Căn bệnh chết người nhưng đa số đến viện trễ, bác sĩ chỉ ra sai lầm

Phương Anh07:14 04/12/2025

Các bác sĩ cho biết nhóm bệnh nhân nguy cơ cao, đặc biệt là người tăng huyết áp , rất dễ rơi vào tình trạng cấp cứu nếu không nhận biết sớm dấu hiệu của đột quỵ.

Bệnh nhân điều trị đột quỵ tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Đinh Hà.

Nhiệt độ giảm, số ca đột quỵ tại Bệnh viện Hữu Nghị (Hà Nội) lập tức tăng lên rõ rệt. Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Trang, khoa Nội Thần kinh, cho biết những ngày gần đây, nhóm báo động đột quỵ sớm của bệnh viện ngày nào cũng có ca phải can thiệp cấp cứu bằng tiêu sợi huyết hoặc lấy huyết khối.

Vì sao trời lạnh, nhiều người dễ đột quỵ?

Tại khoa Nội Thần kinh, số bệnh nhân đang điều trị cũng gia mạnh, luôn duy trì khoảng 70 người, trong đó có 15-20 bệnh nhân đột quỵ. Ở quy mô toàn viện, bệnh nhân đột quỵ được phân bổ về nhiều khoa tùy mức độ – từ khoa Khám chữa bệnh theo yêu cầu, Hồi sức cấp cứu đến Nội Thần kinh…

Không chỉ đột quỵ, nhiều bệnh lý khác cũng tăng theo khi nhiệt độ giảm, đặc biệt là về cơ xương khớp (thoái hóa cột sống cổ, thắt lưng , đau thần kinh tọa…), chóng mặt và các cơn tăng huyết áp đột ngột.

Theo bác sĩ Trang, số lượng bệnh nhân đến khoa hiện tăng khoảng 20% so với giai đoạn thời tiết ấm .

“Tăng huyết áp là nguyên nhân chính, chiếm 70-80% các ca đột quỵ. Khi thời tiết chuyển lạnh hoặc thay đổi đột ngột, mạch máu co giãn nhanh làm huyết áp tăng đột ngột, tạo điều kiện khởi phát đột quỵ”, bác sĩ Trang lý giải với Tri Thức – Znews.

Theo bác sĩ Trang, số lượng bệnh nhân đến viện hiện tăng khoảng 20% so với giai đoạn thời tiết ấm. Ảnh: Đinh Hà.

Bác sĩ Nguyễn Bá Hồng Phong, khoa Can thiệp mạch Thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cũng cho hay trung bình mỗi ngày khoa can thiệp mạch thần kinh cho 8-12 ca bệnh. Hiện nay, thời tiết chuyển lạnh, số lượng bệnh nhân có xu hướng tăng lên.

Bệnh lý đột quỵ ngoài các yếu tố tổn thương thực thể đã có ở bệnh nhân, thực tế, đến nay vẫn chưa có nghiên cứu chính thức nào chứng minh ảnh hưởng của thời tiết.

“Tuy nhiên, trong thực tế lâm sàng, chúng tôi nhận thấy khi thời tiết thay đổi, nhất là vào mùa thu – đông, số lượng bệnh nhân tổn thương mạch máu não thường tăng lên. Cả các trường hợp chảy máu não, xuất huyết dưới nhện và nhồi máu não cấp cứu đều xuất hiện nhiều hơn”, bác sĩ Phong nói với Tri Thức – Znews.

Về độ tuổi, theo bác sĩ Trang, bệnh viện thường tiếp nhận nhiều bệnh nhân 70-80 tuổi. Tuy nhiên, xu hướng trẻ hóa ngày càng rõ rệt, nhiều bệnh nhân chỉ hơn 30 tuổi đã bị đột quỵ, nhóm 50-60 tuổi cũng tăng đáng kể.

Theo vị chuyên gia, lý do đến từ áp lực công việc, ít vận động, chế độ ăn dư chất, cộng với các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu , xơ vữa mạch . Nhiều người trẻ chủ quan, không khám sức khỏe định kỳ nên không phát hiện sớm yếu tố nguy cơ.

Điều trị đột quỵ ở người cao tuổi phức tạp hơn vì khả năng hồi phục kém, nhiều bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, xơ vữa mạch, suy tim, bệnh mạch chi, sức đề kháng cũng suy giảm nên dễ viêm phổi.

