Cảm giác tội lỗi giày vò người Hàn Quốc

Người đàn ông trung niên đứng trong hàng dài, kiên nhẫn chờ đợi. Ông mặc đúng kiểu doanh nhân Hàn, áo vest đen và cà vạt. Ông đã lái xe một giờ đến nơi có bàn thờ chung của các học sinh thiệt mạng trong vụ chìm phà, dù không quen biết một ai trên phà.

Ông là một trong 100.000 người đã đến nơi tưởng niệm các học sinh ở thành phố Ansan, sau khi phà Sewol chìm ở phía nam Hàn Quốc hôm 16/4 khiến hơn 300 người, trong đó hầu hết là học sinh của Ansan, chết hoặc mất tích.

“Tôi là một người cha, của hai đứa con”, ông vừa nói vừa khóc, tay đè chặt lên ngực như muốn nén đau. “Tôi cảm thấy rất buồn vì không thể làm gì cho các gia đình có người thiệt mạng. Tôi chỉ có thể đến đây và nói tôi rất xin lỗi”.

Người đàn ông này không quen biết một ai trên phà Sewol. Cuộc sống của ông có thể vẫn đầy niềm vui thú ở Seoul, không liên quan gì đến tấn thảm kịch giữa biển khơi. Nhưng ông cũng là hiện thân của sự đau khổ, cảm giác tội lỗi và giận dữ đang bao trùm lên mọi người Hàn Quốc.

Một người Hàn Quốc khóc nức nở khi viếng thăm bàn thờ chung của các em học sinh trường Danwon thiệt mạng trong tai nạn chìm phà. Ảnh: Reuters.

Con đường lớn dẫn đến đảo Jindo – nơi tập trung thân nhân và thi thể những người gặp nạn – nhuộm một màu vàng. Cứ khoảng hai mét lại có một dải ruban màu vàng buồn thảm lay động trước gió. Tại trường trung học Danwon, nơi khối 11 mất đi ba phần tư số học sinh trong thảm họa chìm phà, những dải ruban vàng được buộc đầy trước cổng. Trên các trang mạng của đất nước có độ kết nối trực tuyến cao nhất thế giới này, khắp nơi mang một màu vàng của hình chiếc nơ đơn giản.

Các sinh viên đại học đã thiết kế biểu tượng này và phát tán qua tin nhắn trên mạng Kakao Talk từ ngày 19/4. Ý nghĩa của nó là sự hy vọng, “một bước nhỏ, điều thần kỳ sẽ đến”. Và khi con số người thiệt mạng ngày càng tăng, chiếc nơ vàng trở thành biểu tượng đau buồn của cả quốc gia.

Mọi người buộc những ruban vàng ở nhà và trường học. Hình ảnh chiếc nơ vàng xuất hiện nổi bật trên các chương trình tin tức. Âm nhạc trầm buồn phát trên TV kèm với hình ảnh nơ vàng chầm chậm hiện ra khắp đất nước. Các biên tập viên của truyền hình Hàn Quốc, vốn chuộng trang phục hồng chói hoặc xanh dương, những ngày này đều mặc vest đen hoặc xám. Chỉ có một chủ đề bao trùm mọi chương trình trên truyền hình – thảm họa chìm phà Sewol, từ việc điều tra đến kế hoạch quốc tang.

Trang Twitter và Facebook tiếng Hàn, người dùng chia sẻ nỗi buồn đau. Nội dung của hầu hết các thông điệp mô tả cảm giác chung, đó là giận dữ và bất lực. “Tôi rất tiếc đã không thể làm gì để cứu các bạn và giúp đỡ các bạn”, một người dùng có tên sbja22 viết.

Khát khao cháy bỏng cứu sống các nạn nhân chìm phà xuất phát từ chính việc các em là ai – các em là những học sinh trung học. Học sinh lớp 11 ở Hàn Quốc có truyền thống được thưởng cho một chuyến đi chơi xa trước khi phải bước vào kỳ thi nổi tiếng là khắc nghiệt để vào đại học. Những học sinh Danwon bước chân lên phà đi chơi như biết bao học sinh trên khắp đất nước, để rồi đi vào thảm họa.

Ở Hàn Quốc, trẻ em được coi là kho báu của mỗi gia đình, được nhận sự chăm sóc và quan tâm rất lớn. Nghe lời là một trong những phẩm chất được đánh giá cao ở các em. Người lớn giữ vai trò che chắn bảo vệ.

Bi kịch Sewol xé tan một mảnh trong cấu trúc văn hóa của xã hội hiện đại Hàn Quốc, khi người đầu tiên gọi cấp cứu lại là một em nhỏ chứ không phải thủy thủ đoàn. Cuộc gọi do một học sinh 17 tuổi tên là Choi Duk-ha thực hiện. “Cứu với, chúng cháu đang trên tàu, và cháu nghĩ tàu đang chìm”, Choi khẩn thiết nói khi gọi cho số điện thoại cấp cứu. Những người lớn trên phà khi đó chưa kịp thực hiện cuộc gọi. Sau đó, Choi thiệt mạng trong phà.

