẽ bị giảm và sự lãng phí tiền bạc của nhân dân cũng không ít (nhiều nhà xuất bản phải tuyên bố thu hồi hàng vạn ấn phẩm BLHS 2015 đã phát hành).

Quy trách nhiệm, xử lý những người đã để xảy ra sai sót là việc phải làm. Vấn đề quan trọng hiện nay là các cơ quan có trách nhiệm cần phải gấp rút tìm cách sửa đổi, bổ sung BLHS cũng như các luật khác liên quan. Còn về lâu dài thì QH nên sửa đổi cách làm luật thì mới có các đạo luật hay được.

Cách làm luật hiện tại chưa hay

Nhìn lại quá trình lập pháp ở nước ta thì việc xây dựng pháp luật đã từng bước đổi mới, từ khâu soạn thảo đến khi đưa ra QH thông qua. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đạo luật QH vừa thông qua đã thấy không phù hợp hoặc chồng chéo với các đạo luật khác. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng có lẽ nguyên nhân sâu xa là do cách xây dựng pháp luật (làm luật) ở nước ta chưa hay. Khi cần ban hành một đạo luật thì việc đầu tiên là chọn cơ quan nào chủ trì soạn thảo. Nếu luật đó liên quan đến tiền tệ thì giao cho Ngân hàng Nhà nước; liên quan đến lao động, bảo hiểm, chính sách xã hội thì giao cho Bộ LĐ-TB liên quan đến môi trường thì giao cho Bộ TN&MT… (các bộ, ban ngành khác có liên quan thì phối hợp). Sau khi dự thảo đã “hòm hòm” thì trình cho một ủy ban chuyên trách của QH thẩm định rồi trình Ủy ban Thường vụ QH cho ý kiến; nếu thấy được thì đưa ra QH thảo luận thông qua.

Theo BLHS 2015, nhiều trường hợp người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi chuẩn bị phạm tội thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Ảnh minh họa: THANH TÙNG

Đã có nhiều ý kiến đề nghị phải thay đổi quy trình xây dựng pháp luật nhưng thay đổi thế nào lại là điều không dễ. Ai cũng biết là nếu để cơ quan chủ quản soạn thảo, cơ quan đó sẽ gắn “cái tôi” trong đó, nhất là đối với các đạo luật có liên quan đến quyền và lợi ích của bộ, ngành đó. Thế mới có những đạo luật do thời gian cấp bách, chưa chuẩn bị kỹ nhưng ban soạn thảo vẫn đề nghị QH cứ thông qua rồi giao cho Chính phủ ban hành nghị định hướng dẫn sau. Hệ quả là luật ban hành vẫn phải chờ hướng dẫn mà hướng dẫn thì lâu lắc. Đó là chưa nói đến việc làm trái pháp luật là giao luật của QH cho cơ quan hành pháp giải thích.

Video đang HOT

Cần đổi mới quy trình lập pháp

Ở nhiều nước, họ có hẳn một ủy ban soạn thảo dự án luật. Để ban hành một đạo luật, người ta tiến hành theo một quy trình cơ bản như sau: Mỗi khi có yêu cầu ban hành một đạo luật nào đó, ủy ban này “đặt hàng” cho các chuyên gia pháp luật, có thể đặt hàng cho nhiều chuyên gia, mỗi chuyên gia chỉ soạn thảo một chương hoặc một số điều. Một đạo luật được ví như là một đề tài (công trình) khoa học cấp quốc gia mà ủy ban dự thảo dự án luật là hội đồng nghiệm thu đề tài.

Các chuyên gia được mời soạn thảo dự án luật phải trả lời được câu hỏi đối với từng vấn đề mà chuyên gia đó nêu trong từng điều khoản của dự án luật. Chẳng hạn như vì sao quy định như vậy, quy định như vậy thì được hiểu như thế nào, nếu được thông qua thì những quy định nào cần giải thích chính thức…

Nếu dự thảo luật của chuyên gia được nghiệm thu, nội dung các câu trả lời vừa nêu sẽ được coi là văn bản “giải thích chính thức” sau khi dự án luật được ban hành. Khi ủy ban soạn thảo dự án luật có một đạo luật (dự thảo) hoàn chỉnh thì mới trình QH thông qua. Khi một đạo luật được thông qua thì đồng thời QH cũng ban hành văn bản giải thích chính thức, không cần phải hướng dẫn gì thêm, nhờ vậy luật dễ dàng đi vào cuộc sống.

Các nhà nghiên cứu lập pháp ở nước ta đã đi nhiều nơi, đến nhiều nước để học hỏi, nghiên cứu, tham khảo cách làm luật để áp dụng vào nước mình. Tuy nhiên, cử tri và người dân vẫn chưa thấy quy trình ban hành luật của ta được đổi mới; tính chuyên nghiệp chưa cao. Đã đến lúc không phải đặt vấn đề mà là cần thực hiện ngay việc thay đổi cách làm luật để không còn tình trạng luật nằm trong két sắt, luật nọ chọi luật kia hay để xảy ra sai sót như BLHS 2015.

ĐINH VĂN QUẾ, nguyên Chánh Tòa Hình sự TAND Tối cao

Theo PLO

Những nội dung quan trọng của 4 Luật vừa bị lùi hiệu lực

Ngoài 14 Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ 1-7 còn có 4 Luật khác cũng được quy định sẽ có hiệu lực từ ngày này, tuy nhiên hiện 4 Luật này đã bị lùi ngày thi hành.