Biến chứng nguy hiểm nhất là viêm phổi bội nhiễm , đặc biệt khi vi khuẩn kháng thuốc. “Cách đây vài ngày, khoa tiếp nhận một bệnh nhân 86 tuổi có nhiều lần đột quỵ, đã mở khí quản và thở máy. Bệnh nhân tiếp tục xuất hiện ổ nhồi máu mới và bị viêm phổi kháng thuốc nặng. Dù được điều trị bằng kháng sinh thế hệ mới, bệnh nhân không đáp ứng và tử vong tại nhà vài giờ sau khi xin về”, bác sĩ Trang cho biết.

Video đang HOT

Bệnh nhân cần đến viện sớm nhất có thể

“Thời gian vàng” trong cấp cứu đột quỵ là dưới 6 giờ kể từ khi khởi phát các dấu hiệu. Trong giai đoạn này, bác sĩ có thể dùng thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục máu đông hoặc can thiệp bằng dụng cụ cơ học để lấy huyết khối.

Tuy nhiên, không phải ai đến sớm cũng có thể điều trị bằng tiêu sợi huyết. Theo bác sĩ Trang, nhân viên y tế phải đánh giá thêm vị trí tổn thương trên phim chụp, mức độ triệu chứng, tình trạng bệnh nền…

Nếu không thể dùng tiêu sợi huyết, bệnh nhân nhồi máu não sẽ được điều trị bằng thuốc kháng kết tập tiểu cầu, thuốc hạ mỡ máu, kiểm soát tốt huyết áp, tiểu đường và tầm soát hẹp động mạch cảnh để xem xét đặt stent hoặc phẫu thuật. Kết hợp phục hồi chức năng là bắt buộc để cải thiện vận động.

Tế bào não khi đã chết thì không phục hồi, vì vậy, bệnh nhân đến muộn sau 6 giờ hầu như đều để lại di chứng.

Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Trang, khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị. Ảnh: Đinh Hà.

Dù truyền thông tăng cường, bác sĩ Nguyễn Thị Trang cho hay tỷ lệ bệnh nhân nhập viện trong 6 giờ đầu vẫn chưa nhiều. Đa số đến vào ngày thứ 2 hoặc 3 vì:

Người già khó tự nhận biết triệu chứng

Dễ nhầm tê yếu với bệnh khớp

Méo miệng bị cho là “trúng gió”

Sống một mình, ngại làm phiền con cháu

Người nhà tự xử trí bằng xoa bóp, chích máu, uống An Cung

“Dấu hiệu sớm của đột quỵ thường bao gồm méo miệng, yếu hoặc liệt tay chân một bên và nói khó, giọng nói thay đổi. Ngoài ra, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng đột ngột nhìn mờ, mất ý thức, đau đầu dữ dội, huyết áp tăng cao, chóng mặt và mất thăng bằng”, bác sĩ Trang cảnh báo.

Không chỉ vậy, khoảng 20-25% bệnh nhân đột quỵ có nguy cơ tái phát trong năm đầu và tiếp tục cao hơn trong các năm tiếp theo. Vì vậy, bác sĩ khoa Nội Thần kinh nhấn mạnh việc dự phòng tái phát rất quan trọng:

Kiểm soát huyết áp, mỡ máu, đường huyết

Dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu kéo dài

Tái khám đúng hẹn

'Thủ phạm' đứng sau những ca đột quỵ

Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hay tiểu đường tiến triển lặng lẽ khiến nhiều người tưởng mình khỏe mạnh nhưng thực tế lại đứng trước nguy cơ đột quỵ bất cứ lúc nào.

Người đàn ông 30 tuổi vốn quen với những cơn đau đầu âm ỉ sau mỗi ngày làm việc căng thẳng. Anh vẫn thường xoa thái dương, tự trấn an "chắc do áp lực". Cho đến một đêm tháng 10, khi đang chạy trên sân bóng, mọi thứ bỗng chao đảo, nửa thân phải trở nên nặng trịch. Anh đổ sụp xuống mặt sân trong sự hốt hoảng của đồng đội.

Ở khoa Cấp cứu, các bác sĩ nhanh chóng đánh giá tình trạng. Những dấu hiệu chóng mặt dữ dội, thất điều nửa người phải cùng huyết áp tăng vọt tới 200/100 mmHg khiến họ nghĩ ngay đến đột quỵ. Bệnh nhân được đưa đi chụp MRI ngay trong đêm. Ê-kíp cấp cứu lập tức dùng thuốc tiêu sợi huyết.