Thủy thủ đoàn, những người được huấn luyện và có nhiệm vụ bảo vệ hành khách, đã thông báo cho toàn tàu ngồi yên tại chỗ chứ không kêu gọi hành khách chạy lên boong hoặc chỗ có xuồng cứu sinh. Các em học sinh, được nuôi dưỡng với lời răn dạy phải biết nghe lời, đã nghe lời thủy thủ đoàn. Những người sống sót cho biết ai mà tuân thủ thông báo ngồi im đều không kịp thoát thân.

Trong khi đó thì thủy thủ đoàn rời tàu, trở thành những người đầu tiên được tuần duyên cứu mạng. Những hình ảnh trên TV về họ khiến cả nước Hàn Quốc nổi giận – thuyền trưởng nhảy vào xuồng cứu sinh trong khi những hành khách nhỏ tuổi của ông ta vẫn kẹt trong phà và đang mặc áo phao – thứ có thể ngăn cản các em tìm đường chui ra khỏi các căn phòng ngập nước.

Thủ tướng Hàn Quốc Chung Hong-won nhận trách nhiệm vì cứu hộ chậm chạp và nói không muốn trở thành gánh nặng của chính phủ. Ảnh: AP

Sai lầm có hệ thống

Phà Sewol lúc đầu có tên Naminoue, được đóng tại Nhật Bản. Nó hoạt động ở Nhật từ năm 1994 đến 2012. Công ty Chonghaejin Marinemua lại phà cuối năm 2012 và tân trang cho nó. Chonghaejin cơi nới thêm cabin hành khách ở các tầng ba, bốn và năm, tăng khả năng chở người và đồng thời thay đổi trọng lượng cũng như thăng bằng của con phà.

Phà Sewol vượt qua mọi cuộc kiểm tra và kiểm định do Đăng kiểm Hàng hải Hàn Quốc, một cơ quan tư nhân đại diện cho chính phủ, tiến hành. Phà Sewol sau khi cải tạo được phép chở khách từ Incheon đến đảo nghỉ dưỡng Jeju từ năm ngoái.

“Việc thay đổi kết cấu của phà là một phần nguyên nhân tai nạn”, Yutaka Watanabe, giáo sư về khoa học và công nghệ hàng hải tại đại học Tokyo, người đã nghiên cứu nhiều tai nạn trong đó có vụ chìm phà tương tự ở Nhật năm 2007, nhận xét. “Họ mua một cái tàu cũ từ Nhật rồi xây thêm nhiều cabin, những cabin này đều ở phía trên con tàu và khiến thay đổi trọng tâm lên phía trên”.

Các công tố viên đã lục soát công ty Chonghaejin Marine và Đăng kiểm Hàng hải. Họ cho biết chưa có kết luận về nguyên nhân chìm phà, nhưng đang điều tra việc hoán cải, việc lái tàu và tình trạng chở quá tải của Sewol.

Cảm giác bất lực vì không cứu được hành khách lan sang cả lực lượng tuần duyên cho dù họ đã cứu được những hành khách đang chới với ở những tầng cao nhất của con phà. Hình ảnh trên truyền hình cho thấy các binh sĩ kéo các thành viên thủy thủ đoàn lên xuồng an toàn, trong khi con phà nghiêng hẳn, trồi lên hụp xuống mặt nước

Khi người Hàn Quốc nhìn sâu vào thảm kịch này, họ thấy sự sai lầm có hệ thống, từ việc công ty muốn chở thêm thật nhiều khách, cho đến hành động của chính cơ quan được giao nhiệm vụ bảo vệ hành khách.

“Thảm kịch này khiến chúng ta tự hỏi liệu chúng ta có phải tự bảo vệ lấy thân”, Cynthia Yoo, phó giáo sư tại dại học Kyung Hee, nói. “Chúng ta không còn có thể tin tưởng rằng đang có những cơ quan chính phủ, có thanh tra thích hợp để bảo vệ an toàn cho dân chúng nữa. Tôi nghĩ rằng Sewol là một minh chứng điển hình cho tệ tham nhũng hoặc mơ hồ giữa các cơ quan chính phủ, hiệp hội và công ty. Đó là vấn đề quốc gia mà chúng ta cần phải thay đổi”.

Hình ảnh các em học sinh và giáo viên được phát liên tục trên truyền hình cũng như mạng Internet, tạo nên một phần của quá trình tưởng niệm. Những đám tang đang diễn ra. Đằng sau những âm thanh khóc than là một hồi chuông lặng lẽ, đòi hỏi sự sửa chữa những sai lầm để tránh bi kịch và tổn thất lớn lao như thế xảy ra.

Thủ tướng Hàn Quốc Chung Hong-won hôm nay cũng đã thừa nhận và xin lỗi về phản ứng chậm đối với vụ tai nạn giai đoạn đầu và xin lỗi các gia đình nạn nhân vì nhiều vấn đề, từ việc ngăn chặn tai nạn tới việc xử lý sớm thảm họa.

“Có quá nhiều sai phạm và những hành động sai trái trong các bộ phận của xã hội, tồn tại cùng chúng ta quá lâu, và tôi hy vọng chúng sẽ được sửa chữa để những tai nạn như thế này sẽ không tái diễn”, ông Chung nói và xin từ chức.

Theo VNE