Các trường đại học tốp đầu: Học phí cao, sinh viên nghèo “hẹp cửa”?

Trước kỳ tuyển sinh đại học năm 2020, nhiều trường đại học công bố mức học phí “gây sốc” cho năm học 2020-2021, có những mức học phí lên đến 50-70 triệu đồng/năm. Mức học phí này khiến nhiều người đặt ra câu hỏi, sinh viên nghèo sẽ không “có cửa” vào các trường đại học hàng đầu?

Năm học 2020 – 2021, một số trường dự kiến mức thu học phí lên tới 50 – 70 triệu đồng/năm. Ảnh minh họa: Q.Anh

Học phí trường công vượt trường tư

Trong Đề án tuyển sinh năm 2020, nhiều trường đại học công lập công bố mức học phí tăng mạnh so với các năm trước, khiến thí sinh và phụ huynh “choáng váng” vì thực tế các năm trước đã cao, nay lại tiếp tục được điều chỉnh, nhất là khối các trường được tự chủ. Đáng chú ý, học phí Trường ĐH Y dược TP.HCM vừa công bố học phí khóa năm 2020 từ 30 triệu – 70 triệu đồng/năm tùy theo ngành. Tại Khoa Y – (ĐH Quốc gia TP.HCM), học phí năm 2020 của ngành Răng – Hàm – Mặt là 88 triệu đồng, Y khoa 60 triệu đồng và Dược học 55 triệu đồng…

Tương tự, Trường ĐH Ngoại thương vừa công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2020. Trường cũng công bố mức học phí dự kiến cao nhất năm học 2020 – 2021 là 60 triệu đồng/năm. Trong đó, với chương trình đại trà là 18,5 triệu đồng/năm. Học phí chương trình Chất lượng cao, chương trình Kinh doanh quốc tế theo mô hình tiên tiến của Nhật Bản, chương trình Kế toán, Kiểm toán định hướng nghề nghiệp ACCA, chương trình Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng định hướng nghề nghiệp quốc tế dự kiến là 40 triệu đồng/năm. Học phí chương trình tiên tiến dự kiến là 60 triệu đồng/năm.

Năm học 2020 – 2021, một số trường dự kiến mức thu học phí lên tới 50 – 70 triệu đồng/năm. Ảnh minh họa: Q.Anh

Mới đây, Trường Đại học Luật TP.HCM công bố phương án tuyển sinh năm 2020. Theo đó trường thực hiện tuyển theo hai phương thức. Bên cạnh đó, Đại học Luật TP.HCM cũng công bố học phí dự kiến năm học 2020-2021 và những năm tiếp theo. Cụ thể, học phí đại học cho lớp đại trà: 18 triệu đồng/sinh viên; Lớp Anh văn pháp lý là 36 triệu đồng/sinh viên; Lớp chất lượng cao ngành Luật và ngành Quản trị kinh doanh: 45 triệu đồng/sinh viên; Lớp chất lượng cao ngành Quản trị – Luật: 49,5 triệu đồng/sinh viên.

Theo đại diện một số trường đại học có mức thu học phí cao cho biết, mức thu học phí này đều không vượt quá khung quy định hoặc được tự chủ về mức thu, khi thu học phí cao sẽ cam kết cung cấp dịch vụ đào tạo đa dạng, điều kiện học tập tốt, thậm chí cam kết đảm bảo ra trường có việc làm lương cao… Nhằm tạo điều kiện cho sinh viên, hàng năm các trường cũng có các khoản học bổng có giá trị đối với sinh viên giỏi, có hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, khoản học bổng lại không đáng là bao so với khoản học phí cao, mọi chi phí sinh hoạt đắt đỏ mà sinh viên phải trang trả. Không ít gia đình đã phải vay mượn, cầm cố tài sản để cho con đi học đại học.

