Cấm vận Nga, EU đã tự “bắn vào chân mình”

Ủng hộ Mỹ đưa ra các lệnh cấm vận kinh tế đối với Nga, nhưng chính EU sẽ phải gánh chịu phần thiệt thòi nhất trong “cuộc chiến kinh tế” này.

Nga có thiệt hại trước mắt nhưng vẫn sẽ đứng vững

Đáp lại những biện pháp trừng phạt của Mỹ và châu Âu, ngày 6-8 vừa qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh cấm nhập khẩu trong vòng 1 năm các sản phẩm nông nghiệp từ những nước áp lệnh trừng phạt Nga, bao gồm Mỹ và Liên minh châu Âu (EU).

Thủ tướng Medvedev đã ký nghị quyết của chính phủ về cấm hoàn toàn nhập khẩu thịt bò, thịt lợn, thịt gia cầm, cá, phô mai, sữa và các sản phẩm rau quả từ các nước như Australia, Canada, Liên minh châu Âu, Mỹ, Na Uy trong vòng một năm. Nhà lãnh đạo chính phủ Nga cho biết, chính Mỹ và đồng minh đã buộc Nga phải thi hành những bước đi đáp trả.

Lệnh trừng phạt của hai phía đã đem lại kết quả gì cho cả hai bên, ai là kẻ chịu thiệt và ai được hưởng lợi từ những lệnh trừng phạt này? Nga sẽ chịu thiệt hại trước mắt nhưng dần dần sẽ ổn định, Liên minh châu Âu sẽ bị thiệt thòi nhiều nhất, hưởng lợi chính là các nước châu Á và Mỹ Latin, ngoài ra tổ chức BRICS cũng được lợi không nhỏ từ lệnh cấm vận này.

Về phía Nga, tại cuộc giao ban của Chính phủ, Thủ tướng Dmitry Mevedev đã phải thừa nhận không ít thì nhiều, những hệ lụy xấu cũng sẽ xảy ra với đất nước. Tất cả các sản phẩm sữa, thịt, cá cao cấp có xuất xứ từ Tây Âu chắc chắn sẽ thiếu hụt trầm trọng và thậm chí sẽ không có mặt trên các kệ hàng tại thị trường Nga.

Một chủ nhà hàng của Nga nhận xét: “Tôi có thể khẳng định chắc chắn là giá cả các mặt hàng thực phẩm sẽ tăng. Người dân có thể sẽ phải mua các sản ph ẩm thực phẩm với giá cao hơn, và giá bán của các đồ ăn của chúng tôi cũng sẽ cao hơn. Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để tồn tại”.

Tuy nhiên, theo thông báo của các quan chức Nga, các khu vực sản xuất có khả năng thay thế và đáp ứng nhu cầu của thị trường Nga đã được hoạch định và đang triển khai, các mặt hàng thiết yếu và bình dân thiếu hụt sẽ không đáng kể. Có thể khẳng định tuy ban đầu nền kinh tế Nga sẽ gặp tổn thất nhưng về lâu dài Nga sẽ đứng vững.

“Chiến tranh kinh tế” giữa Nga với Mỹ và EU đang ngày càng leo thang

Với các nhà sản xuất tư nhân, Nga nhắn nhủ rằng Moscow sẵn sàng đáp trả bất kỳ các lệnh trừng phạt mới chống Nga, nếu như họ làm theo ý kiến của chính phủ. Về mặt lý thuyết, “câu trả lời Nga” có thể bao hàm cả những lĩnh vực nhập khẩu hóa chất, dược phẩm, máy móc, thiết bị xây dựng, ô tô. Hiện đang có không ít những nhà cung cấp đủ khả năng thay thế những sản phẩm này của châu Âu.

Với các nước láng giềng gần và xa của Nga (không tham gia lệnh trừng phạt của Mỹ và EU) thì những biện pháp mới ban hành của Nga đã giúp họ kiếm được một thị trường lớn. Mạng lưới bán lẻ của Nga đã đàm phán với Nam Phi, Argentina, Brazil, Chile, Trung Quốc và các nước châu Á khác về nội dung thay thế nhập khẩu thịt bò, trái cây và rau quả của châu Âu và Mỹ.

Hơn nữa, lệnh trừng phạt của Mỹ và EU trước hết là sự thách thức với hệ thống quản lý Nhà nước của Nga, thách thức trách nhiệm quốc gia và sự linh hoạt của các cấp thực thi đường lối chính trị của Tổng thống Putin. Các chuyên gia kinh tế Nga cho rằng, nếu vượt qua đợt khủng hoảng này, Moscow có thể lặp lại những thành công như năm 2009.

Khi đó, các nhà sản xuất nông nghiệp Nga đã thuyết phục chính quyền tiến tới cuộc thử nghiệm và cắt giảm hạn ngạch nhập khẩu từ phương Tây. Trong thời gian ngắn nhất họ đã thay thế những hạn ngạch cắt giảm này bằng thành quả sản xuất nội địa, hạ thấp tỷ lệ nhập khẩu sản phẩm nông nghiệp từ EU.

