Cá voi sát thủ J35 ‘cõng’ xác con lần thứ hai, gây thương tâm và lo ngại

Tahlequah, con cá voi sát thủ mẹ từng mang xác con vượt 1.600 km đại dương trong 17 ngày vào năm 2018, lại một lần nữa thể hiện hành động thương tiếc con tương tự, khiến người yêu động vật trên khắp thế giới xót xa, thương cảm.

Con cá voi sát thủ Tahlequah một lần nữa mang theo đứa con đã chết của mình gần Puget Sound trên bờ biển phía tây bắc tiểu bang Washington, Mỹ vào ngày 1/1/2025. Ảnh: NOAA Fisheries

Tahlequah, con cá voi sát thủ mẹ còn được gọi với mã số J35, từng chiếm trọn trái tim của mọi người yêu động vật trên toàn thế giới vào năm 2018 khi nó mang theo xác đứa con đã chết của mình trong 17 ngày và vượt hơn 1.600km đại dương, lại một lần nữa lại thể hiện hành động thương tiếc con tương tự.

Đứa con mới nhất của Tahlequah, một con cái được các nhà nghiên cứu gọi là J61, lần đầu tiên được công chúng phát hiện vào ngày 20/12/2024 tại khu vực Puget Sound trên bờ biển phía tây bắc của tiểu bang Washington. Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ sau đó đã xác nhận việc nhìn thấy cảnh Tahlequah mang xác con vào ngày 23/12. Tiến sĩ Michael Weiss, giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Cá voi (CWR), cho biết: “Thật bi thảm, đến đêm giao thừa (dương lịch 2025), cá con được xác nhận đã chết”.

Các nhà nghiên cứu đã báo cáo rằng tính đến ngày 5/1, Tahlequah vẫn đang mang xác con. Tiến sĩ Brad Hanson, một nhà sinh vật học về động vật hoang dã tại Trung tâm Khoa học Thủy sản Tây Bắc của NOAA, cho biết, các thông tin cập nhật về hoạt động của cá voi sát thủ mẹ J35 với con nó là J61 có thể bị hạn chế khi nhóm gia đình hoặc đàn của nó rời khỏi vùng “lãnh thổ” chính Puget Sound.

Tahlequah liên tục thúc vào xác cá voi sát thủ con đã chết, nặng khoảng 136 kg, bằng mõm của nó để giữ ở gần và ngăn không cho đại dương kéo xác cá con đi.

“Cũng như lần trước, tôi nghĩ rằng, quá đủ để hiểu mối liên kết giữa mẹ và con ở cá voi sát thủ mạnh mẽ nhường nào (một trong những mối quan hệ xã hội bền chặt nhất ở bất kỳ loài động vật nào), nó rõ ràng không muốn buông con ra”, ông Weiss, nhà khoa học từng nghiên cứu về cấu trúc xã hội của cá voi sát thủ, cho CNN biết qua email.

Việc mất đi một con cá voi sát thủ con không chỉ gây tổn hại cho Tahlequah mà còn cho quần thể cá voi sát thủ thường trú ở vùng biển phía Nam (còn gọi là “Cư dân phía nam”) của Mỹ vốn suy giảm nhanh chóng, đang bên bờ vực tuyệt chủng khi chỉ còn 73 cá thể động vật có vú biển này tính đến năm 2019.

Cá voi sát thủ “Cư dân phía Nam” là một quần thể đặc biệt của loài cá voi sát thủ, sinh sống chủ yếu ở vùng ven biển phía đông bắc Thái Bình Dương, gần khu vực tiểu bang Washington, British Columbia (Canada) và bang Oregon, Mỹ. Đây là một trong những quần thể cá voi sát thủ được giới khoa học nghiên cứu kỹ lưỡng nhất.

Theo các nhà nghiên cứu, quần thể cá voi sát thủ “Cư dân phía Nam” được ghi nhận là “một trong những quần thể động vật có vú biển có nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng nhất” ở Mỹ.

Một số con cá voi sát thủ cái được biết là mang theo xác những đứa con đã chết của chúng, nhưng thời gian và khoảng cách mà Tahlequah mang theo hai đứa con đã chết của mình là điều bất thường, theo các chuyên gia.

Hành động đau buồn này làm dấy lên mối lo ngại trong số các nhà nghiên cứu, trong đó có Tiến sĩ Weiss và Hanson, vì tác động về mặt thể chất và tinh thần của Tahlequah với tư cách là một thành viên của quần thể cá voi sát thủ “Cư dân phía Nam” dễ bị tổn thương. Việc mang theo trọng lượng cơ thể thừa của con cá voi sát thủ vừa đè nặng lên mẹ vừa làm chậm chuyển động của nó, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng kiếm ăn của nó.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Weiss lưu ý rằng trong suốt 17 ngày đau buồn ở lần mang xác con đầu tiên, tình trạng sức khỏe của Tahlequah không hề suy giảm rõ rệt. Điều này có thể báo hiệu rằng các thành viên khác trong đàn đang giúp nó nhận được nguồn thức ăn cần thiết của mình.

Một con cá voi sát thủ đẩy xác con của nó qua vùng biển ngoài khơi gần Victoria, Canada. Ảnh: Trung tâm nghiên cứu cá voi

Trong khi một số cá voi sát thủ cái được biết đến là đã đau buồn vì mất con theo cách tương tự như Tahlequah, thì khoảng cách và thời gian mà con cá mang mã số J35 “để tang” đứa con mới sinh vào năm 2018 đã khiến nó trở thành một ngoại lệ, thậm chí một biểu tượng. Theo chuyên gia Weiss, hành vi hiện tại của Tahlequah, dù phản ánh những hành động trong quá khứ, cũng là điều bất thường.

Tahlequah còn được biết đến là mẹ của một con cá voi sát thủ khác, J47, hiện khoảng 14 tuổi, và J57, một đứa con được sinh ra hai năm sau khi nó mất mát đứa con vào năm 2018.

Cá voi sát thủ thường sinh sản 5 năm một lần, giúp cá mẹ có thời gian phục hồi sau những đòi hỏi về mặt thể chất của thai kỳ và sinh con.

Mặc dù không có dữ liệu đáng kể nào có sẵn để gợi ý lý do tại sao Tahlequah đã mất hai đứa con, nhưng việc mang thai của cá voi sát thủ rất nhiều thách thức. Tiến sĩ Weiss cho biết gần 70% số lần mang thai trong quần thể cá voi sát thủ “Cư dân phía Nam”, mà Tahlequah và các con của nó là thành viên, dẫn đến sảy thai tự nhiên hoặc tử vong rất sớm.

Những lần mang thai không thành công và cuộc đấu tranh sinh tồn trong cộng đồng cá voi sát thủ chỉ ăn cá ở đông bắc Thái Bình Dương có thể là do những thách thức từ ô nhiễm, tiếng ồn, cận huyết và thiếu cá hồi Chinook, nguồn thức ăn chính của chúng.