Các bác sĩ chỉ ra yếu tố nguy cơ lớn nhất là tăng huyết áp. Những cơn đau đầu trước đó chính là dấu hiệu rõ nhất.

Tại Hội nghị Liên minh Đột quỵ Toàn cầu 2025, GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Y tế, nhấn mạnh đột quỵ hiện đã vượt cả ung thư và tim mạch, trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Và người đàn ông trẻ này chỉ là một trong rất nhiều trường hợp mang bệnh nền mà không hay biết, để rồi trả giá bằng phút giây cận kề sinh tử.

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Ảnh: Shutterstock.

Yếu tố nền âm thầm dẫn đường cho đột quỵ

Trên bản đồ đột quỵ toàn cầu, Việt Nam hiện lên với gam màu đỏ đậm, nằm trong nhóm các quốc gia có gánh nặng đột quỵ ở mức cao nhất. Tỷ lệ mắc ước tính hơn 218 ca trên 100.000 dân, đồng nghĩa mỗi năm, hơn 200.000 người Việt phải nhập viện vì cơn tai biến đến bất ngờ. Đột quỵ đã trở thành nguyên nhân tử vong hàng đầu tại Việt Nam, đưa nước ta vào nhóm có tỷ lệ mắc đứng đầu khu vực Đông Nam Á.

Đằng sau những con số ngày càng tăng, theo PGS.TS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân Dân 115, Phó chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, là cả quá trình âm thầm tích tụ của nhiều yếu tố nguy cơ mà người bệnh thường không hay biết. Nhiều người nghĩ mình khỏe mạnh, nhưng lại mang trong người những bệnh lý nền tiến triển lặng lẽ.

"Gần 90% ca đột quỵ có liên quan đến ít nhất một bệnh nền", ông nói.

Trong số đó, tăng huyết áp luôn đứng đầu danh sách. Hiệp hội Tim mạch Mỹ nhấn mạnh rằng hầu hết bệnh nhân bị đột quỵ lần đầu đều có huyết áp cao. Tăng huyết áp kéo dài làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu, khiến thành mạch yếu đi, dễ nứt vỡ hoặc bị bồi lấp bởi mảng xơ vữa và cục máu đông. Khi những tổn thương này xảy ra ở hệ mạch máu não, nguy cơ đột quỵ tăng.

Các thống kê quốc tế củng cố nhận định này. Một phân tích trên tạp chí Stroke của Hiệp hội Tim mạch Mỹ ghi nhận hơn 70% bệnh nhân đột quỵ cấp nhập viện có tiền sử tăng huyết áp. Tỷ lệ này còn cao hơn ở châu Á. Dữ liệu từ hệ thống China National Stroke Registry cho thấy 80-90% người bệnh đột quỵ, đặc biệt trong nhóm xuất huyết não, đều sống chung với tăng huyết áp.

Trung tâm đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận hàng nghìn ca đột quỵ mỗi năm. Trong đó, không ít người bệnh có sẵn các bệnh lý nền. Ảnh: Đinh Hà.

Một yếu tố nguy cơ khác không kém phần đáng lo, theo PGS Nguyễn Huy Thắng, là rối loạn lipid máu. Khi LDL hay "cholesterol xấu" tăng cao, quá trình xơ vữa diễn ra nhanh hơn, lòng mạch hẹp dần, dòng máu di chuyển qua khu vực tổn thương dễ tạo xoáy và hình thành cục máu đông.

Những cảnh báo này được phản ánh rõ trong dữ liệu thực tế. Trong nghiên cứu " Dyslipidemia among Patients with Ischemic Stroke" tại Nepal, rối loạn lipid xuất hiện với tỷ lệ rất cao. 80% trong số 150 bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não mắc ít nhất một dạng bất thường mỡ máu. Hơn một nửa có cholesterol toàn phần và triglyceride tăng, 45% tăng LDL.