Hiện nay, nền kinh tế Nga đang đứng trước cơ hội đầy triển vọng đó. Tuy có khó khăn ban đầu nhưng nó sẽ kích thích nâng cao sức mạnh nội lực của nền kinh tế Nga, đồng thời mở ra những cơ hội hợp tác kinh tế lớn hơn và ít rủi ro hơn với những đối tác quan trọng của Nga trong lĩnh vực chính trị.

Những nhà cung cấp nước ngoài, đến từ những quốc gia tiềm năng châu Á, châu Mỹ sẵn sàng cung cấp sản phẩm của họ thay thế cho số hàng nhập ngoại mà Nga sẽ không nhận được từ phương Tây và không thể tự sản xuất đủ số lượng cần thiết. Điều này vừa có lợi cho nền kinh tế Nga, vừa mang lại những tác dụng quan trọng trong xây dựng quan hệ quốc tế của Nga thời kỳ “hậu Ukraine”.

Nga và EU đang đối đầu quyết liệt sau vụ khủng hoảng chính trị Ukraine

Dưới các áp lực đối với đất nước, Liên bang Nga đã thông qua quyết định thực sự chuyển sang tiêu dùng sản phẩm nội địa, nền nông nghiệp trong nước sẽ có cơ hội tự cung tự cấp, giảm bớt và dần loại bỏ sự phụ thuộc vào nhập khẩu các loại sản phẩm nông nghiệp, giành lại thị trường Nga mà cho đến gần đây gần như do các nhà sản xuất nông nghiệp phương Tây chiếm độc quyền!

Nhìn chung, các biện pháp trừng phạt phương Tây sẽ buộc Nga phải bắt đầu cải tạo triệt để nên kinh tế và giải quyết các vấn đề khó khăn như đấu tranh chống tham nhũng và quan liêu, chống phụ thuộc vào lĩnh vực xuất khẩu nhiên liệu năng lượng và phải khắc phục nền công nghiệp chế tạo máy móc yếu kém, đầu tư vào nghiên cứu phát triển nông nghiệp và phát triển các mô hình hiện đại của ngành nông nghiệp.

Các nước EU chính là kẻ “giơ đầu chịu báng”

Liên minh châu Âu chính là đối tác thương mại lớn nhất của Nga, với kim ngạch thương mại song phương năm 2013 đạt 336 tỷ Euro. Hứng chịu đòn “phản công” chính của Nga sẽ là các nhà sản xuất và nhà xuất khẩu châu Âu chuyên cung cấp các loại trái cây, rau quả, giò và xúc xích, phó-mát, bơ và những sản phẩm từ sữa.

Theo tư liệu của Ủy ban châu Âu, thị phần xuất khẩu của Liên minh châu Âu vào Nga là khoảng 30% trái cây và hơn 20% các loại rau. Tổng cộng hàng năm Nga nhập khẩu thực phẩm và nông sản chừng 30 tỷ USD. Trong đó, chỉ 2% là từ Mỹ. Vì vậy, các biện pháp trừng phạt của chính Liên minh châu Âu và đòn đáp trả của Nga đã gây lo ngại cho các nước có nền kinh tế gặp khó khăn của EU.

Ủy ban châu Âu (EC) cho biết, các nước thành viên Liên minh châu Âu sẽ thiệt hại khoảng 40 – 50 tỷ Euro trong 2 năm 2014-2015 do bị hạn chế tiếp cận thị trường tài chính Nga, cũng như lệnh cấm cung cấp vũ khí và hàng hóa, công nghệ lưỡng dụng. Ngoài ra, họ còn tốn kém một khoản không nhỏ trong dịch chuyển cơ cấu đầu tư và xuất nhập khẩu.

Nhiều quốc gia thành viên Liên minh châu Âu đã cho biết, kinh tế của họ sẽ gặp phải sự tấn công nghiêm trọng từ các đòn trả đũa của Nga. Trong đó, Đức và Ba Lan sẽ mất phần lớn kim ngạch mậu dịch với Nga, các nước Baltic như Estonia, Latvia và Litva có thể sẽ bị tổn thất GDP ở mức độ còn lớn hơn.

Ngày 6/8 vừa qua, Nga đã đưa ra lệnh trừng pháp, đáp trả lại hành động của Mỹ và EU

Ban đầu khi đưa ra các biện pháp trừng phạt, Mỹ và châu Âu muốn ép Nga phải xuống thang và nỗ lực để tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột tại Ukraine. Tuy nhiên, những biện pháp trừng phạt qua lại này đang biến thành một cuộc chiến tranh kinh tế tác động nghiêm trọng tới quan hệ kinh tế, thương mại song phương giữa cả 2 bên.

Kirill Entin, nhà phân tích kinh tế thuộc trường Trường Đại học Kinh tế của Nga nhận xét: “Những biện pháp trừng phạt tài chính và những rào cản về thuế đang làm hai bên tổn thất nặng nề. Các biện pháp trừng phạt này đang tác động lớn tới nền kinh tế của hai bên, gây ảnh hưởng đến thương mại và làm xấu đi môi trường đầu tư”.

