Các bệnh tiêu hóa thường gặp

Ăn nhiều món giàu đạm, chất béo, lại thêm rượu, bia khiến bụng trở nên nặng nề, khó chịu. Phải xử trí hàng loạt vấn đề về tiêu hóa trong những ngày này như thế nào?

Chứng no hơi – chướng bụng

Chứng no hơi, chướng bụng xảy ra khi ăn uống quá nhiều thức ăn vượt quá khả năng xử lý của hệ tiêu hóa (còn được gọi là bội thực). Đặc biệt, khi ăn nhiều, nhất là ăn nhiều chất đạm và chất béo (thịt mỡ) lại uống nhiều bia rượu thì tình trạng no hơi, chướng bụng càng dễ xảy ra và càng nặng hơn. Sự quá tải về tiêu hóa thường dẫn đến phản ứng của cơ thể làm bệnh nhân phải nôn ói, thậm chí có người phải tự kích thích (móc họng) cho nôn ói ra mới cảm thấy dễ chịu.

Phòng ngừa và xử trí

Ăn uống vừa phải, không nên ăn quá nhiều, ăn quá no và uống nhiều bia rượu.

Tránh ăn quá nhiều thức ăn giàu chất đạm, chất béo; chú ý ăn rau xanh nhiều hơn, nên cân bằng giữa chất đạm và chất xơ.

Khi ăn uống mừng xuân với các bữa ăn thịnh soạn, chúng ta nên uống một ít (dưới 200ml) rượu vang đỏ, vừa kích thích hệ tiêu hóa hoạt động, tiết dịch tiêu hóa nhiều hơn, giúp ăn ngon miệng hơn, giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Hơn nữa, rượu vang đỏ còn có tác dụng làm tăng HDL-C (loại mỡ tốt) làm giảm xơ vữa mạch máu.

Bệnh viêm loét dạ dày là bệnh có thể bị tái phát và cơ chế gây bệnh liên quan đến chế độ ăn uống.

Khi ăn uống quá mức và bị mắc chứng này những ngày xuân về, chúng ta có thể tạm dùng các thuốc chống sình hơi (Air-X viên nhai), các men tiêu hóa (Neopeptin, Pepfiz) trong vòng một-hai ngày để hỗ trợ tiêu hóa.

Chứng viêm loét dạ dày

- Những người từng bị bệnh viêm loét dạ dày sẽ dễ bị tái phát trong dịp Tết do nhiều nguyên nhân: căng thẳng, thức khuya, lo toan chuẩn bị Tết, ăn uống không điều độ, không đúng giờ, ăn uống nhiều chất gây hại cho dạ dày (chua cay, rượu bia).

- Triệu chứng: đau bụng trên rốn, ợ hơi, buồn nôn, nôn ói, thậm chí có những trường hợp còn xuất huyết tiêu hóa gây ói máu và tiêu phân đen, có thể làm thủng dạ dày gây đau bụng rất dữ dội.

Phòng ngừa và xử trí

Hãy quan niệm mừng năm mới là những ngày chúng ta được nghỉ ngơi sau một năm làm việc vất vả. Đừng bắt cơ thể chúng ta “phải, phải, phải” quá nhiều, chỉ gây thêm stress, không chỉ làm tái phát bệnh viêm loét dạ dày mà còn làm căng thẳng thần kinh, không có lợi cho cả hệ tim mạch và hệ thần kinh trung ương.

Cần nhớ rằng, bệnh viêm loét dạ dày là bệnh có thể bị tái phát và cơ chế gây bệnh liên quan đến chế độ ăn uống. Do đó, dù vui xuân, chúng ta vẫn nên ăn uống đúng giờ, hạn chế rượu bia, hạn chế các thức ăn chua cay, có quá nhiều gia vị để tránh bị những cơn đau do bệnh viêm loét dạ dày tái phát hành hạ.

Khi bị cơn đau do viêm loét dạ dày tái phát, chúng ta có thể dùng một vài thuốc trung hòa acid như Phosphalugel, Kremil-S để giảm nhanh triệu chứng tạm thời trước khi tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ.