Trong vô số yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ, đái tháo đường lại là tình trạng dễ bị lãng quên nhất. Hiệp hội Đột quỵ Mỹ cho biết đường huyết tăng cao kéo dài khiến máu trở nên "đặc" và kém linh hoạt hơn, từ đó làm chậm dòng chảy và hạn chế khả năng đưa oxy, dưỡng chất lên não. Đáng lưu ý, tăng huyết áp lại xuất hiện rất phổ biến ở người mắc tiểu đường, và chính sự kết hợp thầm lặng này khiến nguy cơ đột quỵ ở nhóm bệnh nhân tiểu đường luôn cao hơn rõ rệt so với người không mắc bệnh.

Dự phòng đột quỵ

Trong dự phòng đột quỵ, yếu tố quyết định không chỉ nằm ở phác đồ điều trị hay kỹ thuật can thiệp, mà bắt đầu từ chính sự chủ động của mỗi người. Dự phòng đột quỵ chỉ thật sự hiệu quả khi người bệnh chủ động tham gia vào quá trình chăm sóc sức khỏe của chính mình.

Theo ThS.BS Lê Thanh Khôi, Trưởng hội đồng chuyên môn Y khoa, Hệ thống nhà thuốc và Trung tâm tiêm chủng Long Châu, Với những người đã có bệnh nền, việc tuân thủ điều trị, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và tái khám đúng hẹn không chỉ là khuyến cáo mà là yêu cầu bắt buộc.

"Bác sĩ có thể rất tâm huyết, cẩn trọng, nhưng nếu người bệnh không tự bảo vệ mình thì rất khó kiểm soát được nguy cơ", ông chia sẻ.

ThS.BS Lê Thanh Khôi, Trưởng hội đồng chuyên môn Y khoa, Hệ thống nhà thuốc và Trung tâm tiêm chủng Long Châu. Ảnh: Phương Lâm.

Song song với điều trị, bác sĩ Khôi nhấn mạnh vai trò của lối sống. Chế độ ăn giảm muối, hạn chế chất béo bão hòa, tăng cường rau xanh, trái cây và các thực phẩm nguyên hạt, cùng việc duy trì vận động thường xuyên, ngủ đủ giấc, kiểm soát cân nặng và tránh hút thuốc, hạn chế rượu bia, đều góp phần hạn chế nguy cơ đột quỵ. Những thói quen này đặc biệt quan trọng với người có tăng huyết áp, rối loạn lipid hay tiểu đường - những yếu tố liên quan chặt chẽ đến đột quỵ.

ThS.BS Lê Thanh Khôi cũng lưu ý tầm quan trọng của khám sức khỏe định kỳ hàng năm. Một số bệnh nhiễm trùng như cúm hoặc phế cầu có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ sau khi mắc, vì vậy chủ động tiêm vaccine là một biện pháp bảo vệ hiệu quả mà nhiều người thường xem nhẹ.

Bên cạnh dự phòng, nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ giúp người bệnh không bỏ lỡ "thời gian vàng". Quy tắc FAST là hướng dẫn đơn giản nhưng hiệu quả:

Face (khuôn mặt): xem người bệnh có méo miệng, cười lệch hay không.

Arm (tay): yêu cầu họ giơ tay; nếu một bên yếu hoặc không nâng lên được, cần cảnh giác.

Speech (lời nói): kiểm tra xem người bệnh nói có rõ hay bị ngọng.

Time (thời gian): khi đã nhận biết các dấu hiệu, tuyệt đối không chần chừ.

Chủ quan với dấu hiệu này, người trẻ có thể gục ngã vì đột quỵ Nhiều người trẻ thường chủ quan, không nhận diện rõ các dấu hiệu điển hình của đột quỵ, thậm chí không nghĩ rằng đột quỵ có thể xảy ra ở lứa tuổi của mình. Theo PGS.TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân trẻ chiếm gần 10% tổng số ca đột quỵ tại Trung tâm....

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

14 tỉnh thành, 7 bộ ứng phó áp thấp nhiệt đới 'độc lạ' sắp vào Biển Đông02:00

Trạm QLTT số 4 Lạng Sơn phong tỏa "khẩn" dân hiếu kỳ vây kín, giao thông ùn tắc02:31

Cư dân hé lộ điểm bất thường trong thảm họa cháy chung cư ở Hong Kong03:28

Vụ cháy kinh hoàng ở Hong Kong biến nhiều nạn nhân thành tro, mãi mãi "mất tích".02:48

Thiếu gia Viết Vương hiếm hoi lộ diện sau đám cưới, thái độ đi từ thiện gây sốt02:27

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Phát minh miếng dán vi kim chữa lành và phục hồi tim do nhồi máu cơ tim

12:42:43 04/12/2025

Các nhà nghiên cứu tại Texas A&M đã phát triển một miếng dán vi kim có tác dụng phục hồi mô bị tổn thương và thúc đẩy sự phát triển của các tế bào mới sau nhồi máu cơ tim.