Ngày 11-8 vừa qua, Cộng hòa Séc đã đề xuất tiến hành cuộc gặp Bộ trưởng nông nghiệp các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) để thảo luận biện pháp giảm thiểu hậu quả, cũng như tìm kiếm giải pháp nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng sau khi Nga cấm nhập khẩu thực phẩm và hàng hóa từ EU.

Bộ trưởng Nông nghiệp Séc, Marian Jurecka, ngày 11/8 cho biết ông đã đề nghị Bộ trưởng Nông nghiệp Italia, hiện đang lãnh đạo Hội đồng Nông nghiệp và Ngư nghiệp châu Âu, sớm tiến hành cuộc gặp các Bộ trưởng Nông nghiệp EU để thảo luận và cùng nhau tìm kiếm giải pháp cho tình hình hiện nay.

Ông Jurecka cũng kêu gọi người dân tích cực mua và sử dụng hàng hóa sản xuất trong nước, trước hết là các sản phẩm thịt và sữa cũng như rau và hoa quả. Ông cũng đã gửi thư cho lãnh đạo các mạng lưới siêu thị của Séc yêu cầu mở rộng danh mục các hàng hóa của Séc được bán tại siêu thị. Tuy nhiên, tất cả những điều đó chỉ là giải pháp chữa cháy tạm thời.

Trước khi Cộng hòa Séc lên tiếng, một loạt các nước thành viên EU ở khu vực Baltic (thuộc Liên Xô cũ) là Lithuania, Estonia và các quốc gia bên cạnh là Ba Lan, Latvia cũng đồng loạt lên tiếng về những tổn thất mà họ phải gánh chịu sau khi Nga cấm nhập khẩu sản phẩm nông nghiệp. Được biết, chịu thiệt hại nặng nề nhất là ngành chế biến các sản phẩm từ sữa của các quốc gia này.

EU đã nghĩ đến cái giả phải trả khi ủng hộ Mỹ, đưa ra lệnh cấm vận với Nga?

Ngày 6/8, Thủ tưởng Phần Lan Alexander Stubb đã buộc phải lên tiếng về các thiệt hại mà nền kinh tế nước này phải hứng chịu sau vài ngày Nga tuyên bố đáp trả các biện pháp trừng phạt của EU. Nền kinh tế Phần Lan thêm liêu xiêu khi bản thân quốc gia này vẫn đang trong tình cảnh khủng hoảng kinh tế.

Liên quan đến các biện pháp trả đũa của Nga đối với EU, ngày 11/8, Ủy ban châu Âu (EC), cho biết cơ quan này sẽ tiến hành các biện pháp đặc biệt để hỗ trợ ngành trồng đào bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp của EU mà Moscow vừa áp đặt.

Các biện pháp đó bao gồm giảm cung, tăng cầu và tăng từ 5-10% lượng quả được phép rút khỏi thị trường để phân phối miễn phí. Mặc dù quyết định chính thức sẽ được đưa ra trong vài tuần tới, nhưng những biện pháp hướng tới hỗ trợ các nhà sản xuất đơn lẻ này bắt đầu có hiệu lực ngay từ ngày 11/8.

Cho đến thời điểm này, nguyên tắc “đoàn kết kinh tế” vì mục đích chung của cả Liên minh châu Âu và Mỹ đã khiến các nước thành viên EU, đặc biệt là Đông Âu và Bắc Âu bắt đầu chịu thiệt hại. Và nếu kéo dài tình trạng này, EU sẽ một lần nữa lâm vào thảm cảnh bất hòa, tương tự như thời kỳ khủng hoảng nợ công năm 2010.

Chính phủ các nước EU đang định yêu cầu Brussels bồi thường tài chính liên quan đến việc đình chỉ xuất khẩu sang Nga. Dù Cao ủy Thương mại EU Karel De Gucht có tự tin đến mấy thì ngân quỹ 400 triệu euro của EC (Ủy ban châu Âu) cũng không thể gánh nổi những thiệt hại nặng nề của nông dân châu Âu.

Nhưng quan trọng nhất là nông dân châu Âu đã mất đi thị trường truyền thống, trong 2 năm 2014 và 2015 họ sẽ phải tìm kiếm những thị trường mới cho những sản phẩm vốn được sản xuất để cung cấp chính cho Nga. Sau khi lệnh cấm vận này được dỡ bỏ, liệu nông dân châu Âu có còn cơ hội tại thị trường màu mỡ này?

Câu trả lời “chắc chắn là không” sẽ được giải đáp trong kỳ tới và chính phủ các nước châu Âu đang đứng trước viễn cảnh phải tái cơ cấu lại nền nông nghiệp và xuất nhập khẩu các sản phẩm nông, ngư nghiệp.

Thiên Nam

Theo_Báo Đất Việt