Chứng ngộ độc thức ăn

Ngộ độc thức ăn do thức ăn bảo quản không kỹ, hay để lâu ngày bị nhiễm vi khuẩn và các độc tố của vi khuẩn. Thậm chí, thức ăn có chứa các hóa chất bảo quản độc hại sẽ gây bệnh “viêm dạ dày ruột cấp” với biểu hiện đau bụng vùng trên rốn kèm theo buồn nôn nôn ói (viêm dạ dày cấp do ngộ độc thức ăn), hoặc đau quặn vùng bụng dưới rốn hay đau khắp bụng kèm theo tiêu phân lỏng nước, phân đàm nhầy, phân lẫn nhầy máu và có thể kèm theo sốt (viêm ruột cấp do ngộ độc thức ăn). Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị tê, vọp bẻ tay chân do bị mất nước và các chất điện giải (gọi nôm na là mất muối) trong cơ thể .

Một dạng ngộ độc nữa là ngộ độc do ăn thức ăn đóng hộp, thường xảy ra ở các nước Âu Mỹ, nhưng gần đây đã xảy ra khá nhiều ở Việt Nam. Dạng ngộ độc này thường do độc tố của loại vi khuẩn kỵ khí phát triển trong môi trường đóng kín, thiếu oxy (thức ăn được đóng hộp) gọi là Botulinum toxin. Độc tố này gây liệt thần kinh, liệt tứ chi, liệt mặt, thậm chí liệt các cơ hô hấp làm bệnh nhân không thở được.

Phòng ngừa và xử trí

Nguyên liệu để chế biến thức ăn nên tươi, sạch sẽ, không bảo quản bằng hóa chất, vệ sinh tay sạch sẽ khi chế biến thức ăn cũng như trước khi ăn, thức ăn cần được bảo quản cẩn thận, không để thức ăn ở ngoài quá lâu vì vi khuẩn tăng rất nhanh theo cấp số nhân khi gặp môi trường thuận lợi.

Khi sử dụng thức ăn được chế biến sẵn và đóng gói, nên chú ý chọn sản phẩm của cơ sở sản xuất tin cậy, chú ý ngày sản xuất và ngày hết hạn.

Với thức ăn đóng hộp, sau khi khui hộp ra thì nên nấu lại cho sôi vì độc tố Botulinum toxin rất dễ bị hủy bởi nhiệt độ cao.

Thức ăn nên được nấu chín, bảo quản kỹ

Khi bị ngộ độc thức ăn, điều quan trọng là chúng ta nên bù nước và các chất điện giải. Bạn nên uống khi khát và uống sau mỗi lần ói hoặc đi tiêu chảy. Cần chú ý các dấu hiệu như vọp bẻ, mỏi chi, tê chi, sốt cao, đi phân có lẫn máu là các dấu hiệu cần phải vào bệnh viện sớm để được can thiệp kịp thời, tránh diễn tiến nặng.

Chứng viêm tụy cấp (gọi nôm na là “ sưng lá mía”)

Chứng này thường gặp ở quý ông vì nguyên nhân chủ yếu là do rượu bia (viêm tụy cấp do rượu). Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể gặp ở quý bà và quý cô nếu béo phì và tăng mỡ máu (viêm tụy cấp do mỡ). Một dạng khác là viêm tụy cấp do sỏi mật.

Thường triệu chứng viêm tụy sẽ xảy ra sau một bữa ăn thịnh soạn hay sau một chầu nhậu. Đau rất nhiều ở vùng bụng trên rốn, lan sau lưng, có khi đau khắp bụng và có thể kèm nôn ói.

Phòng ngừa và xử trí

Ăn uống vừa phải, không nên ăn quá nhiều thức ăn béo liên tục, tránh rượu bia.

Nếu đau bụng nhiều và dữ dội, đã thử uống các thuốc như Phosphalugel hay Kremil-S không bớt thì nên vào bệnh viện sớm để được chẩn đoán chính xác, tránh để bệnh diễn tiến quá lâu có thể gây nhiều biến chứng.

Theo ThS-BS Trần Ngọc Lưu Phương (Phunuonline)