Tự chủ không có nghĩa là phải tăng học phí cao

Câu chuyện học phí trường đại học tăng “chóng mặt” không phải năm nay, mà từ nhiều năm trước vẫn đều đặn tăng theo lộ trình, đặc biệt là phần lớn các trường đại học khi thực hiện tự chủ tài chính là tăng học phí cao. Về vấn đề này, GS.TSKH Phạm Tất Dong – Phó Chủ tịch Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, tự chủ đại học sẽ giúp các trường được cơ hội phát huy mọi nguồn lực trong giảng dạy, nghiên cứu, đa dạng đào tạo, liên kết… Song, tự chủ không có nghĩa là phải tăng học phí ngay và cao ngất ngưởng. Nhà trường phải tìm nhiều nguồn lực, chứ không nên đẩy trách nhiệm này lên vai người học, vốn dĩ đa phần đều ở vùng nông thôn ra thành phố học đại học.

“Để đảm bảo kinh phí hoạt động, các trường đi huy động từ nhiều nguồn khác nhau, liên kết đặt hàng từ các nhà tuyển dụng, chương trình học bổng, tài trợ… Như kêu gọi doanh nghiệp đầu tư bằng việc đào tạo theo đơn đặt hàng của họ. Để thu hút kinh phí từ nhiều nguồn, bắt buộc các trường phải nâng cao chất lượng đào tạo chứ không phải con đường dễ dàng nhất đó là tăng học phí. Trường ĐH có sứ mệnh và mục tiêu là đào tạo nguồn nhân lực, chứ không phải là giảm đi cơ hội học tập của những người học có khả năng, mong muốn. Trách nhiệm xã hội cần đặt lên cao hơn mục đích lợi nhuận”, GS.TSKH Phạm Tất Dong cho biết.

Còn theo PGS.TS Trần Xuân Nhĩ – Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam cho rằng, trong đào tạo, học phí chưa hẳn tỷ lệ thuận với chất lượng đào tạo, quan niệm học phí cao thì sẽ đào tạo ra người tài giỏi là chưa đúng. Các trường đại học đại trà sẽ áp dụng mức học phí theo khung quy định, nhưng cũng không nên lúc nào cũng ở mức “kịch khung” bởi cần căn cứ vào chi phí đào tạo và khả năng chi trả của sinh viên. Tự chủ để các trường đại học được cơ hội phát triển hơn, chứ không phải là tự chủ để tăng học phí cao.

“Khi áp dụng tự chủ, thu học phí cao thì cũng cần cam kết chất lượng đào tạo, dịch vụ tương xứng. Bên cạnh đó, thực hiện công khai, minh bạch các khoản thu, chi để không xảy ra tình trạng lạm thu, tư lợi. Tăng học phí, cần có chính sách học bổng, tài trợ, khuyến học với những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, vùng sâu vùng xa. Nhà nước cần đẩy mạnh chính sách cho vay vốn không lấy lãi dài hạn hay cấp học bổng để giúp sinh viên nghèo có cơ hội đi học”, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ kiến nghị.

Bộ GD&ĐT có văn bản đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trên cả nước phối hợp thực hiện tốt các nội dung liên quan đến chỉ đạo điều hành giá năm 2020 và thực hiện các khoản thu trong lĩnh vực GD&ĐT năm học 2019 – 2020, 2020 – 2021. Căn cứ vào trần học phí năm học 2020 – 2021, Bộ đề nghị các địa phương gửi báo cáo dự kiến thời điểm tăng giá dịch vụ giáo dục cụ thể cho các cấp học, các ngành đào tạo năm 2020 theo quy định.

Bộ GD&ĐT cũng yêu cầu các địa phương tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các khoản thu, chi trong cơ sở giáo dục trên địa bàn; xử lý nghiêm đối với người đứng đầu cơ sở giáo dục và trách nhiệm cơ quan quản lý Nhà nước về giáo dục trên địa bàn để xảy ra tình trạng thu sai quy định, lạm thu.