Bốn Luật gồm: Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam số 94/2015/QH13; Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự số 99/2015/QH13 và Bộ luật Tố tụng hình sự số 101/2015/QH13

Cả bốn luật này đều được Quốc hội thông qua hồi cuối năm 2015, và lẽ ra có hiệu lực đầy đủ từ 1-7 tới.

Tuy nhiên, sau khi rà soát thì tại BLHS 2015 có tới 95 nội dung, điều khoản bị sai sót, trùng lặp, lỗi kỹ thuật... Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề xuất lùi hiệu lực của BLHS 2015 lại và chiều 29-6, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã ký ban hành nghị quyết của Quốc hội về việc lùi hiệu lực thi hành đối với BLHS 2015.

Cùng với việc lùi thời hạn thi hành BLHS 2015, các Luật Bộ luật tố tụng hình sự, Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Luật thi hành tạm giữ, tạm giam cũng được lùi thời hạn thi hành tương ứng. Đặc biệt, sẽ vẫn giữ nguyên thời hạn hiệu lực từ ngày 1-7 với các quy định có lợi cho người phạm tội.

Việc phải lùi hiệu lực thi hành của 3 luật này là để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ trong việc áp dụng pháp luật vì đây là 3 luật có viện dẫn, liên quan đến Bộ luật hình sự.

Dưới đây là những nội dung quan trọng được quy định tại 4 Luật:

Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13

Theo Bộ Luật Hình sự 2015, Quốc hội đã quyết định bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội danh, trong đó có tội Cướp tài sản; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm; Tội phá hủy công trình, cơ sở phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; Tội chống mệnh lệnh; Tội đầu hàng địch... Các tội danh này, hình phạt cao nhất là tù chung thân.

Ngoài ra, Bộ luật cũng bổ sung trường hợp không bị kết án tử hình, gồm: Người đủ 75 tuổi trở lên; Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Bộ luật cũng quy định thêm một số tội danh như: Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Đây là 2 tội danh mới, không phải tình tiết tăng nặng như quy định trước đây.

Đặc biệt, lần đầu tiên tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động cũng được đưa vào BLHS với hình phạt tù lên đến 7 năm; pháp nhân phạm tội có thể bị phạt tiền đến 3 tỉ đồng.

Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam số 94/2015/QH13

Luật mới chính thức quy định cho phép người đồng tính, chuyển giới được giam giữ riêng

Ngoài ra, phụ nữ có thai hoặc có con dưới 36 tháng tuổi ở cùng; người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A; người bị kết án tử hình; người có dấu hiệu mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, điều khiển hành vi nhưng chưa được giám định, đang chờ kết quả giám định hoặc đang chờ đưa đi cơ sở bắt buộc chữa bệnh... cũng được bố trí giam giữ ở buồng riêng.

Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự số 99/2015/QH13

Điều tra viên được huy động, sử dụng phương tiện giao thông, thông tin liên lạc của tổ chức, cá nhân để ngăn chặn hành động phạm tội, đuổi bắt người phạm tội, cấp cứu người bị nạn; tuy nhiên, phải hoàn trả ngay khi tình huống cấp thiết không còn.

Điều tra viên không được tư vấn cho người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, đương sự hoặc người tham gia tố tụng khác làm cho việc giải quyết vụ án, vụ việc không đúng quy định của pháp luật; can thiệp vào việc giải quyết vụ án, vụ việc hoặc lợi dụng ảnh hưởng của mình tác động đến người có trách nhiệm giải quyết vụ án, vụ việc.

Không đưa hồ sơ, tài liệu vụ án, vụ việc ra khỏi cơ quan nếu không vì nhiệm vụ được giao hoặc không được sự đồng ý của người có thẩm quyền; Không được tiếp bị can, bị cáo, đương sự hoặc người tham gia tố tụng khác trong vụ án, vụ việc mà mình có thẩm quyền giải quyết ngoài nơi quy định.

Bộ luật Tố tụng hình sự số 101/2015/QH13

Việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở cơ quan điều tra phải được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh. Trường hợp hỏi cung bị can tại địa điểm khác cũng phải được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh theo yêu cầu của bị can hoặc của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

Bộ luật bỏ quy định người bào chữa trong vụ án hình sự phải xin cấp Giấy chứng nhận bào chữa. Trong mọi trường hợp, người bào chữa phải đăng ký tham gia bào chữa; khi đăng ký phải xuất trình giấy tờ theo quy định. Trong 24 giờ khi nhận đủ giấy tờ đăng ký, cơ quan có thẩm quyền sẽ trả lời chấp nhận hay không chấp nhận được tham gia bào chữa.

L.THANH

Theo PLO

Lộ tin nhắn khiến cô giáo bị chồng cũ đánh bầm tím khắp cơ thể "Qua lời kể, tôi được biết trước đó giữa cô Q. và chồng cũ có nhắn tin cho nhau với ý định trêu đùa, không ngờ lại xảy ra sự việc đau lòng đến vậy", Hiệu trưởng Trường tiểu học Minh Hòa cho biết. Chị Lê Thị Tú O. (SN 1982, trú tại huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) là giáo viên của...