Các nhà hoa học khiến hạt giống bí ẩn 1.000 năm tuổ.i nảy mầm

Các nhà thực vật học đã khiến một hạt giống 1.000 năm tuổ.i nảy mầm thành công và phát triển thành cây trưởng thành.

Bà Sarah Sallon cùng hạt giống đã nảy mầm thành cây. Ảnh: InsightFun/X

Các nhà nghiên tin rằng loài cây này, được cho là đã tuyệt chủng, có thể là nguồn gốc của loại thuố.c chữa bệnh được đề cập trong các văn bản cổ.

Vào những năm 1980, các nhà khảo cổ học đã khai quật được một hạt giống nguyên sơ trong hang động ở sa mạc Judean tại Bờ Tây.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu khi đó không thể xác định được loại cây chỉ từ hạt giống.

Đến năm 2010, nhóm nghiên cứu do tiến sĩ Sarah Sallon, tại Trung tâm y tế Đại học Hadassah ở Jerusalem, đứng đầu, đã trồng hạt giống này để tiếp tục điều tra.

Phát hiện của nhóm nghiên cứu đã được đăng tải trên tạp chí Communications Biology ngày 10/9, hé lộ một số bí mật xoay quanh nguồn gốc của hạt giống này. Bà Sallon đặt biệt danh cho hạt giống là “Sheba”.

Để khiến “Sheba” nảy mầm, đồng tác giả nghiên cứu – bà Elaine Solowey tại Trung tâm Nông nghiệp bền vững thuộc Viện Nghiên cứu Môi trường Arava (Israel) – đã ngâm hạt giống bí ẩn này vào nước, trộng với hormone và phân bón. Sau đó, bà gieo hạt giống vào chậu đất vô trùng.

Bà Sallon chia sẻ: “Khoảng năm tuần rưỡi sau, một chồi nhỏ nhô lên”. Bao bọc bảo vệ đầu chồi là nắp (operculum). Sau khi nó rụng, nhóm nghiên cứu đã sử dụng phương pháp xác định niên đại bằng cacbon và phát hiện ra mầm cây này có từ năm 993 đến năm 1202 sau Công nguyên.

Không lâu sau đó, cây bắt đầu mọc lá. Bà Sallon liền chia sẻ hình ảnh cây và lá của nó với các nhà thực vật học trên khắp thế giới. Một chuyên gia cho rằng nó thuộc chi Commiphora. Nhóm này bao gồm khoảng 200 loài cây chủ yếu phát triển ở châu Phi, Madagascar và Bán đảo Arab.

Sau đó, bà Sallon đã chia sẻ một mẫu lá với đồng tác giả nghiên cứu là giáo sư dự bị Andrea Weeks tại Đại học George Mason (Mỹ). Weeks đã giải trình tự DNA của mẫu lá, tuy nhiên, kết quả không khớp với bất kỳ loài Commiphora nào trong cơ sở dữ liệu của bà.

Theo nghiên cứu, hạt giống này có thể đại diện cho một loài đã tuyệt chủng, có nguồn gốc từ khu vực xung quanh sa mạc Judean.

Cây bí ẩn này hiện đã hơn 14 năm tuổ.i và cao gần 3 mét, nhưng chưa ra hoa hay kết quả. Nếu thiếu những đặc điểm dễ nhận dạng hơn này, không thể xác định chắc chắn loài cây bí ẩn này.

Cây trưởng thành từ hạt giống bí ẩn nay đã 14 năm tuổ.i. Ảnh: CNN

Dựa trên nghiên cứu lịch sử, bà Sallon linh cảm rằng loài cây này có thể là thứ mà các văn bản cổ xưa trong khu vực, bao gồm cả Kinh thánh, mô tả là “Judean Balsam” hoặc “Balm of Gilead” – loại nhựa thơm tạo ra loại nước hoa quý hiếm, được xuất khẩu trên toàn thế giới vào thời điểm đó.

“Chúng tôi đã trồng nó vào năm 2010 và bây giờ đã là năm 2024. Tại sao chúng tôi lại đợi lâu như vậy để công bố nghiên cứu? Bởi vì tôi muốn chắc chắn rằng đó không phải là ‘Judean Balsam’. Và làm sao tôi có thể biết chắc chắn điều đó? Bằng cách ngửi nó”, bà Sallon nói.

Cây bí ẩn không bao giờ tỏa ra bất kỳ mùi hương nào. Khi cây trưởng thành hơn vào khoảng 3 tuổ.i, nhóm nghiên cứu đã phân tích hóa thực vật trên nhựa, lá và cành của nó để kiểm tra các hợp chất có mùi thơm. Tuy nhiên, họ không phát hiện hợp chất nào.

Thay vào đó, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra một số hợp chất được biết đến với công dụng làm thuố.c, bao gồm guggulterols có đặc tính chống ung thư tiềm tàng. Bà Sallon đán.h giá: “Dựa trên tất cả những điều này, nó không phải là ‘Judean Balsam’, mà là họ hàng gần của nó, một trong những loài Commiphora không thơm là kho báu của các hợp chất làm thuố.c”.

Bà Sallon và các đồng nghiệp kết luận rằng cây này có thể là nguồn gốc của loại thuố.c được gọi là tsori, cũng được nhắc đến trong các văn bản lịch sử.

Nhà nghiên cứu tại Vườn thực vật hoàng gia Kew (Anh) – bà Louise Colville, người không tham gia vào nghiên cứu, chia sẻ rằng hạt giống có “tuổ.i thọ” như vậy là vô cùng hiếm. Bà phân tích câu chuyện hạt giống 1.000 tuổ.i nảy mầm thành công mang lại hy vọng rằng việc lưu trữ hạt giống, ví dụ ngân hàng hạt giống, sẽ giúp ít nhất một số hạt tồn tại trong thời gian rất dài.

Các dự án hồi sinh các loài động vật đã tuyệt chủng gần đây như voi ma mút, chim dodo và hổ Tasmania đang đạt đến bước ngoặt, mặc dù mục tiêu là tạo ra một giống lai gần giống với những loài vật đó, chứ không phải là bản sao hoàn toàn.

Các nhà nghiên cứu cũng đang khai thác DNA cổ đại để tìm nguồn thuố.c tiềm năng mới dựa trên phân tử. Một số nhà khoa học khác đang hồi sinh các loài thực vật lịch sử để nghiên cứu quá trình tiến hóa và sự đa dạng di truyền của chúng, một ngày nào đó có thể giúp con người hưởng lợi từ các loài đã mất từ lâu có đặc tính chữa bệnh.