3 loại thực phẩm bổ sung dùng sai cách dễ gây hại gan

12:28:56 04/12/2025

Loại có khả năng gây hại cao nhất là retinol (dạng hoạt động của vitamin A), thường thấy ở liều cao trong các chất bổ sung. Do tan trong chất béo, vitamin A có xu hướng tích tụ trong gan khi lượng tiêu thụ vượt quá nhu cầu cơ thể.

Tám lý do để bạn uống 3 tách trà xanh mỗi ngày

12:26:52 04/12/2025

Một số bằng chứng cho thấy nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 thấp hơn ở những người uống trà thường xuyên, mặc dù lợi ích lên mức đường huyết và insulin không rõ ràng ở những người đã mắc bệnh.

Hướng đi mới hứa hẹn chữa khỏi hẳn HIV

12:21:33 04/12/2025

Một nghiên cứu quy mô nhỏ tại Mỹ vừa hé lộ tín hiệu khả quan trong nỗ lực kiểm soát HIV mà không cần dùng thuốc, mở ra hy vọng mới cho việc tìm kiếm phương pháp chữa khỏi virus này.

Cảnh báo ung thư vú gia tăng ở phụ nữ dưới 40 tuổi

12:15:47 04/12/2025

Phân tích hồ sơ bệnh án từ năm 2014 đến 2024 tại 7 trung tâm ngoại trú ở khu vực New York cho thấy: từ 20% đến 24% tổng số ca ung thư vú được chẩn đoán rơi vào nhóm phụ nữ từ 18 đến 49 tuổi.

Bác sĩ được đào tạo tại Harvard ca ngợi 4 loại quả tốt cho hệ tiêu hóa

12:12:22 04/12/2025

Chất xơ trong đu đủ giúp cải thiện nhu động ruột. Tuy nhiên, đu đủ xanh có thể gây khó chịu dạ dày và những người dị ứng latex nên thận trọng khi ăn.

5 nhóm người này phải cẩn trọng khi ăn thịt bò kẻo 'rước họa vào thân'

11:40:02 04/12/2025

Mặc dù thịt bò cung cấp năng lượng tốt, nhưng nó cũng chứa hàm lượng cholesterol và chất béo bão hòa (mỡ xấu) khá cao so với các loại thịt trắng.

Những loài hoa có độc nhưng lại được nhiều người trồng làm cảnh

05:20:35 04/12/2025

Các triệu chứng điển hình khi trúng độc cây trúc đào bao gồm thay đổi nhịp tim, đôi khi là nhịp tim chậm, đôi khi là đánh trống ngực, và đôi khi là tăng lượng kali trong máu.

Canh khoai tây nấu rau cần: 'hot trend' ẩm thực và 5 lợi ích với sức khỏe

05:15:58 04/12/2025

Món canh khoai tây nấu rau cần, đặc biệt là phiên bản khoai tây nghiền đang trở thành một hiện tượng ẩm thực được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội.

Các dấu hiệu nhận biết trẻ bị bại não

05:13:17 04/12/2025

Để điều trị căn bệnh bại não cần phải có sự phối hợp và hỗ trợ của các chuyên gia, bác sĩ về nhi khoa, thần kinh, chuyên khoa mắt,... cùng với các chuyên gia về ngôn ngữ.

Căn bệnh quen thuộc tái xuất, khiến nhiều gia đình rơi vào căng thẳng

05:09:35 04/12/2025

Tâm lý mau quên và sự lơ là dọn dẹp vật chứa nước của người dân là nguyên nhân chính khiến dịch sốt xuất huyết đến hẹn lại lên và khó lòng dứt điểm.

Phẫu thuật cắt khối u mạch kích thước lớn vùng môi đã hoại tử

05:06:20 04/12/2025

Kết quả giải phẫu bệnh xác định đây là u mạch thể hang - một dạng dị dạng mạch máu bao gồm các khoang chứa máu có thành mạch mỏng, dễ gây chảy máu và nhiễm trùng khi phát triển lớn.